دریای اندیشه

گناهی نابخشودنی!

 سلیمان درس خوان

یکی از بزرگترین و در عین حال رایج ترین اشتباهات تربیتی والدین، تبعیض قائل شدن میان فرزندان است. بسیاری از والدین به یکی از فرزندانشان بیش از بقیه اهمیت داده و امکانات بیش تری برایش فراهم می کنند. البته در برخی موارد تعداد بیش تری از فرزندانشان را بر بقیه مقدم می دارند. تبعیض والدین در حق فرزندان و یا به عبارتی تفاوت قائل شدن میان فرزندان سبب شکل‌گیری فضای رقابتی ناسالم و مخرب میان آن ها می‌شود.
با فرق گذاشتن میان فرزندان رابطه ی سالم خواهری یا برادری جای خود را به یک رقابت مهارگسیخته و نابرابر می دهد. فرزندانی که شاید تا دیروز رابطه ی بسیار خوب و سازنده ای با یکدیگر داشتند امروز به واسطه ی تبعیض والدین، رابطه ی بسیار زیبای دیروز جای خود را به رابطه ی ناشایست امروز داده است. والدین چه بسا به علت سطح سواد پایین و یا غرورشان این را درک نکنند که خود زمینه ساز و بلکه مقصر اصلی این مشکلاتند بلکه در بسیاری از موارد تصور می کنند این فرزندانشان هستند که با یکدیگر سر سازگاری ندارند اما درواقع عامل اصلی این فضای ناسازگارانه و رقابتی خودشان هستند. این خودشان هستند که با تبعیض قائل شدن میان آن ها سبب اختلاف و حسادت شده اند.
والدین با این کارهایشان جلوی پیشرفت همه ی فرزندانشان را می گیرند. فرزند محبوبشان با تبعیضی که در حق سایر فرزندان قائل می شوند وابسته و پرتوقع بار آمده و نمی تواند در اجتماع به راحتی زندگی کرده و به تنهایی از پس خودش بر آید. فرزندان دیگر نیز از رفتار ناعادلانه ی والدین ناراحت شده و با دل و زبانی سرشار از ناامیدی و گلایه احتمال دارد در دلشان را به روی هر کسی باز کرده و چه بسا از این طریق آسیب غیرقابل جبرانی ببینند و از طرفی شاید اعتماد و محبت گذشته را نسبت به خانواده شان از دست بدهند.
هر کدام از فرزندان یک خانواده، دارای ویژگی‌های شخصیتی متفاوتی هستند. این ویژگی های شخصیتی متفاوت آن ها به مرور زمان سبب شکل‌گیری شخصیت‌ آن ها می شود. هر کدام از آن ها جنبه های خاص و مفید شخصیتی خود را دارند که چه بسا والدین از آن ها اطلاعات کافی نداشته باشند و یا برای پرورش و شکوفایی آن ها تلاش کافی به خرج نداده باشند. ما می توانیم همه ی فرزندانمان را دوست داشته و برخلاف برخی خانواده ها از دوست داشتنشان دریغ نورزیم. باید به فکر هر کدام از فرزندانمان باشیم و نهایت تلاشمان را برای شکوفایی استعداد همه ی آن ها فراهم سازیم.
مساله تبعیض بین فرزندان هم چه از لحاظ شرعی و چه از لحاظ عقلی هم تحت هیچ شرایطی توجیه ندارد و امر ناپسندی است. در زندگی پیامبر اسلام، ائمه و بزرگان و دانشمندان اسلام نیز زیاد می خوانیم که از این امر به شدت نهی کرده اند و همگی آن ها بر این قائلند که از هر دو جنبه مادی و معنوی باید برابری و عدالت را برقرار کرد حتی اگر بخواهیم به یکی از فرزندانمان یک هدیه بخریم وظیفه ماست که به بقیه نیز از همان جنس و به همان مقدار هدیه بدهیم. دین اسلام ما را از تبعیض برحذر داشته و ما را امر به رعایت برابری و مساوات بین فرزندان می کنند. بین فرزندان هیچ تفاوتی نباید قائل شد. حتی از دیدگاه بسیاری از دانشمندان  اگر یکی از فرزندان خانواده‌ای معلول باشد و مادر از روی حس مادرانه یا ترحم به آن فرزند توجه بیش از حد کند و از توجه به دیگر فرزندانش جا بماند باز موضوع تبعیض مطرح است زیرا همه ی وظایف و احساسات مادرانه و پدرانه باید میان فرزندان تقسیم شود.
خانواده ای که دچار تبعیض می شود حال فرزندانش خالی از دو حالت نیستند یا محبوب خانواده اند و یا نامحبوب؛ در صورتی که خانواده ای که بین فرزندانش فرقی قائل نمی شود همه فرزندانش برایش محبوبند و این بسیار زیباست. در خانواده ای که دچار تبعیض می شود فرزند نامحبوب دچار خشم، ناکامی، احساس سرخوردگی، طردشدگی، حقارت و اعتماد به نفس پایین می شود و فرزند محبوب غالبا دچار رفتارهای کمال‌گرایانه‌ و خودشیفته می‌شود اما در نهایت چون همواره دوست دارد در جامعه مورد توجه قرار گیرد و این اتفاق در جامعه برایش نمی افتد مانند کودک نامحبوب دچار سرخوردگی می‌شوند و آسیب‌های اصلی را حس می‌کند.
پس دریافتیم که شرع و عقل و فطرت سالم آدمی ثابت کرده است که تبعیض قائل شدن میان فرزندان، امری بس اشتباه است که خود زمینه ساز مشکلات بزرگ دیگری نیز می شود از رقابت ناسالم میان فرزندان گرفته تا مشکلات روحی و روانی برای تک تک اعضای خانواده. اما خانواده ی پویا و دانش پیشه با علم و عملی که در پیش می گیرد به راحتی می تواند جلوی این اشتباهات را گرفته و با اتخاذ تصمیم درست، بیش از پیش مسیر رشد و موفقیت خود و تک تک اعضایش را فراهم سازد و این توفیقی بس بزرگ است که خداوند آن را به هر کسی عنایت نمی کند.