دریای اندیشه

- کمتر از سه ماه از دیدار تصویری نمایندگان مجلس با رهبر معظم انقلاب نمی‌گذرد که فضای ایجاد شده در جلسه رای اعتماد مجلس به علیرضا رزم‌حسینی وزیر پیشنهادی صمت، نگاه‌ها را به این سو برد که آیا تاکیدها و توصیه‌های جدی رهبری به نمایندگان در «پرهیز از جو زدگی و توهین و دشنام به دولتمردان و دچار شدن به حاشیه‌ها» به فراموشی سپرده شده است؟

مجلس یازدهم از ابتدای فعالیت خود نشان داده که با رفتارهای برخی نمایندگان، به سمتی گام برداشته که در تاریخ انقلاب بی‌سابقه بوده است. از توهین به محمدجواد ظریف تا لعن رئیس‌جمهوری در تریبون علنی.
در این رابطه به چند نکته باید اشاره کرد:

۱. اتفاقی که روز سه‌شنبه (۸ مهرماه) در صحن علنی مجلس رخ داد و لعن یک نماینده از تریبون رسمی کشور به شخص دوم نظام را از هر منظری که تحلیل کنیم، چیزی جز سقوط اخلاقی نبود؛ آن هم یک نماینده با تحصیلات عالی «جامعه‌شناسی و حقوق خصوصی» که از پشت تریبون عمومی، به سخن چند روز گذشته روحانی کنایه زد و لعن و نفرینی را که مستحق آمریکا دانسته بود، به خود او حواله داد، آنهم به نقل از مردم!

گویا سخنان رهبر معظم انقلاب در ۲۲ تیرماه امسال در ارتباط تصویری با نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی را فراموش کرده‌اند که با توجه به رخدادهای پیش آمده از حضور وزیران در مجلس بویژه اتهام‌زنی و بی‌احترامی به وزیر امور خارجه، با تاکید بر «تعامل و هم‌افزایی قوا» خطاب به نمایندگان مجلس تصریح کردند: روابط مجلس با دولتمردان باید مطابق قانون و شرع باشد،... اما توهین و دشنام و نسبتِ بدون علم به دولتمردان به هیچ وجه جایز نیست و برخی از این نسبت‌ها حرام شرعی است. «از برخوردهای احساسی و غیرمنطقی پرهیز شود و بیان دیدگاه و نظر مخالف متین، خردمندانه، قوی و قابل توجیه باشد.»

ایشان همچنین اتحاد و انسجام داخلی و یک صدایی در برابر جبهه گسترده دشمن را تکلیف همه مسئولان و قوا برشمردند و افزودند: امروز جبهه دشمن که خبیث‌ترین و قبیح‌ترین آن آمریکاست، همه توان سیاسی، اقتصادی و تبلیغاتی خود را برای به زانو درآوردن ملت قوی ایران به‌کار گرفته و در چنین شرایطی حتی با وجود اختلاف سلیقه و نظر در داخل، در مقابل دشمن یاوه‌گو باید دست به دست هم بدهیم و یک سخن گفته شود.

. رئیس جمهوری بارها اعلام کرده که مشکل اصلی کشور با خروج آمریکا از برجام شروع شده و سپس جنگ اقتصادی ناشی از تحریم‌ها چه شرایطی را ایجاد کرده است.
حجت‌الاسلام و المسملین حسن روحانی چهارشنبه ۹ مهرماه در جلسه دولت بار دیگر یادآورشد: در بسیاری از مشکلات امروز باید آدرس صحیح به مردم بدهیم که چرا این مشکلات وجود دارد. یک مشکلات ساختاری از قدیم بوده و ممکن است مشکلات مدیریتی هم وجود داشته باشد، مهم این است که باید ببینیم درصد اینها در این شرایط جنگ (اقتصادی) به چه میزان است؛ برخی دوباره شرایط کنونی را با شرایط تحریم مقایسه نکنند.  
وی افزود: در شرایط جنگی قرار داریم که از سال ۱۳۹۷ آغاز شده است؛ واقعیت‌های جامعه را تحریف نکنیم، همان طور که رهبری فرمودند واقعیت‌های دفاع مقدس نباید تحریف شود امروز هم در جنگ اقتصادی واقعیت‌ها نباید تحریف شود باید به همان صورتی که هست مبدا تاریخ و مقدار (مشکلات) باید برای مردم تبیین شود.
«تحریم هم در سال‌های قبل بوده، گاهی تحریم بیشتر و گاهی هم کمتر شده است. اما جنگ اقتصادی از سال ۱۳۹۷ شروع شده است. نباید آدرس و تاریخ اشتباه داده و تحریف شود بلکه باید واقعیت‌ها را برای مردم بیان کنیم. البته به این معنای این نیست که ما در برابر توطئه‌های دشمنان ترسیدیم و عقب‌نشینی کردیم و یا مشکل داریم. شرایط جنگ با شرایط صلح متفاوت است، همه باید این واقعیت‌ها را بدانند و روی آن دقت کنند.»

نمایندگان مجلس نیز با توجه به جلسه‌های مختلف علنی و غیرعلنی با دولتمردان، به خوبی از اوضاع و مشکلات آگاهند و می‌دانند پشت پرده وضعیت کنونی چه عواملی وجود دارد. با این حال جای تعجب است که با وجود آگاهی از همه مسائل، دولت را مقصر قلمداد کرده و «آدرس غلط» به مردم می‌دهند. از نمایندگی که انقلابی بودن، از شعارهای اصلی آنها پیش و پس از ورود به بهارستان است، انتظار نمی‌رود که آمریکا را تطهیر کرده و عامل اصلی مشکلات را به گردن دولت و رئیس‌جمهوری بیندازد.

۳. جایگاه قوه مقننه بعنوان یکی از سه قوای اصلی کشور،‌ آنچنان بزرگ است که امام راحل(ره) در نخستین دیدار با نمایندگان دور اول مجلس شورای اسلامی در تبیین معیارهای نمایندگی و عملکرد درست در مجلس تاکید کردند:‌ «.. شما که وکیل از جانب ملت هستید و عصاره فضایل ملت هستید، باید در آنجا همان معنایی که مأمور او شدید از طرف ملت، همان معانی باشد.‏»
«شما وکیل نیستید که بروید آنجا بنشینید و حساب‌هایی که خودتان با هم دارید صاف کنید... شما باید در آنجا معلم اخلاق باشید از برای همه کشور... شماها باید در مجلس با سلاح اخلاق اسلامی وارد بشوید، و با آن سلاح مردم را تربیت کنید که وقتی چند سال از مجلس گذشت، در مردم آثار گفت‌وگوهای شما و مناظرات شما پیدا باشد...  باید ناظر بدانید خدا را بر اعمال خودتان، باید شما دیگران را هم تربیت کنید.» «مجلس هدایت می‌کند همه را و باید بکند، اما بنای بر این نباشد که مجلس دولت را ضعیف کند. و بنای بر این هم نباشد که دولت مجلس را ضعیف کند. تضعیف هر یک، تضعیف خودش هم هست... »

با توجه به بیانات امام راحل درباره اهمیت نقش نماینده و جایگاه مجلس، پرسش این است که چگونه عصاره فضایل ملت که باید نماد اخلاق و رفتار برای مردم باشد، از تریبون عمومی چنین رفتاری علیه رئیس جمهوری کشور در پیش می‌گیرد و با بهانه قراردادن مردم، لعنی که خطاب آن آمریکا بود را خطاب به رئیس دولت بیان می‌کند؟!
شکی نیست که مردم از شرایط اقتصادی ناراحت هستند اما اینکه یک نماینده بخواهد مردم را دستاویز قرار داده و به لعن و نفرین رئیس‌جمهوری بپردازد؛ چیزی نیست جز ترویج بی‌اخلاق و بی‌ادبی در جامعه.

۴. موضوع تعجب‌برانگیز دیگر، سکوت ریاست مجلس نسبت به رفتار و اظهارات نماینده است که هیچ واکنشی را به همراه نداشته و اقدامی برای جلوگیری از بیان چنین الفاظ و سخنانی صورت نگرفت. پرسش اینجاست که نقش و جایگاه رئیس مجلس در این مواقع چیست؟ آیا قانون اجازه توهین را داده است؟ آن هم در حالی که یکی از وظایف هیات رئیسه قوه مقننه، حفظ شأن، منزلت و اقتدار مجلس است.

۵. هیات نظارت بر رفتار نمایندگان، یکی از بخش‌های مهم قوه مقننه برای رفتار خلاف شئون و عُرف مسلم نمایندگی است. اما جای تعجب است که با وجود اظهارات یک نماینده علیه رئیس جمهوری، اقدامات قانونی را در این زمینه اعمال نکرده تا جلوی تداوم بی‌اخلاقی گرفته شود.
البته هنوز دیر نیست تا هیات نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس به وظایف خود عمل کند زیرا اگر اقدامی در این زمینه انجام نشود، پیامدی جز ترویج بی‌اخلاقی در جامعه، ادامه توهین به مسئولان و از بین رفتن معیارها و هنجارها نخواهد بود.

کشور تحت فشار بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های اقتصادی قرار دارد و رئیس‌جمهوری نیز بارها آدرس عاملان این وضعیت را اعلام کرده است، اما آیا نمایندگانی که قرار بود برای حل مشکلات مردم، اقدامات انقلابی انجام دهند تا موانع پیش‌روی تولید و رونق اقتصادی برداشته و مشکلات معیشتی مردم برطرف شود، در چهار ماه فعالیت خود کار و تحول خاصی را انجام داده‌اند که دولت را لعن و نفرین و ترویج بی‌اخلاقی می‌کنند؟

در واقع چنین رفتارهای تند در جلسه علنی با وزیران سبب شد تا رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار با نمایندگان مجلس یازدهم که به صورت تصویری برگزار شد، خطاب به نمایندگان،‌ چند توصیه و تاکید داشته باشند که یکی از آنها «نیت الهی و خالص»، «کار برای مردم» و «پرهیز از جو زدگی» و دیگری «توجه به مسائل کلیدی و اصلی کشور و پرهیز از دچار شدن به حاشیه‌ها و اولویت دادن به مسائل فرعی» بود. اما تداوم این رفتارها نشان داد آنهایی که دم از ولایت‌مداری و انقلابی‌ می‌زنند، چگونه‌ به راحتی سخنان و تاکیدات رهبر معظم انقلاب و سوگندی که در مجلس ادا کردند را به فراموشی سپرده‌اند.

هرچند که دولت با سعه‌صدر این روزها را می‌گذراند اما اگر قرار باشد همچون نمایندگان،‌ رفتار کند و به جای پراختن به مسائل کشور، نگاه جناحی داشته باشد، در آن صورت سنگ روی سنگ بند نخواهد شد.
این چندماه پایانی دولت دوازدهم هم می‌گذرد و حافظه تاریخی مردم ثبت خواهد کرد که در سخت‌ترین شرایط اقتصادی-سیاسی کشور، منتقدانش چه کردند و چه گفتند؛ چه کسانی در برابر انتقادها و فراتر از آن اتهام‌ها و این روزها اهانت‌ها سکوت کردند و رندانه چشم بر رفتاری بستند که تجربه نشان داده معلوم نیست دامن آنها را نگیرد.