دریای اندیشه

زنگ خطر بحران جمعیت ایران؛

به گزارش:علی ستاری

به گزارش روزنامه دریای اندیشه؛ یکی از مسائلی که جامعه امروز ایران را با چالشی جدی روبرو کرده است بحث پیری جمعیت و رو به سالمندی گذاشتن کشور است؛ قطعا نیروی انسانی جوان و کارآمد برای هر جامعه ای ارزشمندترین سرمایه محسوب می شود و با اتکا به نیروی جوانی می توان تحولات بسیار سریع و صریحی را در جامعه رقم زد به طوری که حتی جامعه بین المللی را هم دچار تاثیر کند؛ مسئله ای که چنانچه سیاست گذاران و مدیریت عالی کشور مخصوصا در دولت آینده به فکر آن نباشد می تواند کشور با یک بحران و چالش بزرگ در تمام حوزه ها روبرو کند و در یک نگاه سطحی و گذرا ما از مشکل اشتغال به مشکل عدم توانایی در تامین نیروی انسانی برسیم!

وضعیت وقتی وخیم تر می شود که بدانیم میزان باروری در سال های اخیر با کاهش چشمگیری روبرو بوده است و این یعنی یک زنگ خطر عظیم برای جلوگیری از این امر!

رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای شاید اولین تذکر خود در مورد جمعیت را سال 1390 بیان کردند؛رهبری معزز در دیدار با مسئولان نظام در سال 90 بر افزایش جمعیت تا 150 میلیون نفر تاکید کردند و گفتند: "جمعیت كشور، هفتاد و پنج میلیون. البته بنده همین جا عرض بكنم؛ من معتقدم كه كشور ما با امكاناتی كه داریم، میتواند صد و پنجاه میلیون نفر جمعیت داشته باشد. من معتقد به كثرت جمعیتم. هر اقدام و تدبیری كه میخواهد برای متوقف كردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از صد و پنجاه میلیون انجام بگیرد." او سال 91 نیز در جمع کارگزاران نظام مسئله جمعیت را مطرح کرده و گفت: "ما در سال 71 به همان مقاصدی كه از تحدید نسل وجود داشت، رسیدیم. از سال 71 به این طرف، باید سیاست را تغییر میدادیم؛ خطا كردیم، تغییر ندادیم. امروز باید این خطا را جبران كنیم. كشور باید نگذارد كه غلبه‌ی نسل جوان و نمای زیبای جوانی در كشور از بین برود؛ و از بین خواهد رفت اگر به همین ترتیب پیش برویم؛ آنطوری كه كارشناسها بررسی علمی و دقیق كردند. اینها خطابیات نیست؛ اینها كارهای علمی و دقیقِ كارشناسی‌شده است. اگر چنانچه با همین وضع پیش برویم، تا چند سال دیگر نسل جوان ما كم خواهد شد - كه امروز قاعده‌ی جمعیتی ما جوان است - و بتدریج دچار پیری خواهیم شد؛ بعد از گذشت چند سال، جمعیت كشور هم كاهش پیدا خواهد كرد؛ چون پیری جمعیت با كاهش زاد و ولد همراه است"

امروز از سال 90، 10 سال می گذرد و رهبر معظم انقلاب تاکنون بیش از 40 بار دغدغه خود نسبت به پیری جمعیت از تریبون های مختلف اعلام کرده است اما هنوز که هنوز است اقدام عملی مناسبی برای نجات کشور از سونامی پیری جمعیت توسط دولت ها انجام نشده است چنانچه در سال 98 بعد از تذکرات بسیار رهبر حکیم انقلاب دکتر سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در نامه ای به رهبری از روند کاهشی جمعیت ابراز نگرانی کرد و برای اینکه بتواند جامعه را به سمت افزایش جمعیت سوق دهد برنامه ریزی هایی انجام داد اما علی رغم ورود وزیر بهداشت به گود ترغیب مردم به فرزند آوری مشاهده شد که عزمی جدی وجود از سوی نهادهای بالادستی برای این امر وجود ندارد؛ یکی نکات جالب در بحث کاهش جمعیت دستکاری آمار و ارقام باروری در کشور بود که بعد از تذکر جدی رهبر معظم انقلاب به وزیر بهداشت سعید نمکی از آن در نامه ای به رهبر انقلاب پرده برداشت؛ سعید نمکی 20 مهر 98 در نامه خود به رهبری نوشت: ""مستحضرید مهمترین مولفه ارزشیابی جمعیت، میزان باروری کل (TFR) است که در سال 1395 این شاخص را 2.01 اعلام نمودند، سپس با رایزنی‌هایی که انجام دادند این عدد به 2.1 ارتقا یافت تحلیل علمی این رقم یعنی آنکه مسئولین نظام نباید بدین حد نگران باشند و ما به بالاتر از سطح جایگزینی رسیده‌ایم اولین گام اینجانب و همکارانم تشکیک نسبت به این ارقام بود که می‌تواند حاصل یک اشتباه محاسباتی و یا خدای ناکرده محصول یک غرض ورزی مبتنی بر نیات غیر منطبق با مصالح ملی باشد.""

نامه وزیر بهداشت نشان می داد که آمار جمعیتی کشور دستکاری شده است و طوری در دستکاری آمار اقدام شده است که مسئولان نظام نگران کاهش جمعیت نباشند اما با بررسی هایی که تیم ارزیابی وزارت بهداشت انجام داده بود متوجه شد که آمار نه تنها 2.1 نیست بلکه بسیار پایین تر است و آمار واقعی 1.7 و 1.84 است. 

این دستکاری ها در آمار جمعیتی کشور نشان دهنده این است که جریان خزنده ای در کشور به دنبال جلوگیری از باروری و کاهش جمعیت می باشد.

البته مجلس شورای اسلامی در آبان ماه سال گذشته طرح جمعیت و تعالی خانواده را بعد 12 سال خاک خوردن به تصویب رساند که تا حدودی می تواند روند کاهشی جمعیت را کنترل کند این طرح که مشروط به اصل 85 قانون اساسی است تاکید دارد که کشور باید تا سال 1404 به نرخ باروری 2.5 برسد اما به نظر می رسد این طرح به تنهایی نمی تواند منجر به افزایش جمعیت شود و اقبالی را کسب کند؛ زیرا طی 30 سال گذشته نرخ باروری در کشور طبق اعلام منابع رسمی و کارشناسان بیش از 30 درصد کاهش پیدا کرده است و جبران آن با روند موجب آن هم اگر جبران شود حداقل نیم قرن زمان می برد؛ بحث عدم تمایل مردم به افزایش تعداد فرزندان قطعا با مسائل اقتصادی و معیشتی رابطه مستقیم دارد و بهترین مشوق برای افزایش جمعیت قرار دادن مشوق هایی برای بارداری است؛ اما قراردادن این طرح ها زمانی کارساز خواهد شد که قوانینی دارای ضمانت اجرایی و با در نظر گرفتن محل های تامین اعتبار پایدار آن وضع شود در غیر اینصورت با توجه به هزینه های بالای بارداری در کشور و پس از آن هزینه های بالای نگهداری از فرزند که در سالهای اخیر بسیار افزایش پیدا کرده است نمی توانیم به نتایجی برسیم. دکتر فرشیدی رئیس دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در گفتگو با خبرنگار دریای اندیشه اظهار داشت: مطابق با گزارش های سازمان ملل نرخ باروری کلی در دنیا با کاهش چشمگیری روبرو بوده است و این موضوع موجب ایجاد نگرانی هایی در کشورهای جهان و از جمله ایران شده است.

وی افزود: کشور ما نیز از این کاهش نرخ باروری در امان نبوده و در بازه زمانی 40 ساله اخیر با کاهش چشمگیری روبرو بوده است چنانچه هم اکنون طبق آمارهای ارائه شده میزان نرخ باروری در کشور 1.7 اعلام شده‌است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان هرمزگان بیان کرد: خوشبختانه میزان باروری در استان هرمزگان نسبت به میزان کشوری در وضعیت مطلوب تر و بهتری قرار دارد و درحالی که نرخ باروری کشور در سال 98 حدود 1.7 اعلام شده است استان هرمزگان نرخ 2.2 زا ثبت کرده است.