یادداشت – فرزانه برزیگر
خبرگفتگوی تلفنی شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر با سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس جمهور ایران نظرم را جلب کرد، با توجه به برگزاری جام جهانی فوتبال2022 در قطر و مذاکرات صورت گرفته بین ایران و دوحه قرار بر این است که در راستای توسعه روزافزون سطح روابط و همکاری های بین دو کشور ایران و قطر گام های موثری برداشته شود، در همین راستا ایران جهت برگزاری هرچه بهتر بازی های جام جهانی و بهره گیری از ظرفیت جزایر خلیج همیشه فارس و میزبانی جزایر کیش و قشم از هوادارن جام جهانی اعلام امادگی کرده است.
موضوع برایم جذاب شد و شروع کردم به بررسی ادبیات گردشگری و تاثیر رویدادهای بزرگ ورزشی در توسعه کارآفرینی ؛ تحقیقات حاکی از این است که رویدادهای بزرگ ورزشی از بسیاری جهات بر شهر میزبان تاثیر می گذارد.
امروزه گردشگری یکی از مهم ترین صنایع از لحاظ درآمد و تاثیر بر رشد اقتصادی کشورهای جهان است و با توجه به زیرساخت های فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژی، اقتصادی و سیاسی که بنا شده است گردشگری به یک واقعیت اجتناب ناپذیر از رفتار انسان تبدیل شده است. یکی از شاخه های گردشگری، گردشگری ورزشی است. گردشگری ورزشی محصولی ترکیبی از ورزش با گردشگری است و تجربه سفر به منظور درگیر شدن یا دیدن فعالیت ورزشی است.
گردشگری ورزشی یک کسب و کار چندین میلیون دلاری و یک استراتژی پیشرفته است که بخش های زیادی از اقتصاد را درگیر می کند . اقتصاددانان گردشگری را به عنوان صادرات پنهان معرفی می کنند. چرا که چرخه های اقتصاد غول پیکر گردشگری به طور مستقیم اقتصاد را بهبود می بخشد و از منابع درآمد یک کشور مانند نفت، کارآمدتر است. در تحقیقات صورت گرفته و مقایسه انگیزه گردشگران مشخص شده است که شرایط اسکان، آب و هوا، قیمت ها، موقعیت جغرافیایی مقصد و دسترسی به ساحل و دریا به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های گردشگر در انتخاب مقصد سفر می باشند. خلیج فارس و جزایر آن همچون مرواریدی در دل صدف با جاذبه های توریستی و گردشگری، هوای معتدل پاییز و زمستان، تالاب های کم نظیر و ارزشمند ویژگی های ژئومورفولوژی و زمین شناسی منحصر به فرد، جنگل های حرا یکی از پر جاذبه ترین نواحی طبیعی و اکوتوریستی را به وجود آورده و یکی از بهترین مقاصد گردشگری منطقه می باشد. استفاده مناسب از پتانسیل و ظرفیت گردشگری ایران و سواحل خلیج فارس می تواند دو برابر میزان تولیدات نفتی برای کشور ارز آوری داشته باشد.
در شرایطی که شیوع ویروس کرونا باعث تعطیلی چرخ بیشتر صنایع و کسب و کارها به خصوص صنعت گردشگری شده است، نگاه اقتصادی به صنعت گردشگری می تواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل، افزایش درآمد ارزی، معرفی تمدن و فرهنگ ایرانی به جهانیان، تعامل گسترده و سازنده با کشورهای دنیا و وجهه جهانی را ارتقا دهد و توسعه اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی را تسریع می بخشد و درک آنچه برای توسعه اجتماعی در شهر میزبان و کشور مورد نیاز است را تسهیل و فرصتی برای تغییر زندگی ساکنان شهر میزبان ایجاد می کند.
میزبانی از مگارویدادهای ورزشی به ساکنان میزبان فرصت هایی برای یادگیری و دستیابی به شمول اجتماعی و پایداری ارائه می دهد. اما تحقیقات در حوزه بررسی اثرات اجتماعی و جامعه شناختی گردشگری ورزشی نشان داده است که بر اساس نظریه تبادل اجتماعی، افراد و جامعه میزبان زمانی از یک برنامه یا کسب و کار پشتیبانی می کنند که در مورد آثار مثبت و منفی آن، هزینه ها و منافع آگاهی لازم را داشته باشند قاعدتا اگر انتظارات ساکنان شهر میزبان و منافع آنان در میزبانی از یک رویداد بزرگ ورزشی برآورده شود و برنامه ریزی های صورت گرفته به گونه ای باشد که منافع حاصله از هزینه ها بیشتر باشد، حمایت شهروندان می تواند میزبانی از یک رویداد ورزشی را به جشنواره های شهری تبدیل کند و افراد جامعه را به حامیان فعال رویدادهای اجتماعی تبدیل خواهد کرد. از زاویه دید دیگر میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی یک هدف ثانویه و اغلب مهم دارد و آن سرزنده ساختن ساکنان جامعه است. در بررسی ارتباط بین رویدادهای ورزشی و شادی و سرزندگی مشخص شده است که تماشای ورزش، مردم را سرزنده و شادتر می کند و افراد سرزنده فعال تر هستند، بیشتر با استرس و چالش ها کنار می آیند و سلامت روانی بهتری را تجربه می کنند و در برابر عوامل استرس زای فیزیکی و ویروسی انعطاف پذیرتر هستند و آسیب پذیری کمتری دارند. تاثیر اجتماعی میزبانی از مگا رویدادهای ورزشی را می توان به چهار عنصر طبقه بندی کرد: 1- هیجان جامعه 2- دلبستگی به جامعه 3- غرور جامعه میزبان 4- منافع فرهنگی و آموزشی
افزایش علاقه ساکنان و مشارکت هواداران باعث افزایش غرور آنها به عنوان ساکنانی که میزبان رویداد بزرگی بوده اند می شود و افزایش احساس تعلق در گروه های مختلف جامعه فرصت یادگیری چیزهای جدید را برای طرفین میزبان و مهمان به همراه دارد و مطابق نظریه آشوب و جمله معروف « بال زدن یک پروانه در نقطه‌ای از جهان، می‌تواند طوفانی را در نقطه‌ی دیگری بیافریند!» میزبانی جزایر خلیج فارس از رویداد ورزشی جام جهانی 2022 می تواند طوفانی باشد در صنعت گردشگری و در نهایت افزایش رشد و توسعه اقتصادی ایران و رفاه اجتماعی .
پیشنهاد می شود درصورت میزبانی جزایر کیش و قشم در جریان برگزاری بازی های جام جهانی 2022 سیاست گذاران گردشگری نگرانی ساکنان بومی منطقه را درک کنند و در جهت اشتغال زایی بیشتر و کاهش بیکاری و جلوگیری از جرائم عمد و غیر عمد حاصل از فرهنگ های متفاوت بین المللی برنامه ریزی و سیاست گذاری لازم صورت پذیرد.
