دریای اندیشه

مرور بیانات و توصیه‌های رهبر معظم انقلاب به نمایندگان مجلس و مقایسه آن با رفتارها و گفتارهای اعضای قوه مقننه به ویژه در تعامل با قوه مجریه نشان می‌دهد که شماری از آن‌ها در شرایط سخت جنگ اقتصادی نه تنها کنار دولت نیستند بلکه با اقدامات و توهین‌های بی‌سابقه تمرکز دولت را از امور اصلی منحرف می‌کنند.

هجمه‌ها به دولت روز به روز در حال افزایش است و اگر پیش از این متوجه برخی اقدامات و تصمیمات دولت بود اکنون بیش از پیشبه موضوعات زرد و فیک سمت و سو یافته است و هر رویداد و کنشی از سوی دولت مجموعه‌ای از خبرهای جعلی، توهین‌های توییتری، گزارش‌های خلاف واقع، روایت‌های دست چندم و سلیقه‌ای را در صفحات مجازی و حقیقی در پی دارد. مخالفان برخلاف توصیه‌های موکد رهبر انقلاب مبنی بر تعامل مطابق قانون و شرع، و در جهت عکس شعارهای انقلابی خود از هیچ تهمت و توهینی به رییس جمهوری دریغ ندارند.

ناتمامی هجمه‌ها به روحانی

دختر رییس جمهور بودجه کرونا را به خود اختصاص داده است! ریش رییس جمهوری مهم‌تر از شرایط کشور است! وزرا برای دیدار با رییس جمهوری باید تست سریع کرونا بدهند! وزرا ماه‌ها رییس جمهوری را نمی‌بینند! رییس جمهور تاریخ را تحریف می‌کند! استیضاح رییس جمهور پیگیری می‌شود، رییس جمهور در پی تسلیم کشور به بیگانگان است. این گزاره‌ها تنها نمونه‌هایی از حمله ها و توهین‌های بی‌سابقه علیه شخص دوم کشور و مقام نخست اجرایی است که فقط در یک هفته گذشته در رسانه‌های مخالف دولت و یا حساب‌های توییتری منتقدان و رقبای سیاسی وی منتشر و بازنشر شده است. هجمه‌ سنگین که نشان می دهد گروهی به عمد در پی تضعیف دولت و شخص رییس جمهوری هستند و برایشان تفاوتی نمی‌کند موضوع سخنرانی رییس جمهوری صلح امام حسن(ع) باشد یا تشریح ریشه‌های شرایط اقتصادی دشوار کشور، در هر حال قلم‌ها و تریبون‌ها آماده تاختن به حجت الاسلام «حسن روحانی» است. این هجمه‌ها بعد از آخرین سخنرانی رییس جمهوری در جلسه هیات دولت و اشارات وی به نحوه واکنش عقلایی ائمه معصومین به شرایط و مقتضیات زمان، بسیاری را وادار به واکنش‌های تندی کرده است که در برخی از آن‌ها نه به ۵۰ سال درس طلبگی و حجت الاسلامی روحانی توجه می‌شود و نه به جایگاه وی به عنوان رییس جمهور ایران و نه حتی به سال‌ها حضور او در سطح نخست قدرت و ریاستش بر شورای عالی امنیت ملی. تمام این مناصب و مفاهیم در جدالی سیاسی، قربانی لجبازی گروهی می‌شود که روحانی آن‌ها را در دو انتخابات متوالی با رای و انتخاب مردم شکست داده است.

گرچه وزرا و معاونان رییس جمهوری مشغله‌های بسیار مهم تر از چنین موضوعاتی دارند اما گاهی شدت وقاحت و توهین‌ها به حدی می‌رسد که برخی آن‌ها را وادار به واکنش می‌کند. «علیرضا معزی» معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهوری روز چهارشنبه در واکنش به شدت توهین‌ها به رییس جمهوری در توییتی نوشت: «دهان‌دریدگی شاید چند صباحی شیوه‌ سیاست‌ورزی باشد اما تا همیشه نشانه‌ فرومایه‌گی است.» «محمود واعظی» رییس دفتر رییس جمهوری هم در توضیحی قابل تامل تحکیم چنین رویه‌ای را حتی به ضرر رقبای سیاسی روحانی هم دانست و گفت: «این بی‌اخلاقی‌هایی که برخی انجام می‌دهند و برخی هم سکوت می‌کنند باید بدانند که فقط این بی‌اخلاقی‌ها تنها به رییس جمهوری نیست بعدا نوبت خیلی‌های دیگر هم می‌شود.»

«حسام الدین آشنا» مشاور رییس جمهوری هم در دیدگاه مشابه دیگر مردان دولت نوشت: «دوره این دولت هم - با همه ضعف‌ها و قوت‌ها - مانند دولت‌های دیگر، به پایان می‌رسد. آن‌چه می‌ماند ایرانیان نیک‌اندیشی هستند که با درک آثار اختلافات و رقابت‌های بی‌حاصل کنشگران درون حکومت، این‌بار کسانی را انتخاب خواهند کرد که بتوانند در مسائل اساسی و راهبردی، اجماع ملی ایجاد کنند.»

واقعیت سیاست رقابت سیاسی را میان سیاستمداران گریزناپذیر ساخته است اینکه اما چنین رقابتی در حال حاضر با معیارهای اخلاقی و آموزه های دینی چه نسبتی دارد؛ نیازمند بررسی دقیق است اما به نظر می رسد منظور مردان دولت در واکنش به توهین ها علیه رییس جمهوری دقیقا این ضرب المثل های پرنغز ایرانیان باشد که «این آسیاب به نوبت است» و «گر حکم شود که مست گیرند، در شهر که هست گیرند» تداوم رویه دشنام به دولت به عنوان تنها واکنش به شرایط موجود شرایطی را ایجاد خواهد کرد که ایجادکنندگان هم از تبعات آن در امان نخواهند ماند.

مطالبات رهبری از نمایندگان مجلس

اهانت کنندگان به رییس جمهوری نه تنها در مسیر زیرپا گذاشتن آموزه‌های اخلاقی و دینی نظام از چیزی ابایی ندارند بلکه حتی رهنمودهای چندماه پیش رهبر معظم انقلاب را هم از یاد برده‌اند. ایشان ۲۲ تیرماه سال جاری و به فاصله یک ماه و نیم از آغاز به کار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در سخنان مهمی خطوط مهم تعامل قوا، اهداف مهم و مسوولیت‌های خطیر نمایندگان در این دوره از قانون‌گذاری را مشخص کردند. در این دیدار که به دلیل شیوع کرونا به صورت ویدیویی برگزار شد؛ رهبری مهلت چهار ساله نمایندگی، را فرصت خوبی برای ریل‌گذاری حرکت عمومی کشور و تاثیرگذاری فراوان در روند حل مسائل و پیشرفت و آینده ایران دانستند. «عمل با نیت الهی و خالص»، «کار برای مردم» و «پرهیز از جو زدگی»، «توجه به سوگند شرعی» «توجه به مسائل کلیدی و اصلی کشور» و پرهیز از دچار شدن به حاشیه‌ها و اولویت دادن به مسائل فرعی» از مهم‌ترین توصیه‌هایی بود که رهبر انقلاب در دیدار با نمایندگان به آن‌ها اشاره کردند. مهم ترین توصیه ایشان اما با توجه به شرایط کشور و نیاز جامعه به مشاهده همراهی و همدلی قوا؛ توصیه به «تعامل و هم افزایی قوا» بود. ایشان در تبیین این توصیه تاکید کردند: «روابط مجلس با دولتمردان باید مطابق قانون و شرع باشد، یعنی سؤال و تفحص به عنوان حق مجلس وجود داشته باشد اما توهین و دشنام و نسبتِ بدون علم به دولتمردان به هیچ وجه جایز نیست و برخی از این نسبت‌ها حرام شرعی است.» ایشان به صراحت اعلام کردند که نمایندگان مجلس از برخوردهای احساسی و غیرمنطقی پرهیز کنند و بیان دیدگاه و نظر مخالف متین، خردمندانه، قوی و قابل توجیه باشد.

با توجه به محورهای سخنان رهبری، اقدامات پنج ماهه مجلس تا چه اندازه نزدیک به رهنمودهای ایشان است. چالش بر سر نوع خودروی سواری، سفر با خانواده و به هزینه کشور برای بازدیدهای به اصطلاح میدانی، اختصاص نخستین محموله واکسن نایاب آنفلوانزا به نمایندگان، هجمه و طعنه به دولت و رییس جمهوری، رعایت نکردن قوانین ستاد کرونا و کنایه به رییس جمهوری به دلیل رعایت این قوانین، عدم همکاری حتی در نامه نگاری با دولت و مواردی از این دست، با کدام یک از توصیه‌های رهبری هم‌خوانی دارد؟ پرسشی که نمایندگان مجلس یازدهم که خود را نماینده انقلابی می‌دانند باید به آن پاسخگو باشند.

جایگاه هیات نظارت بر رفتار نمایندگان دقیقا کجاست؟

در پی هر توهینی از سوی نمایندگان مجلس به رییس جمهوری یا دیگر اعضای هیات دولت، این پرسش درباره شیوه برخورد با کسانی که در شرایط سخت؛ بی آنکه مصالح کشور را در نوشته‌ها و گفته‌های خود رعایت کنند؛ پیش می‌آید. گرچه قانون نمایندگان را در اظهارنظر آزاد و تعقیب آن‌ها به دلیل اظهارات را منع کرده است اما باید توجه کرد که منظور قانون اظهارنظر درباره امور مربوط به وکلا و در حدود وظایف آن‌هاست نه توهین و هتاکی به رییس قوه دیگر. موضوعی که به نظر می‌رسد برای نمایندگان تازه کار و جویای نام مجلس یازدهم چندان درست تبیین نشده است. در این موارد قانون آیین‌نامه داخلی مجلس ضرورت رسیدگی به اظهارات خارج از چارچوب و اقدامات فراقانونی نمایندگان را به هیات نظارت بر رفتار آن ها واگذار کرده است. گرچه تجربه هفت ساله دولت تدبیر و امید و انواع توهین ها به این دولت از اواخر مجلس نهم تا اوایل مجلس یازدهم، چندان از سوی این هیات مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است اما به نظر می رسد در شرایطی که کشور سخت مشغول مبارزه با دو ویروس پیچیده تحریم و کروناست، دستکم هیات نظارت بر رفتار نمایندگان به منظور حفظ جایگاه خود با هتاکان به رییس جمهوری برخورد کند. نظارت بر رفتار نمایندگان به معنای حقیقی و آنگونه که رهبر معظم انقلاب بارها بر آن تاکید کرده اند می‌تواند تا حدودی نشر و بازنشر توهین‌های برخی نمایندگان را در رسانه‌ها کاهش دهد تا هم توجه دولت بر موضوعات مهم‌تری متمرکز بماند و هم جایگاه مجلس به عنوان قوه مقننه و نه ستاد انتخاباتی رقیب دولت حفظ شود.