دریای اندیشه

کارشناس اندیشکده «انجمن کنترل تسلیحات» می نویسد: «اجرای سازوکار ماشه مشروعیت شورای امنیت را تهدید می کند، یک بحران هسته ای جدید را با ایران کلید می زند و قدرت تحریم ها را به عنوان یک ابزار سیاسی خدشه دار می کند.»

«کلسی دونپورت»  مدیر برنامه «سیاست منع اشاعه» در اندیشکده «انجمن کنترل تسلیحات» که در حوزه های مطالعات هسته ای و نظامی فعال است ، در جدیدترین نوشتار خود در تارنمای این اندیشکده با عنوان «تبعات خطرناک طرح ترامپ برای بازگرداندن تحریم های ایران» می نویسد:

«شورای امنیت با قاطعیت قطعنامه آمریکا را برای تمدید تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل که قرار است در ماه اکتبر منقضی شوند، رد کرد. با وجود این رای حقارت آمیز، تیم ترامپ باز هم در پی این است که از منقضی شدن این تحریم ها جلوگیری کند.»

وی درباره این اقدام تیم ترامپ می افزاید: «تلاش برای بازگرداندن یکجانبه تحریم های ایران اقدام خطرناکی از سوی تیم ترامپ است که در حال حاضر نیز نسبت به سیاست ایران احساس مسئولیت نمی کند. در واقع، این کار بر وسعت تنش ها می افزاید و می تواند چند دستگی جدی برای برجام و آینده شورای امنیت داشته باشد. ایران تهدید کرده است که اگر این بازی آمریکا به هر ترتیبی موفق شود، تهران گام های تلافی جویانه بیشتری برمی دارد که می تواند شامل تسریع غنی سازی اورانیوم، محدود کردن همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی  و یا خروج از توافق هسته ای باشد.»

این کارشناس آمریکایی در ادامه خاطرنشان می کند: «با این حال به نظر می رسد تیم ترامپ نسبت به این هزینه ها آشکارا بی توجه است. در واقع، تیم ترامپ ادعا می کند که تمدید تحریم ها هم برای ایالات متحده و هم برای کشورهای خاورمیانه یک الزام امنیتی است اما به طور فزاینده ای  مشخص است که آنچه که تیم ترامپ در واقع به دنبال آن است این است که مکانیسم بازگشت خود به خودی تحریم های ایران را کلید بزند تا زمینه ای برای نابودی برجام فراهم کند و –فارغ از تبعات اقدام خود برای صلح و امنیت بین المللی- همچنین اطمینان حاصل کند که دولت بعدی آمریکا هیچ فرصتی برای پیوستن مجدد به این توافق نخواهد داشت.»

این کارشناس تسلیحاتی آمریکایی درباره واکنش آمریکا به اقدامات اروپایی ها درباره برجام می نویسد: «متحدین اروپایی از سر حسن نیت تلاش کردند خطرات انقضای تحریم ها را به گونه ای برجام به خطر نیفتد، تا جای ممکن کاهش دهند اما تیم ترامپ این تلاش های آنها را رد کرد.»

نویسنده در همین راستا اضافه می کند: «معلوم نیست که آیا تیم ترامپ موفق می شود حرف خود را به کرسی بنشاند و ثابت کند که براساس قطعنامه ۲۲۳۱ همچنان عضوی از برجام است و با وجودی که توافق هسته ای را ترک کرده است، این حق را دارد که از ساز وکار بازگرداندن خود به خودی تحریم ها علیه ایران استفاده کند. وقتی ترامپ در ماه می سال ۲۰۱۸(اردیبهشت۱۳۹۷)، آمریکا را از برجام خارج کرد اعلام کرد که این کشور دیگر عضوی از توافق نیست. همان روز، «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی وقت ترامپ این ایده را که تیم ترامپ ساز و کار  بازگرداندن خود به خودی تحریم ها را دنبال کند، رد کرد و گفت: «ما از توافق خارج شدیم.»

نویسنده که از کارشناسان بنام توافق هسته ای ایران نیز هست در ادامه یادآور می شود:

«بولتون که به خاطر جنگ طلبی علیه ایران  و مخالفت شدید با برجام شهرت دارد، مخالفت خود را با مفهوم بازگرداندن خود به خودی تحریم ها در سرمقاله ای به تاریخ ۱۶ آگوست در روزنامه «وال استریت ژورنال» منعکس کرد. وی در این مقاله نوشت که آمریکا نمی تواند به خاطر مقاصد خود ادعا کند جزء این توافق است در حالی که نیست ...»

نویسنده که به مکرر در روزنامه های «واشنگتن پست»، «نیویورک تایمز» و تارنمای «فارن پالیسی» می نویسد، در بخش بعدی می افزاید:

«اعضای باقی مانده برجام که عضو شورای امنیت هستند با طرح آمریکا برای دنبال کردن ساز و کار بازگرداندن خود به خودی تحریم ها مخالفت کرده اند. «جوزپ بورل» ‌ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز آشکارا تصریح کرده است در نظر اروپا، ایالات متحده دیگر عضوی مشارکت کننده از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ نیست. «واسیلی نبنزیا»، نماینده روسیه در سازمان ملل نیز روز ۱۲ می گفت که استدلال حقوقی آمریکا «مسخره» است و کاملا روشن است که تیم ترامپ «هیچ حقی» برای استفاده از ساز و کار بازگرداندن خود به خودی تحریم ها ندارد.»

نویسنده که کارشناس مسائل امنیتی خاورمیانه نیز هست در بخش بعدی تاکید می کند اگر آمریکا بتواند در اجرای این ساز و کار موفق شود، تبعات آن وخیم خواهد بود. این عواقب جدی می توانند شامل موارد زیر باشند:

کلید زدن یک بحران هسته ای جدید با ایران

منقضی شدن تحریم های تسلیحاتی در نظر ایران یکی از مزایای باقی ماندن در توافق هسته ای است. حسن روحانی، رییس جمهوری ایران قول داده است که اگر این تحریم ها بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در ماه اکتبر لغو نشوند، ایران واکنش جدی نشان خواهد داد. مقامات ایران درباره اینکه دست به چه اقدامی خواهند زد، با ابهام برخورد کرده اند اما خاطرنشان کرده اند که گزینه های روی میز آنها قابل توجه است.  به این ترتیب، اعتبار آمریکا نیز بیش از قبل از دست خواهد رفت و حمایت بین المللی خود را به خاطر سیاست غیرمسئولانه ترامپ و بی توجهی نسبت به دغدغه های امنیتی متحدین آمریکا از دست خواهد داد.»

اینکه تیم ترامپ  می خواهد ساز وکار  بازگرداندن خود به خودی تحریم ها را دنبال کند نشان دهنده بی توجهی آشکار آن به دغدغه های امنیتی متحدان کلیدی آمریکاست. شرکای اروپایی آمریکا در برجام با خروج واشنگتن از این توافق در ماه می سال ۲۰۱۸ و تحمیل مجدد تحریم ها علیه ایران مخالف بودند. استدلال آنها این بود که این توافق به مثابه یک پیروزی برای رژیم منع اشاعه تسلیحات هسته ای و برای حفظ امنیت اروپا ضروری بود. اما واشنگتن به منافع آنها توجهی نکرد و اکنون نیز در خصوص ساز وکار بازگرداندن خود به خودی تحریم ها بار دیگر اروپایی ها را نادیده می گیرد.

 خدشه دار کردن تحریم ها به عنوان یک ابزار سیاسی

تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران مربوط به برنامه هسته ای ایران هستند. وقتی شدیدترین محدودیت ها در خصوص تسلیحات متعارف در قطعنامه ۱۹۲۹ در سال ۲۰۱۰ گنجانده شد، هدف از این اقدام کسب اطمینان به گونه ای جامع و در سطح  بین المللی  از ماهیت صلح  آمیز برنامه هسته ای ایران در طولانی مدت عنوان شد. اما اکنون تیم ترامپ استدلال می کند که تحریم ها باید به خاطر اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه تمدید شوند. این تغییر هدف، باز هم اعتبار آمریکا و همچنین کاربرد تحریم ها را در آینده خدشه دار می کند.

«کلسی دونپورت» کارشناس تسلیحات و مسائل خاورمیانه در پایان می نویسد:«منقضی شدن تحریم های اولیه سازمان ملل بر ایران می تواند تبعاتی داشته باشد اما گزینه هایی برای کاهش این ریسک وجود دارد که تبعات آنها به اندازه اجرای ساز و کار بازگرداندن خود به خودی تحریم ها علیه ایران نیست. رویکرد هوشمندانه تر برای تیم ترامپ یا هر رییس جمهوری آینده  آمریکا موافقت برای پیوستن مجدد به برجام است تا آمریکا بتواند در جایگاه معتبرتری برای از سرگیری گفت و گوها با تهران قرار گیرد.»