دریای اندیشه

- اکنون که شکاف میان دوسوی آتلانتیک(اروپا و آمریکا) از هر زمان دیگر جدی‌تر شده، «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری ۴۳ ساله فرانسه به دلیل افکار و رویکردهای به نسبت متفاوت با دیگر همتایان اروپایی خود بویژه در حوزه روابط خارجی و دیپلماسی، شاید جزو رهبران نسبتا جوانی است که اندیشه‌هایی بلندپروازانه را در سر می‌پروراند و به دنبال باز شدن گره‌ها و آب شدن یخ بی‌اعتمادی میان غرب و شرق است.

مکرون از زمان به دست گرفتن قدرت در فرانسه در اردیبهشت ۱۳۹۶، شاهد تشدید نارضایتی‌های داخلی از شرایط اقتصادی در این کشور مشابه آنچه که در دیگر متحدان اروپایی‌اش هم وجود داشته بوده و وعده‌هایی هم در این ارتباط داده، اما آنچه رئیس جمهوری فرانسه را از دیگر رهبران اتحادیه اروپا متمایز می‌کند توان دیپلماسی و سیاست خارجی اوست.

یکی از مواردی که مکرون را از این حیث متفاوت می‌کند، مواضع این رهبر جوان فرانسه در خصوص چالش‌های موجود در درون کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) از جمله مساله روسیه است. او تلاش می‌کند مسیرهای اختلاف میان اتحادیه اروپا و مسکو را هموار کند.

امانوئل مکرون که در طول یک سال گذشته تلاش کرده تا بی‌اعتمادی میان روسیه و غرب را کاهش دهد، این امید را دارد که از روسیه برای رفع دشوارترین بحران‌های جهان کمک بگیرد. اما تلاش‌های او باعث ناراحتی دیگر دولت‌های عضو اتحادیه اروپا بویژه دولت‌های حوزه شرق شده که پس از جنگ سرد از مدار مسکو خارج شدند.

برخی مکرون را فدرالیست خوانده‌اند اما او خود را نه اروپاگرا، نه شکاک نسبت به اروپا و نه فدرالیست به معنای کلاسیک آن معرفی می‌کند. حزب او اصلی‌ترین حزب حامی اتحادیه ‌اروپا در فرانسه است.

رئیس جمهوری فرانسه که برای نخستین بار و پس از گذشت سال‌ها از آخرین سفر مقام عالی این کشور به کشورهای حوزه بالتیک، از روز یکشنبه گذشته برای دیدار و گفت و گو با همتایان لتونیایی و لیتوانیایی به «ویلنیوس» و «ریگا» سفر کرده، روز دوشنبه در یک کنفرانس خبری مشترک با همتای لیتوانیایی خود گفت: راهی که ما می‌بینیم این است که برای ایجاد صلح در قاره اروپا باید با روسیه کار کنیم. به نوشته رویترز، او افزود: من این سخنان را در سرزمینی بیان می‌کنم که ظلم و مرگ را تحمل کرده اما نمی‌توانیم به گونه‌ای عمل کنیم که گویی اروپا جزیره‌ای بسیار دور از روسیه است.

رئیس جمهوری فرانسه که تابستان امسال سفیر جدید خود را در مینسک منصوب کرد، در آستانه سفر به «ویلنیوس» و «ریگا» به نشریه ژورنال دو دیمانش گفت روسیه با بلاروس روابط بسیار نزدیکی دارد. او یادآوری کرد:‌ من در ۱۴ سپتامبر/ ۲۴ شهریور با «ولادیمیر پوتین» صحبت کردم و به او گفتم که روسیه نقشی دارد و اگر لوکاشنکو را به حقیقت صندوق‌های رای وادار و زندانیان سیاسی را آزاد کند، این نقش می‌تواند بسیار مثبت باشد.

دخالت‌های اروپایی‌ها و آمریکا در امور داخلی بلاروس در حالی صورت می‌گیرد که مسکو تمام قد از اقدام‌های این متحد خود حمایت کرده است و از سوی دیگر این اقدام‌ها، واکنش و محکومیت کشورهای غربی را در پی داشت.

دسامبر پارسال، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه همزمان با برپایی نشست سران ناتو در لندن با اشاره به مشکلات موجود میان کشورش و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بر آمادگی مسکو برای همکاری با این سازمان تاکید کرد و گفت با وجود آنچه او آن را رفتار «نادرست و حتی برخورنده» ناتو با مسکو می‌خواند، کشورش بارها بر عزم و آمادگی خود به منظور همکاری با سازمان پیمان آتلانتیک شمالی برای مقابله با تهدیدهای وافعی نظیر تروریسم بین المللی تاکید کرده است.

امانوئل مکرون، هم در پایان دیدار و گفت و گو با  «دونالد ترامپ» خواستار گفت و گویی راهبردی و به دور از ساده لوحی با روسیه شد. اما رئیس جمهوری آمریکا نسبت به همکاری با روسیه ابراز امیدواری کرد و گفت فکر می‌کند امانوئل مکرون نیز با این موضوع موافق است. او با ابراز نارضایتی از وضعیت کلی سلاح‌های هسته‌ای در جهان تصریح کرد که کشورش و روسیه در پی دستیابی به یک توافق جدید بر سر سلاح‌های هسته‌ای هستند. این سخنان در حالی ایراد شد که آمریکا و ناتو پیش از این مسکو را به نقض مفاد پیمان منع تولید و آزمایش موشک‌های هسته‌ای میان‌برد و کوتاه‌برد متهم کرده بودند.

واشنگتن در سال ۱۹۸۷ به بهانه همکاری نکردن اتحاد جماهیر شوری سابق، از این پیمان خارج شد.

رئیس جمهوری فرانسه پیشتر گفته بود که اتحادیه اروپا باید بخشی از هرگونه معاهده هسته ای آتی میان آمریکا و روسیه باشد.

رئیس جمهوری فرانسه در گفت و گویی با هفته نامه‌ اکونومیست که ۷ نوامبر ۲۰۱۹/ ۱۶ آبان ۱۳۹۸ منتشر شد، نسبت به ادامه تعهد آمریکا به ناتو ابراز تردید کرده و گفته بود این سازمان دچار مرگ مغزی شده است. اگر چه در آن زمان و در واکنش به اقدام آنکارا علیه دمشق در حمله به شمال روسیه این اظهارات مطرح شد اما استدلال مکرون این است که باید وضعی را که ناتو در پرتو تعهد آمریکا در آن قرار گرفته است، مورد ارزیابی دوباره قرار دهیم.

پس از آن، مکرون در روز هفتم آذر ۹۸/ ۲۸ نوامبر ۲۰۱۹ در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو، از «تروریسم» به عنوان دشمن مشترک کشورهای عضو ناتو در درون این سازمان نام برد و در عین حال خواهان انجام یک گفت و گوی شفاف و پایدار با روسیه به عنوان متحد ژئوپلیتیک اروپا شد. او در این دیدار، با دفاع از اظهارات چندی پیش خود درباره «مرگ مغزی ناتو»از آن به عنوان فراخوانی سودمند برای هوشیاری نام برد و گفت: اعضای ناتو دیگر به طور راهبردی بر روی طیف وسیعی از مسائل کلیدی پیش روی این سازمان همکاری نمی کنند.

یکی موارد پررنگ در روابط فرانسه و مسکو حمایت‌های همه جانبه کاخ الیزه از روسیه است؛ در ادامه دخالت‌های خارجی و به دنبال آنکه اتحادیه اروپا اعلام کرد «الکساندر لوکاشنکو» را به عنوان رئیس جمهوری بلاروس به رسمیت نمی‌شناسد، اکنون برخی سران اروپایی به صراحت می گویند که لوکاشنکو باید از قدرت کناره گیری کند. درست است که مکرون هم گفته «الکساندر لوکانشکو» باید از قدرت کناره‌گیری کند اما این موضع دلیلی بر مخالفت الیزه با رویکرد کاخ کرملین نیست.

به نوشته  رویترز، «سوتلانا تیخانوفسکایا - Tsikhanouskaya» ، رهبر اپوزیسیون بلاروس و رقیب آلکساندر لوکاشنکو در انتخابات ریاست جمهوری اخیر در کانال تلگرامی خود اعلام کرده که در جریان سفر مکرون به لیتوانی با مکرون دیدار و گفت و گو کرده است؛ از این دیدار و جزئیات آن مطلبی در رسانه‌ها منتشر نشده اما چنین دیداری نمی‌تواند در مخالفت با موضوع مسکو در قبال مینسک باشد. مکرون همانگونه که در مساله ایران، برای حل اختلاف‌های تهران- واشنگتن میانجیگری و نیز به عنوان نمونه دیگر در طرح اصلاحات دولت لبنان پا در میان گذاشته در مورد مساله مسکو، حمایت از این کشور و رفع موانع میان این متحد اروپا و اعای ناتو و اتحادیه اروپا بیانگر مهم بودن نقش روسیه در منطقه است. نقشی که از این حیث فرانسه امیدوار است از چنین ظرفیتی برای برای حل بحران‌ها و چالش‌های اروپا استفاده کند.