دریای اندیشه

علی ستاری-

قیمت ماهی چنان گران شده است که گویی فروشندگان و قیمت‌گذاران آن،  هرروز به خورد ماهیانشان یونجه‌ی کیلویی ۸ هزار تومانی می‌دهند.

به گزارش  اختصاصی روزنامه دریای اندیشه؛ یکی از جنبه‌هایی که از جنوب ایران به خصوص مردمان هرمزگان، از دیرباز در ذهن مردم سایر نقاط ایران نقش بسته است و به نوعی یکی از جلوه‌های جنوبی بودن به شمار می‌یاد، اهتمام جنوبی‌ها به تناول غذاهای دریایی و استفاده از آبزیان است، ماهی، میگو، سینگو قطعا از گذشته تاکنون بیشترین استعمالش را در جنوب ایران و هرمزگان دیده است، نمونه واضح عجین شدن غذاهای هرمزگان با دریا را می‌توان در غذا یا ماده‌ی خوراکی "سوراغ "مشاهده کرد که تلفیقی از مهربانی دریا و ساحل است و برای آماده‌سازی و تهیه‌ی آن ماهی های تازه جنوبی را با پوست نارنج و سس در یک دبه می‌ریزند و این دبه را برای ۲ ماه زیر نور مستقیم آفتاب می گذارند تا با آن «سوراغ» درست کنند، در درست کردن این ماده غذایی از یک نوع خاک خوراکی که به رنگ قرمز است و در جزیره هرمز به عنوان موهبیتی از موهباتات خداوند یافت می‌شود استفاده می‌شود.
نکته جالب در مورد مردم شریف هرمزگان و جزایر آن این است که آن‌ها حتی در طبخ نان‌های محلی‌شان نیز از آبزیان استفاده می‌کنند.
به عنوان مثال در طبخ نان‌های سنتی هرمزگان از " مهیاوه " و " سوراغ " که موادی است که در آن از آبزیان استفاده شده است.
" مَهوه، مهویه، مَهوو یا مهیاوه " که غذایی مشترک بین مناطق لامرد مُهر، گراش، خنج ، زرین دشت، جهرم، لارستان، بستک، بیغرد، فیشور و استان هرمزگان است  و در کشورهای کویت، بحرین و امارات متحده عربی نیز استفاده می‌شود یک سس دریایی است که از آن در طبخ نان‌ نیز استفاده می‌شود؛ مواد اصلی تهیه‌ی این سس پرطرفدار در جنوب ایران، ماهی ساردین(هشینه)، دانه جو، خردل، نمک و آب است و برای تهیه‌کردن آن ابتدا ماهی ساردین ریز به‌طول پنج تا ده سانتیمتر که بنام «حَشینه» معروف است که به لهجه محلی «مُوتُو» می‌نامند، پس از خشک کردن کوبیده و با جو برشته و خردل (در گویش محلی: خندل)برشته شده و کوبیده شده مخلوط نموده و مقداری نمک و آب به اندازه معینی به آن اضافه نموده که مایع نسبتاً روانی بدست می‌آید که همان «مهوه» یا « مهیاوه » است و در بعضی جاها آن را جلوی آفتاب می‌گذارند تا خمیر شود و از این ماده در پخت نانی که به نان مهوه یا نان مهیاوه معروف است استفاده می‌شود.
از غذاهای دریایی و معروف هرمزگان نیز اگر بخواهیم اشاره‌ای داشته‌باشیم قطعا اولین غذایی که ذهن به آن متبادر می‌شود؛ ماهی برشته یا ماهی زغالی است که برای طبخ آن ابتدا شکم‌شان را با ترکیبی از گشنیز، شوید، پیاز و ادویه پر کرده و سپس آنها را روی ورق‌های فلزی بسیار داغ می‌چینند و روی شعله گاز یا زغال قرار می‌دهند.
دومین غذای پر طرفدار و معروف در استان هرمزگان " هواری " است، هواری یا ماهی پلو از غذاهای سنتی هرمزگان است که مصرفش در شهر بندرعباس رواج بیشتری دارد. ادویه‌های متنوع، سبزی‌های جنوبی، گشنیز، شوید، شنبلیله، ماهی و برنج از مواد تشکیل‌دهنده این پلوی مخلوط و مقوی ست. اگرچه در تهیه هواری می‌توان از انواع ماهی‌ها و حتی میگو استفاده کرد اما جالب است بدانید ماهی هوور طعم دل‌انگیزتری به این غذای دلچسب می‌بخشد.
کاتوغ ماهی نیز دیگر غذای پرطرفدار دریایی است، برای تهیه این خورش خوشمزه، پیاز را به همراه سبزی، گوجه‌فرنگی و ادویه‌هایی خاص تفت می‌دهند، سپس ماهی‌های خرد‌شده را به این ترکیب اضافه می‌کنند.
به غیر این سه غذایی که به عنوان مثال ذکر کردیم قطع به یقین یکی از شناخته‌شده‌ترین غذاهای جنوبی که در اکثر استان‌های جنوبی به صورت مشترک طبخ و سرو می‌شوند " قلیه ماهی " است که برای پختن آن از ماهی " هوور" استفاده می‌شود و بسیار لذید و خوشمزه و پای ثابت برنامه‌ی غذایی هفتگی هرمزگانی‌ها و جنوبی‌ها بوده و است مسئله‌ای که به نظر نمی‌رسد در حال حاضر و با شرایط فعلی قیمت‌ها در بازار شیلات و آبزیان همان جایگاه ویژه خود را داشته باشد.
قیمت ماهی و میگو آن هم در بازار بندرعباس، افزایش قیمتی سرسام‌آوری را ثبت کرده است، افزایش قیمتی که از این به بعد باید بگوییم " کار هر مرد نیست ماهی خوردن " !
توجه شما را به قیمت‌های زیر جلب می‌کنم؛ " ماهی هوور کیلویی ۴۸ هزار و ۵۰۰ تومان، هامور اصلی کیلویی ۱۵۷ هزار تومان، سنگسر کیلویی ۷۵ هزار تومان، کفشک کیلویی ۷۹ هزار تومان و ...  " اشتباه نکنید، این قیمت‌ها مربوط به الان نیست بلکه این قیمت‌ها مربوط به ابتدای سال ۱۴۰۰ است که به صورت رسمی اعلام شده است.
اما امروز در بازار ماهی‌فروشان بندرعباس، قیمت هر کیلو ماهی هوور که با آن غذای لذید و خوشمزه‌ی قلیه‌ماهی را می‌پزند به کیلویی ۱۵۰ هزار تومان رسیده است‌.
یعنی تقریبا سه برابر شده است، قیمت شیر ماهی کوچک کیلویی ۱۸۰ هزار  تومان و قیمت ماهی شیر معمولی کیلویی ۴۰۰ هزار تومان است، در حالی که ماهی شیر در سال‌های گذشته حدود ۱۸۰ هزار تومان و شیر ماهی کوچک در حدود ۵۰ هزار تومان بود، ماهی شور کیلویی ۲۱۰۰ هزار تومان، ماهی مقوا کیلویی ۲۱۰ هزار تومان است.
قیمت ماهی سرخوی محلی نیز کیلویی ۲۸۰ هزار تومان، ماهی قطر ۱۱۰ هزار تومان و شهری ۳۸۰ هزار تومان می‌باشد و ماهی گاریز هم که تقریبا کیلویی ۲۰ هزار تومان بوده امروز قیمت آن در حدود ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، البته بحث ما برروی این نیست که قیمت‌ها چند برابر و چند درصد افزایش قیمت داشته است، مسئله اینجا است که دیگر اصلا ماهی‌ای وجود ندارد که قشر متوسط و پایین جامعه بتوانند آن را تهیه و استفاده کنند در حالی که در سال‌های گذشته یکی از توجیهات مسئولان در برابر افزایش قیمت گوشت قرمز، ایجاد استفاده‌ی مردم از آبزیان است‌‌.
ماهی در حالی تنه‌ به تنه‌ی گوشت قرمز می‌زند که در مراکز نگهداری و تولید گوشت قرمز، گوساله‌های نر حداقل ۶ ماه نگهداری می‌شوند و هزینه‌های نگهداری بسیار بالایی دارند و به جز هزینه‌های بالای نهاده‌های دامی و خورد و خوراک هزینه‌های محل نگهداری و پرسنل نگهداری هم دارند اما ماهی به صورت رایگان رشد پیدا می‌کند و تنها زحمت صید آن است که به این منبع سرشار از مواد دارای ارزش غذایی، اضافه می‌شود اما این روزها در بازار قیمت برخی از ماهی‌ها حتی از گوشت قرمز نیز بالاتر رفته است.
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که گوشت قرمز از سفره‌ها حذف شده است و مرغ ۸۰ هزار تومانی هم کسی توانی برای خریدنش ندارد و ماهی و میگو هم به جای سیر در دریا روی آسمان‌ها می‌چرخد به جای ستاد تنظیم بازار باید ستادی برای تنظیم سفره مردم تشکیل شود تا همین اندک مواد خوراکی موجود در سفره‌ها نیز از بین نرود.
البته هرمزگان پایتخت آبزی‌پروری ایران نیز است و هزاران هزار هکتار زمین برای پرورش آبزیان به صورت رایگان به سرمایه‌گذاران داده شده است، اما این مسئله حتی به اندازه یک دانه کوچک از خاک زمین‌هایی که در اختیار گرفته‌اند به مردی سودی نمی‌رساند و سهمی در بازار و سفره مردم ندارد.