دریای اندیشه

در دنیای خشن امروز,صنایع دستی یعنی دمیدن روح لطافت به این زندگی خشن و انسان تا هست لطافت را می خواهد و صنایع دستی این نیاز مبرم انسان را برآورده می کند. ۲۰ خرداد روز جهانی صنایع دستی را گرامی میداریم چون هدف از این روز کمک و تشویق صنعتگران,حفظ و تقویت صنایع دستی و ایجاد همبستگی میان صنعتگران جهان خواهد بود.
در واقع، اين روز پس از آن‌كه شواري جهاني صنايع دستي در دهم ژوئن سال 1964 ميلادي تشكيل شد، به نام صنايع دستي در تقويم جهاني ثبت گردید. ايران هم از سال 1347 به عضويت اين شورا درآمد و تقريبا از همان سال، روز صنايع دستي را به تقويم داخلي خود وارد كرد و به اين ترتيب، 20 خردادماه روزي براي صنايع دستي شد.
یکی از خصوصیات صنایع دستی این است که این صنعت حاصل روح ملتها و آئین فرهنگ ملی کشورهاست که به سادگی با رجوع به آمار صنایع دستی هر کشور به روحیه مردم آن کشورها می توان پی برد، بنابراین صنایع دستی تنها یک کالا برای مبادله نیست بلکه خصوصیات فرهنگی و ویژگیهای اقوام از طریق صنایع دستی مبادله می شود و نوعی ارتباط را ایجاد می کند.
فرقی نمی‌کند به کدام شهر ایران سفر کنید، در هر گوشه از این کشور پهناور هر شهر بنا به ویژگی‌های اقلیمی‌اش صنایع دستی مخصوص خودش را دارد که بسیاری از آن‌ها شهرت جهانی دارند.
در دنیای ماشینی امروز، صنایع دستی به زندگی ما لطافت و زیبایی می‌بخشد. صنایع دستی نشان‌دهنده فرهنگ، هنر و تمدن کشورهای مختلف است و در همه جهان محصول‌های متفاوتی را می‌بینید که در نگاه اول متوجه می‌شوید مربوط به کدام نقطه از این دنیای بزرگ است.
شاید نمونه‌های کارخانه‌ای زیادی از انواع مختلف صنایع دستی وجود داشته باشد اما در آثاری که با دست‌های هنرمندان و با ذوق و نگاه هنری ساخته شده است تفاوت‌های زیادی را می‌بینیم که در هیچ‌نمونه کارخانه‌ای و ماشینی دیده نمی‌شود و همین موضوع باعث ارزش و اهمیت محصولات دست ‌ساز می‌شود.
یکی از منابع درآمدی کشورها صادرات صنایع دستی است که می‌تواند علاوه بر ارز آوری در زندگی مردم هم تأثیر گذار باشد که در این سال‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته ضمن آن که ایجاد اشتغال خانگی دارد لذا انتظار می رود این صنعت به فراموشی سپرده نشود.
به دلیل شیوع بیماری فراگیر و ناشناخته کرونا در سراسر جهان و ایران,هنرمندان و تولیدکنندگان حرفه های مختلف مرتبط با صنایع دستی,زندگی دشواری می گذرانند و به علت شرایط بد اقتصادی و شیوع این ویروس,هنرمندان فعال درصنایع دستی کشورمان امکان فروش و عرضه محصولات خود را همچون سالهای قبل ندارند. با این وجود,از حرکت باز نایستاده اند و همچنان مشغول به کار می باشند هر چند در شرایط سخت.
صنعتگران صنایع دستی هرمزگان در سال 99 بدلیل بیماری کرونا و محدودیت ها,سال سختی را پشت سر گذاشتند و در سال جاری امیدوارند با رفع این موانع بتوانند در جشنواره های داخلی و خارجی شرکت کنند و رونقی دوباره به این صنعت دهند.
هنر دستی زنان و مردان هر منطقه نشان از هویت و میراث پایدار و به یادماندنی از یادگاران قدیم دارد که نسل به نسل به آیندگان منتقل شده و برای حفظ و حراست از آن باید همه تلاش کنند تا این میراث گرانبها ازبین نرود.
استان هرمزگان با توجه به بافت سنتی، آداب و رسوم خاص و فرهنگی غنی و ریشه دار، از قدیم الایام بخش مهمی از انواع صنایع دستی را در خود جای داده و به همین جهت همواره در طول تاریخ مورد توجه محققان و تاریخ شناسان گوناگون قرار گرفته است. 
صنایع دستی بومی در استان هرمزگان,از جایگاه ویژه ای در فرهنگ و سنت مردم برخوردار می باشد. بعنوان مثال رودوزیهای سنتی که از جمله مهمترین رشته های صنایع دستی این منطقه است. جزء جدانشدنی  پوشش بومی زنان و دختران منطقه می باشد و یا نوعی حصیر به نام «تک» در نواحی روستایی هم بعنوان زیرانداز و هم بعنوان بخشی از پوشش سقف خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
 نکته دیگر اینکه با درنظرداشتن موقعیت مرزی استان و رویارویی با فرهنگ های بیگانه، محفوظ ماندن این جایگاه و استفاده از صنایع دستی بویژه در پوشش خانم ها بسیار ارزشمند است و حاکی از توجه و عنایت مردم استان به اینگونه صنایع و حفظ نمادهای سنتی و بومی منطقه می باشد.
شک بافی ،خوس بافی، لباس محلی، حصیر بافی (سبد بافی - سواس بافی)، سفالگری سنتی، جهله سازی، رودوزی‌های سنتی,گلابتون دوزی (کمه زنی)، خوس دوزی، بادله دوزی، شک دوزی، سوزن دوزی ، برقع دوزی، صنایع دستی دریایی، لنج سازی تزئینی، ساز سازی (بربط سازی – دهل ، پیپه وکسر) از صنایع سنتی استان هرمزگان است.
مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی هر استانی ریشه‌های عمیق و استوار در اعتقادات آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی جامعه دارد ‏و نمایشگر فرهنگ و تمدن اقوام بوده اند و صنعتگران به عنوان خالق این هنرها از عمق جان در تولید اثر نقش آفرینی می‌کنند.
سهراب بناوند مدیر کل میراث فرهنگی,گردشگری و صنایع دستی هرمزگان در گفتگوی اختصاصی با روزنامه دریای اندیشه بیان داشت: باتوجه به اینکه شیوع بیماری کرونا صنایع دستی را بی رمق کرده لذا در شرایط کنونی بیشتر فروش محصولات صنایع دستی از طریق فضای مجازی و گروه های مختلف به فروش می رود. 
وی برنامه های در دوران پسا کرونا را اینگونه برشمرد:برگزاری نمایشگاه فروش صنایع دستی در نقاط مختلف استان, برگزاری نمایشگاه سراسری صنایع دستی ,شرکت و اعزام صنعتگران به نمایشگاه های سراسر کشور
سهراب بناوند اضافه کرد:با توجه به اینکه اغلب تولیدات صنایع دستی استان هرمزگان کاربردی است، وضعیت کنونی فروش و تولید صنایع دستی در استان بخصوص تولید و فروش  در بخش البسه محلی، رودوزیهای سنتی و نوار بافی و ... پررونق است. هر چند که کمیاب شدن و گرانی مواد اولیه تاثیراتی را بر میزان تولید و بالا رفتن قیمت محصولات گذاشته است. 
مدیر کل میراث فرهنگی,گردشگری و صنایع دستی هرمزگان گفت:با توجه به این موضوع که در استان هرمزگان اکثر محصولات جنبه مصرفی دارد و به سفارش مشتری است ,این محصولات کماکان شیوه عرضه خود را حفظ کرده و از طریق فضای مجازی انجام می شود. در بخش حصیربافی و گلیم بافی و ... همچنان این محصولات حتی بازار صادرات خود را نیز حفظ کرده اند.
بناوند بیان داشت:یکی از برنامه های فروش محصولات در نمایشگاه دائمی صنایع دستی در بستر فضای مجازی به نشانی tafrihi.com بوده است.  
وی دررابطه با خرید تضمینی برخی محصولات و تاثیر این نوع خرید ها بر رونق اقتصادی صنایع دستی عنوان کرد:در خصوص محصولاتی نظیر حصیر و گلیم، بالطبع تاثیرات مثبتی بر رونق اقتصادی صنعتگران خواهد داشت. 
سهراب بناوند گفت:مشکل تامین مواد اولیه در همه حوزه های اقتصادی وجود دارد و صنایع دستی نیز مستثنی نیست و با توجه به اینکه نخ های متالیک خوس بافی و گلابتون دوزی 100 درصد خارجی هستند اما با رایزنی جهت واردات سهل الوصول این محصولات با استانداری و سازمان صنعت معدن تجارت چندین محموله وارد شده است. 
مدیر کل میراث فرهنگی,گردشگری و صنایع دستی هرمزگان اذعان داشت:اغلب هنرمندان صنایع دستی استان چون به سفارش مشتری کار می کنند متاسفانه تمایل به بسته بندی ندارند و در این رابطه نیز چندین دوره آموزش بسته بندی برگزار شده و در سال جاری نیز به جد در موضوع بسته بندی و برندینگ فعالیت خواهیم کرد. 
وی اضافه کرد:هر چند در سال های اخیر شاهد خلاقیت و ابتکارهای در تولیدات بودیم اما آنچنان محسوس نیست و گاها دیده می شود که هنوز صنایع دستی کاربردی نشده و به عنوان وسیله تزئینی به شمار می رود که در نتیجه در فروش محصولات تاثیر بسزایی دارد.صنایع دستی اولا مملو از خلاقیت است و استفاده از طرح های مختلف در تولید لباس های محلی و نواربافی و گلابتون دوزی و حتی حصیربافی مشهود است. از طرفی به جرات می توان گفت: بیش از 80 درصد صنایع دستی هرمزگان کاربردی است و دلیل دیده نشدن اغلب صنایع دستی در بازار، سفارشی است که از طرف مشتری انجام می شود و گاه حتی به بازار هم نمی رسد.به جرات می گویم صنایع دستی هرمزگان به شدت کاربردی است نه تزیینی.
سهراب بناوند گفت: بیشتر صادرات صنایع دستی استان از محصولات گلیم بافی,حصیر بافی,و رودوزیهای سنتی بوده که حدود 9 میلیون دلار ارزآوری داشته و بیشتر این صادرات نیز به کشورهای حاشیه خلیج فارس- ترکیه- عمان- ایتالیا- چین و ...بوده و صادرات صنایع دستی به صورت چمدانی است.
وی اعلام کرد : از برنامه های در دستور کار ما,برپایی نمایشگاه‌های فصلی و دائمی و شركت در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی است که یكی از راه‌های بازاریابی و رونق فروش صنایع دستی است كه این مهم به عنوان یك اولویت در دستور كار بخش صنایع دستی استان است.  حضور سالانه صنعتگران در نمایشگاههای صنایع دستی (استانی، سراسری، گروههای مختلف خیریه و سایر سازمانها که نمایشگاه های صنایع دستی بر پا می کنند) فروش صنایع دستی در فروشگاههای اینترنتی , فروش کالاهای امانتی,  بازارچه های محلی از دیگر برنامه های معاونت صنایع دستی است که بطور مستمر وجود دارد. 
سهراب بناوند بیان داشت:سال گذشته تسهیلات کرونا به بیش از 500 نفر,بین 6 تا 16 میلیون تومان و تسهیلات مشاغل خانگی 10 میلیون تومانی نیز به 60 نفر عطا شده است.
صنایع دستی استان جایگاهش این نیست 
در مصاحبه اختصاصی ناصر رهسپار کارآفرین صنایع دستی و مدیرعامل شرکت تعاونی صنایع دستی هرمزان کار میناب با روزنامه دریای اندیشه بیان داشت : صنایع دستی استان جایگاهش این نیست و دلیل آن نیز نبود مدیران متعهد و دلسوز در این حوزه است.
ناصر رهسپار گفت: جای تاسف دارد که بعد بیش از 40 سال استان هرمزگان با توجه به نزدیکی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و امارات هنوز نتوانسته یک نمایشگاه دائمی یا نیمه دائمی در امارات در در چند کیلومتری استان ماست داشته باشیم و مشکلی که مسئولین استان با شخص بنده دارند نیز در همین زمینه است که انتقاد میکنم و شخص مطالبه گری هستم و این در حالی است که مسئولین باید در جایگاهی که هستند انتقاد پذیر بوده و کاربلد باشند وگرنه هیچگونه پیشرفتی در این زمینه حاصل نخواهد شد.
وی بسیار گلایه مند از این موضوع است که هیچ هزینه ای برای حضور در نمایشگاه ها نمی شود و اگر هم شود بسیار بسیار ناچیز است مثلا با 10 میلیون در هیچ نماشگاه خارجی نمیتوان حضور یافت چون این حضور نیاز به هزینه ای حداقل 50میلیونی خواهد داشت و من نیز اگر در نمایشگاه ها حضور پیدا میکنم همه با هزینه شخصی است و متاسفانه بعد از نمایشگاه ها هم حتی یک خداقوت ساده از طرف مسئولین استانی دریافت نکرده ام .
رهسپار که کارآفرین صنایع دستی در زمینه حصیربافی و لباسهای محلی است مشکلات صنایع دستی استان را :عدم بازاریابی مناسب,عدم توجه به نخبه های صنایع دستی,نبود بیمه هنرمندان صنعتگر,عدم حضور در فستیوالهای صنایع دستی در دنیا,عدم بسته بندی مناسب,عدم دایر بودن کلاس های هنری,عدم وجود مدیران کارآمد برشمرد و راهکارهای برون رفت از این مشکلات را توجه بیش از این به هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی,حمایت جهت حضور در نمایشگاه های کشوری و بین المللی,بیمه کردن هنرمندان صنایع دستی و ... دانست.
وی بیان داشت با توجه به اینکه اولین هرمزگانی هستم که به نمایشگاه های خارجی راه پیدا کرده ام ,بارها و بارها تقاضای وام کرده و هر بار با سنگ اندازی ها اجازه دریافت وام نداده اند حتی پیشنهاد داده ام وام را به من اعطا کنید و من جلوی همه شما محصولاتی که قصد صادرات آنها را دارم بارگیری میکنم اما حتی از دادن یک معرفی نامه به من دریغ شده و چگونه با این بی مهری ها می توان امیدوار به صنایع دستی استان بود؟
رهسپار عنوان داشت: در دوران کرونا ما دچار زیان بسیاری شدیم ولی دریغ از اندکی توجه و حمایت ..در صورت اعطای تسهیلات ارزان قیمت من صادرات کانتینری به ترکیه خواهم داشت و این در حالی است که در حال حاضر صادرات من بیشتر با اتوبوس است و توانایی صادرات به آنگونه که باید باشد ندارم.
ناصر رهسپار که اولین لژیونر صنایع دستی ایران در نمایشگاه های ترکیه است اضافه کرد:من از سال 1371 با 300هزار تومان کار خودم را شروع کردم و در سال 1386 شرکت تعاونی صنایع دستی هرمزان کار میناب را تاسیس کردم, از سال 2008 تا کنون در 48 نمایشگاه خارجی شرکت کردم از جمله در ایتالیا,چین,ترکیه,گرجستان,امارات متحده و سلیمانیه عراق و..همچنین در سال 1392 نشان عالی خدمت از رئیس جمهور دریافت کرده و در سال 1393 نیز کارآفرین برتر استان هرمزگان و در سالهای 1386,1389,1394 سه بار نفر اول ایران شدم, همچنین در بیش از 300 نمایشگاه داخلی کشور حضور داشتم که ماحصل حضور در نمایشگاه های داخلی بیش از 25 لوح تقدیر و ماحصل حضور در نمایشگاه های خارجی نیز دریافت 6 لوح تقدیر بین المللی بوده است, ولی دریغ از اندکی توجه و حتی پوشش خبری مناسب.این حق تنها لژیونر صنایع دستی استان نیست که جهت پوشش اخبار نمایشگاهی اش التماس بکند..ما باید نگاه نو و به روز به هنر صنایع دستی و نخبه های این عرصه داشته باشیم.
در پایان باید اشاره کرد که ناصر رهسپارهنرمند صنایع دستی استان زاده ی مادری هنرمند و فعال در این رسته هنریست,مادر ایشان نیز بیش از 40سال است که در هنر رودوزی های سنتی فعالیت دارند و در نمایشگاه های داخلی نیز آثار خود را به نمایش گذاشته اند که به مناسبت هفته صنایع دستی از مادر هنرمند ناصر رهسپار و چند نفر دیگر از هنرمندان صنایع دستی استان و شهرستان میناب از طرف اداره میراث فرهنگی,گردشگری و صنایع دستی هرمزگان تقدیر و تجلیل به عمل آمد که در نوع خود کاری ارزشمند است .  
و سخن آخر و جمع بندی این گزارش اینست که صحبت درباره هنر ایران و جهان تمام‌نشدنی است و در ایران صنایع دستی بی‌شماری وجود دارد که شاید بعضی از آن‌ها معروف نباشند اما هنرمندان با استفاده از این هنر به اقتصاد کشور کمک زیادی می‌کنند. ما هم می‌توانیم با تهیه صنایع دستی به‌عنوان سوغات و یادگاری سهم کوچکی در رونق اقتصادی شهرهای کوچک و بزرگ داشته باشیم.

طیبه زردشت