بازار مسکن هرمزگان، به ویژه بندرعباس، این روزها شبیه صحنه‌ای پرهیاهو است که اکثر مردم تنها تماشاچی آن هستند. قیمت‌ها صعود می‌کنند، پروژه‌ها ناتمام می‌مانند و خانواده‌های عادی در سردرگمی محض قرار می‌گیرند. اما چه کسانی واقعاً در پشت پرده این بازار فعالند؟ چه کسانی با نفوذ، روابط و پول، بازیگران اصلی این صحنه‌اند؟
این افراد، همان «بازیگران نامرئی» هستند؛ افرادی که نه در رسانه‌ها حضور دارند و نه در لیست رسمی مالکیت‌ها، اما هر تصمیم کوچکشان می‌تواند صدها خانواده را تحت تاثیر قرار دهد و بازار را به نفع خود کنترل کند.
قدرت پنهان در پروژه‌های ساختمانی
در هرمزگان، بسیاری از پروژه‌های کلان و حتی کوچک ساختمانی، نه با شفافیت کامل، بلکه با نفوذ و رابطه راه‌اندازی می‌شوند. قراردادها به نام شرکت‌های نمایشی یا افراد غیرواقعی ثبت می‌شوند و مالکیت واقعی در دست گروه‌هایی است که هویتشان رسمی نیست.
نتیجه این وضعیت، تورم مصنوعی در قیمت زمین و آپارتمان، توقف پروژه‌ها و ایجاد بحران مسکن برای مردم عادی است. خانواده‌هایی که امیدوارند صاحب یک خانه شوند، ناگهان با قیمت‌هایی روبه‌رو می‌شوند که هیچ تطابقی با درآمد واقعی آن‌ها ندارد یا پروژه‌ها ماه‌ها یا سال‌ها ناتمام می‌مانند.
به گفته یک کارشناس حوزه مسکن، وقتی پشت پرده، معاملات و قیمت‌ها دست چند نفر محدود باشد، حتی بهترین طرح‌های دولتی هم نمی‌تواند به نفع مردم اجرا شود. کنترل بازار در دست این افراد است و شفافیت به شدت کاهش یافته است.»
اثرات مستقیم بر زندگی مردم
تصور کنید خانواده‌ای که ماه‌ها پس‌انداز کرده تا یک خانه کوچک بخرد، ناگهان با قیمت‌های نجومی روبه‌رو شود. یا پروژه‌ای که به عنوان خانه‌های کارگری یا طرح‌های دولتی معرفی شده، متوقف شود و پیمانکاران و کارگران برای دریافت حقوق معطل بمانند.
در محله‌های حاشیه بندرعباس، بسیاری از خانواده‌ها هنوز چشم به پروژه‌های وعده داده شده دوخته‌اند، اما سایه تصمیمات بازیگران نامرئی هر روز سنگین‌تر می‌شود. گزارش میدانی نشان می‌دهد که برخی از پروژه‌ها حتی با منابع مالی کافی هم پیشرفت نمی‌کنند، زیرا نفوذ پشت پرده مانع اجرای درست قراردادها می‌شود.
فساد و نبود نظارت واقعی
این وضعیت نشان می‌دهد نظارت رسمی و شفافیت در بازار مسکن هرمزگان به شدت کم‌رنگ است. هرچند انجمن‌ها و نهادهای مرتبط ظاهراً وظایف خود را انجام می‌دهند، اما ارتباط‌های پشت پرده و فشارهای سیاسی و اقتصادی باعث می‌شود بسیاری از فسادها و نفوذها آشکار نشود.
تاثیر بر پروژه‌های دولتی و مسکن اجتماعی
طرح‌های دولتی مسکن اجتماعی و خانه‌های کارگری نیز از این وضعیت مستثنی نیستند. در بندرعباس، برخی پروژه‌ها با اعتبارهای دولتی کلان شروع شده اما ماه‌ها و حتی سال‌ها متوقف مانده‌اند. مردم می‌گویند که وعده‌ها داده می‌شود اما هیچ کس پاسخگو نیست.
این وضعیت نه تنها اعتماد عمومی را کاهش می‌دهد، بلکه سرمایه‌گذاران واقعی و خریداران را نیز دلسرد می‌کند. نتیجه این است که بازار مسکن به نفع گروه‌های محدود و ناشناس کنترل می‌شود و مردم عادی هر روز فاصله بیشتری با خانه‌دار شدن پیدا می‌کنند.
زندگی زیر سایه پروژه‌های نیمه‌کاره
در محله‌های حاشیه بندرعباس، پروژه‌های مسکن نیمه‌کاره بیش از ساختمان‌های تکمیل‌شده، دیده می‌شوند. برای مثال، پروژه مسکن کارگری در یکی از محلات بندرعباس که قرار بود ظرف ۱۸ ماه تکمیل شود، اکنون پس از سه سال تنها اسکلت ساختمان‌ها بالا رفته است. خانواده‌های کارگران و ساکنان محله هر روز با مشکلاتی عجیب مواجه‌اند:
حقوق معوقه کارگران: پیمانکاران بهانه می‌آورند که بودجه کم است، در حالی که اسناد رسمی نشان می‌دهد منابع مالی به حساب پروژه واریز شده است.
آوار پروژه‌ها روی امید مردم: برخی خانواده‌ها خانه‌های قدیمی خود را فروخته و برای تحویل واحدهای دولتی پیش‌پرداخت کرده بودند، اما اکنون در سردرگمی و بلاتکلیفی مانده‌اند.
تاثیر روانی و اجتماعی: کودکان محله در حیاط‌های نیمه‌کاره بازی می‌کنند، اما ترس از سقوط مصالح و ساختمان‌های نیمه‌تمام، بخشی از زندگی روزمره آن‌هاست.
در گفت‌وگو با یک کارگر ساختمانی که نامش محفوظ مانده، او می‌گوید:”هر روز سرکار می‌آیم و می‌بینم که هیچ کسی پاسخگو نیست. پول ما نیست، پروژه پیش نمی‌رود و مردم عادی قربانی این بازی‌ها می‌شوند.”
روایت یک خانواده گرفتار
خانواده‌ای دیگر که خانه قدیمی‌شان را فروخته‌اند و پیش‌پرداخت پروژه‌ای دولتی را داده‌اند، اکنون سه سال است که هیچ خبری از تکمیل واحدشان نیست. مادر خانواده می‌گوید:”ما چشم‌مان به این پروژه بود، اما حالا نه خانه‌ای داریم، نه پس‌اندازمان به ما برمی‌گردد. هر کسی که می‌پرسد می‌گویند صبر کنید.
این نمونه‌ها تنها گوشه‌ای از واقعیت بازار مسکن هرمزگان است. بازیگران نامرئی با دست‌های پنهان، زندگی مردم را تحت سلطه خود قرار داده‌اند و هیچ نهادی پاسخگوی این بحران نیست.
پیشنهاد راهکار
1. افزایش شفافیت: ثبت عمومی مالکیت و قراردادهای پروژه‌ها.
2. نظارت میدانی و مردمی: رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد باید گزارش‌های میدانی مستمر ارائه دهند.
3. مجازات برای تخلفات پشت پرده: جلوگیری از ثبت پروژه‌ها به نام افراد یا شرکت‌های نمایشی.
4.پیگیری حقوق مردم: بازگرداندن پیش‌پرداخت‌ها و جبران خسارت خانواده‌هایی که قربانی این بحران شده‌اند.
نمونه‌های عینی و میدانی
در محلات مختلف بندرعباس، پروژه‌ای با هدف خانه‌های کارگری سال‌هاست نیمه‌کاره مانده است. کارگران محلی می‌گویند حقوقشان به موقع پرداخت نمی‌شود و پیمانکاران ادعا می‌کنند که بودجه کامل نیست، در حالی که اسناد نشان می‌دهد منابع مالی پروژه کامل تأمین شده بود.
در مناطق ساحلی، برخی زمین‌ها به صورت زیرمیزی به فروش می‌رسد، بدون هیچ ثبت رسمی. این معاملات باعث افزایش مصنوعی قیمت زمین در مناطق مسکونی می‌شود.
گزارش‌ها و آمارها به تنهایی کافی نیستند. مردم، رسانه‌ها و مسئولان باید شفافیت واقعی، اطلاع‌رسانی مستمر و پیگیری پروژه‌ها را مطالبه کنند. تنها با این اقدامات است که می‌توان نفوذ بازیگران نامرئی را کاهش داد و بازار مسکن را به تعادل رساند.
یک تحلیلگر حوزه مسکن می‌گوید: تازمانی که مالکیت واقعی پروژه‌ها، قراردادها و منابع مالی آشکار نباشد، هیچ راهکاری برای کنترل بازار مسکن وجود نخواهد داشت. بازیگران نامرئی هر روز بیشتر رشد می‌کنند و بحران عمیق‌تر می‌شود.
بازار مسکن هرمزگان اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند شفافیت، نظارت و پیگیری واقعی است. بازیگران نامرئی پشت پرده نه تنها بازار را کنترل می‌کنند، بلکه امید مردم را نیز هدف گرفته‌اند.
اگر مردم، رسانه‌ها و نهادهای نظارتی دست به دست هم دهند، می‌توان وضعیت را بهبود بخشید، پروژه‌ها را به مسیر درست بازگرداند و زندگی خانواده‌های بسیاری را بهبود داد. اما تا آن زمان، بازار همچنان تحت سلطه همان افرادی است که هیچ کس نامشان را نمی‌برد و هیچ رسانه‌ای رویشان تمرکز نکرده است.
