دریای اندیشه

روز جهانی محیط زیست، روزی است كه از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریك سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری، به عنوان روز محیط زیست انتخاب شده‌است.
به مناسبت روز جهانی محیط زیست در کشور نیز از پانزدهم تا بیست ویکم خرداد ماه هرسال به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده‌ تا بتوان به همین بهانه در راستای صیانت از آن تلاش بیشتری در دستور کار دولت‌ها، نهادها و مردم باشد.
همه می‌دانیم که اوضاع طبیعت در هیچ کجای این کره خاکی خوب نیست و وخامت حال آن در کشورهایی مانند ایران که هر روز خبر ناگواری از قتل عام پرندگان، شکار حیات وحش، آتش‌سوزی جنگل‌ها، چرای بی‌رویه دام و غیره به گوش می‌رسد، بدتر است.
پرندگان از ثروت های طبیعی و ملی کشور به شمار می روند، تنها با توجه به نقش پرندگان در طبیعت است که می توان به ارزش وجودی و اهمیت واقعی پرندگان مهاجر و محلی منطقه پی برد.
پرندگان در حقیقت نقش حرارت سنج زیست محیطی را برای ما و طبیعت ایفا می کنند. سلامت شادابی و تحرک پرندگان در فضای آبی آسمان ها تا حد زیادی بیانگر سلامت و تمیزی آب و هوا، کیفیت زمین های حاصل خیز و فراوان شدن منابع طبیعی است.
به مخاطره افتادن سلامت پرندگان می تواند نشانگر مشکلات زیست محیطی باشد که همه ما باید آنها را جدی بگیریم و برای حل آنها تلاش کنیم. پرندگان در زمره مهم ترین عوامل کنترل کننده آفات نباتی قرار دارند، آفات نباتی یکی از غذاهای آنها به شمار می رود و با نبود پرندگان در محل، جمعیت ملخ ها به طور بی رویه افزایش می یابد و ملخ ها برای تامین غذا به طور دسته ای به مزارع کشاورزی حمله ور می شوند و مزارع را از بین می برند. این تخریب حاصل مزارع بر هم زدگی تنوع زیستی و تعادل اکوسیستم است همچنین  پرندگان در انتشار دانه میوه ها، گرده افشانی، حشره خواری و نقش های فراوانی در طبیعت دارند.
بعضی دیگر از پرندگان دانه میوه ها را برای خوراک زمستان در زمین پنهان کرده و گاهی اوقات  از اینکه دوباره نمی توانند آنها را پیدا کنند این دانه در مناطق مختلف در بهار سبز می شوند و به این ترتیب پرندگان در گسترش، ساحه سبز و پاکسازی طبیعت و جلوگیری از انتشار بیماری ها و آلودگی ها در محیط زیست نیز نقش دارند.
اشغال زیستگاه‌های پرندگان شکاری به‌علت توسعه جوامع انسانی و همچنین کمیاب شدن طعمه‌هایشان مزید بر علت شد تا لزوم حفاظت از نسل آنها احساس شود.
 با سرد شدن هوا، پرندگان شکاری به مناطق گرم‌تر جنوبی، جایی که احتمالا طعمه هم فراوان‌تر است، سفر می‌کنند و به علت علاقه برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس به این پرندگان و بهای گزافی که برای این حیوانات می‌پردازند، زنده‌گیری آنها آغاز می‌شود. پاییزبه فصل بازگیری، به معنای آغاز کار شکارچیان متخلف بازهای شکاری معروف شده چراکه برخی بازهای شکاری مانند بالابان و شاهین از محبوبیت بیشتری نزد کشورهای حوزه جنوبی خلیج‌فارس برخوردارند که متاسفانه با توجه به کاهش جمعیت آن در دهه‌‌های اخیر و قاچاق آن به کشورهای عربی به قیمت بسیار گزاف، نسل آن در ایران در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
سید مهدی موسوی دبیر انجمن حمایت از پرندگان پربان استان هرمزگان در گفتگوی اختصاصی با روزنامه دریای اندیشه گفت:شناخت طبیعت و زیبایی‌های آن مهمترین مسئله در حفاظت از آن است و در واقع تا زمانی که ما نسبت به اجزای مختلف طبیعت آگاهی نداشته باشیم، از عوامل تهدید و راهکارهای حفاظت نیز مطلع نخواهیم شد.,مثلا اگر ندانیم چند گونه از پرندگان شکاری در کشور وجود دارد و چه تعداد از آنها سالانه بر اثر برق گرفتگی یا برخورد با شبکه‌های برق از طبیعت حذف می‌شوند، که تعداد قابل توجهی است، نمی‌توانیم راهکاری برای آن تعریف و اجرایی کنیم. همیشه در برابر مشکلات اجتماعی و خصوصا مباحث زیست محیطی از عدم فرهنگسازی نیاز به این اصل مهم سخن گفته می‌شود، اما در عمل حرفی از راهکار و برنامه‌ای برای اجرایی کردن روش‌های اثربخش به میان نمی‌آید.
وی ادامه داد:در ناشناخته بودن طبیعت کشورمان همین بس که هنوز اغلب مردم هرمزگان از وجود خرس سیاه آسیایی و پلنگ که جزو زیستمندان طبیعت زیبای این استان هستند بی‌اطلاع بوده و با این وجود دیگر انتظاری برای حفاظت از آن توسط جامعه نیست، زیرا شناخت اولیه نسبت به آن وجود ندارد.
سید مهدی موسوی بیان داشت:شاید آموزش خانواده‌ها و خصوصا کودکان بتواند بخشی از خلاء فرهنگی در رفتار با طبیعت و خصوصا پرندگان طی سالهای آتی را التیام بخشیده و مرهمی بر زخم کهنه دشمنی با طبیعت و حیات وحش باشد و در این زمینه اقدامات جسته و گریخته ای از سوی سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه انجام شده اما همراهی دستگاه‌های متولی می‌تواند در ثمرات برنامه‌های آتی موجب افزایش تاثیرات حاصل از آن شود. 
دبیر انجمن حمایت از پرندگان پربان افزود:بنظرم برایتان جالب و احتمالا همراه با تاسف است که بدانید، سالانه تنها در تالاب‌های شمال کشور و همچنین استان خوزستان طی فصل مهاجرت صدها هزار پرنده و بنا بر برخی آمارها، چند میلیون فرد از این موجودات زیبا که بسیاری از آنها کمیاب، رو به انقراض و در معرض تهدید هستند، قتل عام می‌شوند,این روی بد سکه است و خالی از لطف نیست که بدانید در بسیاری از مناطق نیز رفتار مردم بومی با پرندگان بسیار خوشحال‌کننده است.
موسوی اذعان داشت:پرندگان بخش زیبایی از طبیعت این کره خاکی را به نمایش می‌گذارند و این موجودات زیبا در تنوع زیستی کشورمان نیز نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند در حال حاضر 560 گونه انواع پرنده در کشور مشاهده و ثبت شده که این رقم در مقایسه با بسیاری از کشورها قابل توجه است.
وی بیان کرد:وجود اقلیم‌ها و زیستگاه‌های مختلف، قرار گرفتن در مرز سه منطقه زیست جغرافیایی زمین و عوامل متعدد دیگر باعث این تنوع قابل توجه شده است, تنوعی که متاسفانه رو به تهدید و در بسیاری از گونه‌ها در مقیاس جهانی رو به انقراض است. تخریب زیستگاه، شکار بی‌رویه، آلودگی‌های مختلف، برخورد با شبکه‌های برق، افزایش جمعیت گونه‌های مهاجم و غیره از مهمترین عوامل تهدید جمعیت و نسل پرندگان است و در مجموع البته تهدید بزرگتری به نام گرمایش زمین متوجه همه موجودات زنده است که در تاثیر آن بر گونه‌های مختلف از پرندگان غیر قابل انکار است.
به بهانه این مناسبت که روز جهانی و هفته ملی محیط زیست نام دارد، گزارش فوق آماده شده تا شاید جرقه‌ای در ذهن هر دوستدار طبیعت باشد پس بیایید طبیعت را آنگونه که باید باشد حفظ کنیم و به آیندگان خود تحویل دهیم.

به قلم: خانم زردشت