فرسودگی 200 کیلومتری شبکه فاضلاب بندرعباس
۲۰۰ کیلومتر از شبکه فاضلاب در بندرعباس دچار فرسودگی شده که در بارندگی‌ها امکان فرونشست دارد اگر بخواهیم چرتکه‌ای برای اصلاح آن بیاندازیم این پروژه به بودجه‌ای بالغ بر ۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان نیاز دارد که تحقق آن در یک بازه زمانی کوتاه قطعا قابل تصور نیست.
علی ستاری
به گزارش اختصاصی روزنامه دریای اندیشه، توسعه خدمات و دایره رفع نیاز در هر جامعه‌ای موجب می‌شود که یک‌سری نیازها و الزمات جدیدی وارد عرصه خدمات‌رسانی شود به عنوان مثال تا زمانی که برق اختراع نشده نبود بدون شک نیازی به تیر برق و سیم برق و نیروگاه و سیم بان و اداره برق و … نبود اما ورود این امکان، ضرورت ایجاد امکان‌های دیگر را نیز به عرصه خدمات اجتماعی وارد کرد.
بنابراین هر جامعه‌ای برای اینکه به توسعه متوازن دست پیدا‌کند باید در حوزه خدمات همه حلقه‌هایی که پیش‌نیاز برای رفع نیاز هستند را در کنار هم داشته باشند بنابراین با گسترش شهرنشینی و اضافه شدن بلندمرتبه‌ها نیاز جدیدی به زیست‌بوم بشر اضافه شد و آن هم سیستم جمع آوری فاضلاب بود؛ فاضلاب شهری عموما از آب یا گنداب حاصل از فعالیت دستشویی‌ها، توالت‌ها، حمام‌ها و … ایجاد می‌شود که در گذشته این نوع از مواد لازم دفع به روش سنتی مدیریت و دفع می‌شد بدین گونه که هر خانه‌ای که می‌خواست ساخته شود بایستی قبل اقدام به احداث بنا وضعیت چاه فاضلاب خود را مشخص می‌کرد و در گوشه‌ای از ملک و حیاط خود اقدام به حفر یک چاه یا دو چاه جداگانه یکی برای توالت و دیگری برای حمام می‌کرد که هر از چندگاهی هم این چاه‌ها پر می‌شدند می‌بایست به روش‌های مختلف از جمله استفاده تانکرهای تخلیه چاه آن را تخلیه می‌کردند که به هیچ عنوان روش جالبی برای دفع فاضلاب منازل نبود و مشکلات خاص خود را داشت، رویکرد اصلی این چاه‌ها دست به دامان قدرت مکش زمین شدن بود بدین وسیله که از آن‌جایی که زمین این قابلیت را دارد که مایعات را جذب لایه‌های زیر خود کند بخش عمده‌ای از فاضلاب که فضای فیزیکی چاه را گرفته بود به لایه‌های زیرین منتقل می‌شد و با استفاده از مکانیزم جذب چاه‌ها به عنوان سیستم جمع‌آوری فاضلاب عمل می‌کردند اما این روش خود تهدیدی برای سلامت بشر به حساب می‌آمد چرا که این فاضلاب‌ها توسط زمین جذب و به سفره‌های آب زیرزمینی راه پیدا می‌کردند که در بلند مدت منجر به ایجاد بیماری‌هایی برای مردم می‌شود از طرفی نیز افزایش جمعیت و کوچک‌تر شدن عرصه‌های مسکن مردم این امکان را از بین برد که هر کس بخواهد برای دفع فاضلابش از چاهی مجزا استفاده کند چرا که برای حفر چاه فاضلاب بایست فاصله منطقی از بنای ساختمان و چاه وجود داشته باشد در غیر این‌صورت رطوبت و گازهای ناشی از فاضلاب ممکن است عمر بنا را نیز کاهش دهد، به همین منظور سیستم‌های فاضلاب شهری طراحی شدند که در کشورهای توسعه یافته این سیستم به شکل مدون‌تری راه‌انداری شده است به طوری‌که امکان دسترسی به لوله‌ها به راحتی و اصلاح و بازسازی آن‌ها وجود دارد اما در کشور ما این شبکه با لوله‌گذاری در زیر زمین و اتصال لوله‌های دفع فاضلاب منازل به شبکه اصلی طراحی شده است که فاضلاب مردم را برای دفع به جریان می‌اندازد که چنانچه مشکلی برای این لوله‌ها ایجاد شود شرکت آب و فاضلاب مجبور است عرصه‌ای را که لوله‌ها از آن عبور کرده است را حفاری کند که خود موجب ایجاد مشکلاتی در سطوح شهرها می‌شود؛
از مصائب برخی از لوله‌گذاری‌های فاضلاب در کشور این است که در آن از لوله‌های بتنی استفاده شده است که رفته رفته این سیستم معایبی را از خود نشان می‌دهد که چالش‌های جدی برای عرصه مدیریت شهری ایجاد می‌کند.
خب همانطور که شنیده‌اید قرن‌ها پیش شیخ بهایی در اصفهان توانست سیستمی را طراحی کند که با استفاده از آن آب مورد نیاز در حمام به وسیله یک شمع گرم می‌شد که این امر تعجب همگان را برانگیخت اما نکته جالب این مسئله این بود که هیچ عامل بیرونی در احتراق شمع دخیل نبودند بلکه شیخ بهایی سوخت موردنیاز را از طریق گازهای فاضلابی آن حمام تامین می‌کرد بنابراین به این موضوع پی‌می‌بریم که فاضلاب دارای گازهایی است گازهایی که با عملکرد غیرهوازی باکتری‌هایی که برای فعالیت خود نیاز به اکسیژن ندارند بر روی لجن و فاضلاب ایجاد می‌شود که شامل سولفیدهیدروژن، آمونیاک، دی‌اکسید‌کربن، متان، نیتروژن و هیدروژن است و همین گاز است که می‌تواند موجب ایجاد بوی مشمئز‌کننده در برخی از منازل شود چرا که این گازها خطرناک هستند و در صورت افزایش آن می‌تواند منجر به انفجار، خفگی و عفونت‌های باکتریایی شود اما یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که این گازها به وجود می‌آورند از بین بردن لوله‌های انتقال فاضلاب هستند، چنانچه بیشترین چالشی که بهره‌برداران شبکه فاضلاب با آن مواجه هستند انتشار گاز H2S است که لوله‌های بتنی و ترموپلاستیک را دچار خوردگی می‌کند؛ سرعت اکسید‌شدن سولفید هیدروژن در سطح لوله‌های بتنی دو برابر سریع‌تر از لوله‌های پلیمری است، بنابراین شبکه‌های اجرا شده و لوله‌گذاری فاضلاب در شهرها بعد از مدتی دچار خوردگی و پوسیدگی می‌شوند و بایست احیا و اصلاح شوند به این معنا که راهی که در ابتدای شبکه‌گذاری طی شده است دوباره باید از اول طی شود این موضوع منحصر در شهر بندرعباس هم نیست چنانچه طبق اعلام مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اصفهان این امر یکی از چالش‌های جدی این شهر بوده است و آن‌ها عملیات بازرسی و بازسازی شبکه فاضلاب را طی قراردادی با هزینه‌ای بالغ بر ۴۶ میلیون یورو با مشارکت یک شرکت چینی چندین سال پیش آغاز کرده بودند اما هم اکنون این موضوع در بندرعباس نیز مطرح است و خود را در بارندگی‌های سیل‌آسای بندرعباس نشان داد که منهدم شدن لوله‌های فاضلاب موجب فرونشست درخیابان‌ها شد.
علاء اميريان نژاد، معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان هرمزگان در گفت‌‌وگو با خبرنگار روزنامه دریای اندیشه اظهارداشت: در قسمت گلشهر بندرعباس حدود ۲۰۰ کیلومتر لوله‌های بتنی که حداکثر عمر آن‌ها ۲۰ سال است اما هم اکنون وارد دهه سوم بهره‌برداری شده‌اند و بخاطر گازهای حاصل فاضلاب در بتن و فلزات میلگردهای آن‌ها خوردگی و پوسیدگی ایجاد شده است که این فرسودگی خود را در بارندگی‌هایی که آب به سطح شبکه فاضلاب نفوذ می‌کند نشان می‌دهد و موجب فرونشست زمین در محدوده‌هایی که لوله فاضلاب از آن‌ها عبور کرده است می‌شود.
وی افزود: پروژه شبکه جمع‌آوری فاضلاب در منطقه گلشهر جزو اولین پروژه‌های فاضلاب شهری در بندرعباس بود و در آن زمان تکنولوژی موجود برای لوله‌های فاضلاب بتنی بود و هنوز لوله‌های پلی‌اتیلن به بازار نیامده بود از همین‌رو لوله‌های بتنی دچار فرسودگی شدید شده‌اند و نیاز است که اصلاح و بازسازی شوند.
معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب استان هرمزگان بیان‌کرد: هزینه‌های اصلاح و جابه جایی لوله‌های شبکه فاضلاب بندرعباس با توجه به اینکه اجرای هر متر لوله جدید حدود یک میلیون‌تومان هزینه دارد و هزینه‌های جانبی همچون مجوزات شهرداری هم بدان اضافه می‌شود هر یک متر اصلاح شبکه را به ۲میلیون تومان می‌رساند بنابراین برای اجرا و اصلاح ۲۰۰ کیلومتر از شبکه فاضلاب بندرعباس به اعتبار کلانی نیاز داریم.
امیریان نژاد تاکید‌کرد: بخشی از اصلاح شبکه توسط شرکت آب‌و‌فاضلاب هرمزگان آغاز شده است اما برای اجرای بخش‌عمده‌ای از این طرح با شرکت تامین و توسعه زیرساخت خلیج‌فارس که در قالب مسئولیت‌های اجتماعی پروژه انتقال پساب از تصفیه خانه بندرعباس به صنایع غرب را اجرا می‌کند به نتیجه رسیده‌ایم که اصلاح بخشی از این شبکه را با اعتباری بالغ بر ۵۰ میلیارد تومان انجام دهد.
به گزارش روزنامه دریای اندیشه، اگر بخواهیم چرتکه‌ای برای ۲۰۰ کیلومتر شبکه لازم به اصلاح شهر فاضلاب بندرعباس در منطقه گلشهر بیاندازیم به سرانجام رساندن این پروژه بودجه‌ای بالغ بر ۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تومان می‌خواهد که تحقق آن در یک بازه زمانی کوتاه قطعا قابل تصور نیست.
