دریای اندیشه

دکتر سید محمدرضا یثربی با اشاره به عملکرد اداره امور آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از ابتدای شیوع کرونا،‌ اظهار کرد: آزمایشگاه بیمارستان مسیح دانشوری از ابتدا فعال بود ولی پس از شیوع شدیدتر بیماری، سایر آزمایشگاه‌های دولتی دانشگاه یعنی بیمارستان شهدای تجریش و امام حسین (ع) هم فعال شدند.

وی ادامه داد: آزمایشگاه‌ بیمارستان‌های مسیح دانشوری، امام حسین و شهدای تجریش به ‌عنوان آزمایشگاه‌های استاندارد تست کرونا به وزارت بهداشت اعلام شدند، با این حال از آنجاکه تنها آزمایشگاه‌های استاندارد برای ورود به حوزه کرونا مجاز بودند،‌ برخی از مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاه‌های خصوصی تحت پوشش دانشگاه نیز بنا به درخواست خودشان و پس از بازدید کارشناسان جهت کمک بیشتر، به وزارت بهداشت معرفی شدند.

انجام 100 هزار تست کرونا در آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

وی با بیان اینکه از ابتدای شیوع بیماری تا به امروز نزدیک به یکصد هزار تست PCR در آزمایشگاه‌های حوزه شهید بهشتی انجام شده است، ‌گفت: ۲۵ آزمایشگاه در این زمینه فعال است که 14 مرکز خصوصی (بیمارستان و آزمایشگاه خصوصی) و 11 مرکز وابسته به سایر نهادها، پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی مجاز به انجام تست PCR هستند.

کدام آزمایشگاه‌ها مجاز به انجام تست کرونا هستند؟

وی با تاکید بر اینکه ورود سایر آزمایشگاه‌ها به انجام تست PCR تخلف محسوب می‌شود، گفت: کلیه آزمایشگاه‌هایی که خواهان فعالیت در این حوزه هستند باید از سوی وزارت بهداشت تایید شده و مجوز بگیرند  تا در چارچوب فعالیت کرده و قابلیت نظارت کامل داشته باشند. در همین راستا طی چهار ماه گذشته بیش از ۵۰ مورد بازدید نظارتی از آزمایشگاه‌های فعال دانشگاه در حوزه کرونا انجام شده و همچنان ادامه دارد.

یثربی همچنین در رابطه با انواع تست‌های تخصصی کرونا توضیح داد: در ابتدا کمبودهایی در خصوص تست‌های PCR وجود داشت، ولی الان کمبودها تا حدودی مرتفع شده؛ ‌به گونه‌ای که هفته گذشته ۲۰ هزار کیت PCR  از طریق هیئت امنای ارزی دانشگاه تامین شد و در حال حاضر خوشبختانه کمبود کیت تشخیصی در حوزه تحت پوشش دانشگاه وجود ندارد.

میزان صحت و قطعیت تست‌های PCR

وی با اشاره به میزان صحت و قطعیت تست‌های PCR، اظهار کرد: این تست‌ها  اگر بر اساس استانداردها و به روال صحیح انجام شود، میزان قطعیت بالایی دارد. به عبارت دیگر برای انجام هر آزمایش سه مرحله قبل از آزمایش یا پره‌آنالیتیک، مرحله آزمایش یا آنالیتیک و مرحله پست‌آنالیتیک وجود دارد. در رابطه با  تست PCR برای مرحله قبل از آزمایش باید "سوآپ" استاندارد استفاده شود و نمونه از داخل محلی مشخص در حلق یا داخل بینی گرفته شود، اگر غیر از این انجام شود جواب نهایی صحت و اطمینان لازم را نخواهد داشت، بنابراین صحت تست "پی سی آر" به چگونگی انجام آن بستگی دارد.

بالا بودن آنتی بادی در تست‌ سرولوژی به معنای ایمنی قطعی نیست

مدیر امور آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین با اشاره به تست تشخیصی بعدی کرونا یعنی تست سرولوژی یا آنتی بادی، با بیان اینکه تمام آزمایشگاه‌های استاندارد و دارای امکانات مجاز به انجام این تست هستند، عنوان کرد: این تست با سنجش میزان آنتی بادی در بدن فرد کار می‌کند. به عبارت دیگر پس از ابتلا، آنتی بادی در بدن فرد مبتلا تولید می‌شود که البته رفتار ویروس کووید ۱۹ در این زمینه هنوز ناشناخته و عجیب است.

وی با بیان اینکه تست‌های سرولوژی از اوایل سال ۹۹ در شرکت‌های دانش بنیان داخلی تهیه شده است، گفت: این تست بر اساس آنتی بادی IgG و IgM کار می‌کند ولی کاربرد اصلی آن برای تشخیصی ابتلا یا عدم ابتلا به کرونا نیست، بلکه بررسی اپیدمیولوژیک بیماری هدف اصلی از انجام این تست است.

وی با بیان اینکه مثبت بودن جواب تست آنتی بادی و بالا بودن آنتی بادی IgG در تست‌های سرولوژی به معنای ایمنی قطعی فرد نسبت به بیماری نیست،‌ اظهار کرد: گاهی بالا بودن آنتی بادی IgG به دلیل قرابت آنتی ژنتیک بین ویروس کووید 19 با سایر اعضای خانواده کرونا ویروس‌هاست. در این رابطه باید به این نکته توجه داشته باشیم که تاکنون تایپ‌های مختلفی از کروناویروس شناخته شده، بنابراین آنتی بادی IgG شناسایی شده بر اساس تست سرولوژی می‌تواند مربوط به سایر ویروس‌ها هم باشد.

مدیر اداره آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، توضیح داد: با توجه به عدم قطعیت جواب تست سرولوژی، این نوع تست برای ابتلا و عدم ابتلای فرد به کووید 19 ارزش بالایی ندارد و درصورت مثبت شدن جواب تست حتما باید توضیحات مربوطه در قالب کامنت برای پزشک متخصص ارایه شود.

وی با تاکید بر ناشناخته‌های مربوط به کروناویروس، عنوان کرد: از آنجاکه کووید19 ویروس نوپدیدی است،‌ اطلاعات دقیق و جامعی در رابطه با درصد ایمنی و مدت زمان ایمن بودن بدن پس از تولید آنتی بادی آن در دسترس نیست. بنابراین در صورت مثبت بودن جواب تست آنتی بادی نباید با تصور ایمن بودن و عدم ابتلای مجدد، موارد بهداشتی و فاصله‌گذاری‌ها را رها کنیم؛ چراکه هیچ قطعیتی در این رابطه وجود ندارد.

وی در ادامه با اشاره به کاربرد تست‌های سرولوژی در پلاسما درمانی،‌ اظهار کرد: بر این اساس می‌توان با تعیین مقدار آنتی بادی IgG تولید شده در بدن افراد نسبت به اهدای پلاسمای بهبودیافتگان برای درمان مبتلایان استفاده کرد؛ چراکه نتایج خوبی از این روش درمانی حاصل شده است.

رفتار غیرقابل پیش‌بینی ویروس کووید 19

یثربی همچنین با اشاره به رفتار غیرقابل پیش‌بینی ویروس کووید 19، اظهار کرد: متاسفانه با وجود گذشت بیش از چهار ماه از شیوع بیماری، هنوز رفتار این ویروس کاملا مشخص نشده و با علایم و شرایط جدید، الان نمی‌دانیم که ویروس جهش پیداکرده یا نوع دیگری از خانواده کرونا ویروس بروز پیدا کرده است.

وی با اشاره به رفتار متفاوت این ویروس نسبت به سایر ویروس‌ها در گذشته، اظهار کرد: همین رفتار متفاوت، تولید واکسن برای بیماری را دشوار کرده، با این حال امیدواریم تلاش محققان در سراسر جهان به زودی جواب داده و واکسن و داروی موثر این بیماری هر چه سریع‌تر عرضه شود.

مدیر اداره امور آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر نقش مهم و تاثیرگذار آزمایشگاه‌ها در بحران کرونا و ضمن تقدیر از خدمات پرسنل آزمایشگاه‌های تحت پوشش دانشگاه، گفت: کادر آزمایشگاه‌ها به عنوان پرسنل خط مقدم مقابله با کرونا یکی از پرخطرترین محیط‌ها در زمان این پاندمی، از ابتدای شیوع بیماری خدمات ارزنده‌ای ارایه کردند، به گونه‌ای که از  ابتدا با وجود کمبودهای موجود در زمینه وسایل حفاظتی مانند دستکش، گان، ماسک، شیلد و الکل فعالیت کردند و همچنان با وجود تمامی خطرها با تمام قوا به ارایه خدمت می‌پردازند.