دریای اندیشه

علی ستاری -

یکی از مسائلی که موجب می‌شود قیمت تمام شده‌ی کالاها در کشور افزایش یابد دموراژی است که به کانتینرها می‌خورد و بر همین اساس دولت سیاست حمل یکسره‌ی کالا را از بندر شهید رجایی آغاز کرد.

یکی از مسائلی که موجب می‌شود قیمت تمام شده‌ی کالاها در کشور افزایش یابد دموراژی است که به کانتینرها می‌خورد و بر همین اساس دولت سیاست حمل یکسره‌ی کالا را از بندر شهید رجایی آغاز کرد.
به گزارش روزنامه دریای اندیشه، استان هرمزگان را باید یکی از قدیمی‌ترین استان‌ها و پهنه‌های کشور در تاریخ تجارت ایران بدانیم، در سال ۱۲۶۲ شمسی، نماینده فعال هیات تجار تهران، امین الضرب توانست با حمایت جمعی از بازرگانان نظر موافق ناصرالدین شاه قاجار را برای تشکیل مجلس وکلای تجار ایران جلب کند و شاه خم ودر تاریخ ۱۵ مرداد ۱۲۶۳ شمسی اساس‌نامه این مجلس را تایید کرد، با آغاز به کار این مجلس در پایتخت، ۱۶ مجلس دیگر نیز در سراسر کشور تاسیس شده و آغاز به کار کرد که دو مجلس از آن مربوط به استان هرمزگان، تحت عنوان مجلس تجار بندرعباس و مجلس تجار بندرلنگه بود در سال ۱۲۹۸ نیز اتحادیه تجار بندرعباس تشکیل شد و سپس اتاق‌های بازرگانی پا به عرصه وجود گذاشتند.
هم‌پاییِ مجالس تجار استان هرمزگان با اولین مجالس اقتصادی و تجاری کشور نشان می‌دهد که در همان دوره نیز بندرعباس و بندرلنگه نقشی متعالی در تجارت خارجی کشور داشته است، مبدا تاریخ صنعتی هرمزگان را باید به بین سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ نسبت دهیم چنانچه در تاریخ ۱۳۱۲ شمسی کارخانه ریسمان بافی در محله خواجه عطای بندرعباس احداث شد و پس از آن شرکت ها و کارخانه‌های دیگری نیز در بهترین نقطه‌ی ایران برای تجارت خارجی احداث شدند.
امتیاز ویژه هرمزگان برای تجارت، ساحلی بودن و مجاورت آن با خطوط بین‌المللی دریایی است بر همین اساس برای تجارت در این نقطه نیاز به احداث اسکله‌ها و بنادری داشت، که طبق منابع تاریخی اولین اسکله شهر بندرعباس، با دستور حسین قلی خان نظام السلطنه حاکم بندرعباس توسط هلندی‌ها در سال ۱۲۶۱ ساخته شد، اسکله‌ای در ضلع جنوبی عمارت کلاه‌فرنگی به طول ۷۰ متر ، همچنین دومین اسکله نیز در سال ۱۲۹۳ در شرق نایبند ساخته شد.
این روند موجب شد که یکی پس از دیگری اسکله‌های بندرعباس احداث شوند به عنوان مثال اسکله شهید باهنر که در گذشته به اسکله پامرو معروف بود توسط شرکتی به همین نام و اسکله شهید رجایی نیز به عنوان بزرگترین اسکله تجاری ایران در سال ۱۳۶۳ احداث شد تا آینده و حسلت و ممات بندرعباس با تجارت و دریانوردی بیش از پیش گره بخورد.اما این اسکله‌ها نیاز به گمرکاتی داشتند که ترخیص و امور و مرور کالاها را تسهیل کند به همین منظور در حدود سال ۱۰۰۲ شمسی هلندی ‌ها در کنار ساحل بندرعباس و در شرق کمپانی هند شرقی مربوط به دولت انگلیس، بنایی را احداث کردند که بعد از رفتن هلندی‌ها و برهه‌ای استفاده به آن عنوان دارالحکومه به گمرک بندرعباس تبدیل شد.
بحث تخلیه و حمل و نقل کالاهای وارداتی از همان ابتدای شروع به کار بنادر تجاری و گمرکات بندرعباس چالشی برای تجار بود چنانچه به عنوان مثال طبق قرارداد ایران با دولت شوروی در صورت خرید قند از آن کشور، کلیه مخارج پیاده‌کردن بار از کشتی‌ها و حمل تا انبار برعهده کشور وارد کننده یعنی ایران بود این در حالی بود که روسای گمرک بندرعباس از پذیرفتن این هزینه‌ها امتناع می‌کردند و در نتیجه تخلیه اجناس تجاری با تعلل انجام می‌شد و کار یک روزه سه روز طول می‌کشید؛ این امر باعث می‌شد نه تنها در برنامه کار کشتی‌های خارجی وقته بیافتد بلکه شرکت هایی که این کشتی ها به آن ها وابسته بودند ضرر کنند و رغبتی به تخلیه بار در بندرعباس نداشته باشند.
بعد از تخلیه بار مهم‌ترین الزام برای یک تجارت ایمن ترانزیت است، راه‌های تجاری یکی از مهم‌ترین ملزومات یک بندر برای اتصال به بازارهای داخلی کشور و رنق تجارت است، بندرعباس تا سال ۱۲۹۶ شمسی راه اتومبیل رو نداشت و حمل کالا از طریق راه‌های مال‌رو و با چهارپایان انجام می‌شد و برای مقاصدی چون کرمان، یزد، خراسان، لارستان، فارس و سیستان و بلوچستان از شتر استفاده می‌شد، عمده شترهایی هم که در بندرعباس وجود داشت متعلق به افغان‌ها بود و باید از آن‌ها اجاره می‌کردند.
سال ۱۳۰۹ تقریبا دیگر حمل و نقل از بندرعباس با اتومبیل راه افتاده بود که قیمت‌ها به این شرح بود، از بندرعباس به کرمان، ۳۰۰ قران، از بندرعباس به سیرجان ۱۸۵ قران و بندرعباس به یزد ۳۶۵ قران، برای حمل بار با کاروان نیز هزینه‌ها ار ۱۱۰ قران به ازای هر ۱۰۰من بار تا ۱۶۰ قران بسته به مقصد تفاوت داشت و قطع به یقین این هزینه نیز روی قیمت مصرف کننده‌ی کالاها کشیده می‌شود بنابراین هر چه حمل و نقل چابک‌تر و ارزان‌تر شود و معطلی‌ها کمتر شود، قیمت مصرف کننده و سود تاجر نیز بیشتر خواهد شد.
محسن رضایی معاون اقتصادی رئیس جمهور در سفر سال ۱۴۰۰ خود به بندرعباس، طی بازدید از بندرشهید رجایی در جمع خبرنگاران گفته بود: سیاست دولت سیزدهم در بحث حمل‌ونقل کالا این است که این امر را به‌صورت یکسره انجام دهیم و هزینه‌های آن را کاهش دهیم چرا که بسیاری از کانتیتر‌های موجود اجاره‌ای هستند و ما باید به‌ازای آنها دلار پرداخت کنیم.
رضایی افزود: تأخیر در ترخیص و معطل ماندن برخی از کالاها در گمرک موجب می‌شود که یک درصد به قیمت تمام‌شده کالاها اضافه شود و این امر نیز به‌تبع موجب افزایش تورم نیز می‌شود لذا به‌دنبال این هستیم با افزایش سرعت ترخیص کالاها و روان کردن حمل آنها تورم را نیز کاهش دهیم چرا که مدیریت این امر خود به خود در قیمت تمام‌شده کالا تأثیر می‌گذارد.
وی با گلایه از تحریم‌های داخلی ‌تصریح کرد: حدود 9 هزار کانتینر با حجم 100 هزار تن کالا در این بندر بلاتکلیف است؛ یعنی به‌ازای هر خانوار ایرانی 5 کیلوگرم کالا. چرخه معیوب نظام اداری سبب شده است که کالایی که می‌آید به‌جای حمل یکسره و رسیدن به دست مردم، ماه‌ها اینجا بماند، زنجیره معیشت مردم بیش از تحریم خارجی، تحت تحریم داخلی است.
رضایی خاطرنشان کرد: بسیاری از کانتینر‌هایی که در بنادر معطل می‌شوند اجاره‌ای هستند و ما باید برای آنها دلار خرج کنیم از این رو معطل شدن آنها موجب می‌شود روزانه یک درصد به قیمت تمام شده کالاها اضافه شود.
دموراژ چیست؟
دموراژ جریمه دیرکرد عودت کانتینر است که توسط صاحب کالا باید پرداخت شود. به عبارت ساده­‌تر دموراژ، هزینه حق توقف کانتینر است که با توجه به ماندگاری کالا در گمرک افزایش می‌یابد. در دموراژ تمامی هزینه‌­ها در قرارداد قید شده و به صورت روز شمار محاسبه می‌ شود. هزینه‌های دیرکرد در هر کشور و شرکت کشتیرانی قیمت متفاوتی دارد. همچنین هزینه‌ ها با توجه به سایز کانتینر متفاوت است. تجارت بین الملل نیازمند دانش، تجربه و کسب اطلاعات کافی و به روز است. با وجود دانش و مهارت بازرگانان، همواره مشکلاتی در تجارت بین ­الملل وجود دارد که اگر به درستی مدیریت نشوند، هزینه‌های سنگینی متوجه بازرگانان خواهد شد. یکی از مشکلات واردات و صادرات که هزینه سرسام آوری برای وارد کنندگان و صادر کنندگان ایجاد می‌­کند دموراژ است.
حال خبرها حاکی از این است که تلاش‌ها برای حمل یکسره از بندر شهید رجایی نتیجه داده است و در اولین ماه سال ۱۴۰۲ اولین حمل یکسره انجام شده است.
اولین حمل یکسره و ترخیص 24 ساعته کالا در کشور از بندر شهید رجایی کلید خورد
مهندس دوستی در این خصوص اظهار داشت: بندر شهید رجایی مهمترین کانون واردات و صادرات کالای کشور است که بر همین مبنا نیازمند نگاه ویژه به این بندر مهم هستیم.وی افزود: یکی از سیاستهای دولت و از جمله دستورات ویژه رئیس جمهورحمل یکسره کالا و سرعت بخشيدن به مراحل ترخیص کالا در بنادر و گمرکات بود و در همین راستا پروژههای متنوعی در حوزه بنادر، گمرکات و جایگاه‌های سوخت و افزایش ساعات خدمات دهی و حوزه استاندارد طراحی شد.
استاندار هرمزگان گفت: در حوزه گمرکات برای ترانزیت زمان به شدت کاهش یافت و از 48 ساعت در حال حاضر به کمتر از سه ساعت رسیده است.
وی تصریح کرد: در حوزه استاندارد هم با توجه به برنامه ریزی صورت گرفته امروز شاهد تغییراتی هستیم و در مرحله اول و برای نخستین بار، بارهای فله یک محموله مشخص به صورت حمل مستقیم ترخیص شد و بعد از این برنامه داریم با صدور قبض انبار تفکیکی برای کانتینرها، این امر به بار کانتینری نیز تعمیم داده شود.
مهندس دوستی ادامه داد: این کار تاثیر زیادی به همراه دارد و میتواند به کاهش هزینه های واردات کالا و افزایش سرعت انتقال کالا به مراکز کشور کمک کند، این حمل یکسره تنها به اقلام غذایی محدود نخواهد شد و در گام بعدی مواد اولیه کارخانههای صنعتی در برنامه گنجانده میشود و امیدواریم ظرف دو هفته آینده اولین محموله مواد اولیه کارخانه‌های صنعتی هم به همین روش ترخیص شود.گفتنی است،  یک محموله چای برای اولین بار از طریق حمل یکسره ترخیص شد و از این به بعد صاحبان کالاها می‌توانند پس از ثبت درخواست نسبت به حمل یکسره و ترخیص 24 ساعته کالای مورد نظر خود اقدام کنند.