بحران آب در ایران دیگر یک هشدار زیستمحیطی نیست؛ یک بحران ملی است. ما در کشوری زندگی میکنیم که ۲۴استان درگیر،تنش آبی قرار گرفته، بسیاری از دشتها فرونشسته، رودخانهها کمجان شده و سفرههای زیرزمینی با سرعتی نگرانکننده خالی میشوند.اینها واقعیتهایی هستند که نه میتوان نادیده گرفت و نه میتوان با آمارهای مناسبتی آنها را پنهان کرد.نکته مهم این است که بحران آب فقط یک چالش فنی یا اقلیمی نیست؛ بلکه مسئلهای اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و تمدنی است. آینده ایران، به شکلی مستقیم با آینده آب گره خورده است.
آب و آیندۀ ایران؛ آیندهای که از امروز نوشته میشود
اگر بخواهیم آینده ایران را پیشبینی کنیم، ابتدا باید آینده آب را تحلیل کنیم. هیچ شاخص توسعهای در دنیا نیست که از آب مستقل باشد:از امنیت غذایی گرفته تا اقتصاد، از سلامت تا مهاجرت، از شهرنشینی تا اشتغال.
امروز بیش از پنج میلیون نفر در ایران مستقیماً تحت تأثیر تنش آبی قرار دارند و این عدد بهطور پیوسته در حال افزایش است.در بسیاری از مناطق، کمبود آب باعث کاهش تولیدات کشاورزی، مهاجرت روستاییان، رشد حاشیهنشینی و تغییر الگوی زندگی شده است.اینها فقط تبعات اقلیمی نیستند؛ اینها پیامدهای اجتماعی هستند که آینده ساختار جمعیتی و اقتصادی کشور را تغییر میدهند.
تغییر اقلیم و مدیریت منابع؛ شرایط تازه، تصمیمهای تازه
ایران در منطقهای قرار دارد که یکی از کانونهای اصلی گرمایش جهانی و کاهش بارش است. میانگین بارش سالانه کشور حدود یکسوم میانگین جهانی است و بخش زیادی از همین بارش نیز تبخیر میشود.
اما مشکل فقط تغییر اقلیم نیست؛مشکل این است که رویکرد مدیریتی ما هنوز با واقعیت اقلیمی جدید کشور سازگار نشده است.مدیریت مصرف؛ مسئلهای که بدون رسانه حل نمیشود.در بحران آب ایران، مسئله مصرف فقط یک «مشکل» نیست؛ یک «فرهنگ» است.
تا وقتی الگوی مصرف اصلاح نشود، هیچ پروژه بزرگ سدسازی و انتقال آب نمیتواند کشور را از تنش آبی نجات دهد.اما تغییر فرهنگ مصرف کار مردم نیست؛کار رسانه است.رسانه باید:رفتارها را نقد کند،الگوهای درست را معرفی کند،وضعیت مصرف در شهرها را مقایسه کند.سبک زندگی پایدار را ترویج دهد،مسئولیت اجتماعی را جا بیندازد.رسانه باید بگوید: «آب تمامشدنی است اما در کنار آن باید بگوید:راهحلی هست.
آینده را با روایت درست میسازیم
بحران آب ایران نهتنها یک تهدید، بلکه یک فرصت برای بازسازی نگاه ملی است.
رسانه اگر درست روایت کند، مردم درست تصمیم میگیرند.
اگر درست هشدار دهد، مدیران درست عمل میکنند.
اگر درست آموزش دهد، الگوی مصرف تغییر میکند.
و اگر درست امید بدهد، جامعه خسته نمیشود.
امروز زمان آن رسیده که رسانهها بحران آب را نه یک «خبر»؛ بلکه یک «رسالت» بدانند.
آینده ایران از لابهلای همین روایتها شکل میگیرد.
همانطور که پوستر جشنواره میگوید:آب را باید از دل رسانه جستوجو کرد.