به گزارش دریای اندیشه ؛این محدوده، به‌ویژه از بلوار ولایت تا تقاطع سرو، در دهه‌ی گذشته به عنوان یکی از چشم‌نوازترین بخش‌های نوار ساحلی خلیج فارس در شهر بندرعباس شناخته می‌شد.
اما در سال‌های اخیر، چهره‌ی این منطقه به‌تدریج تغییر کرده است؛ اکنون بسیاری از شهروندان از آنچه در ساحل می‌بینند، احساس رضایت ندارند.
از پیاده‌روی تا قهوه‌خانه‌های روباز
در سال‌های گذشته، طرح‌های متعددی برای ساماندهی ساحل بندرعباس اجرا شد؛ از سنگفرش‌کردن مسیر پیاده‌روی گرفته تا نصب نیمکت، روشنایی، وسایل ورزشی و فضای سبز. اما امروز، در بیشتر ساعات شب، بخش قابل‌توجهی از این فضاها در اشغال بساط قلیان‌فروشان،و صندلی‌های پراکنده است.
در مسیر میان ولایت تا سرو، صدها بساط موقتی به چشم می‌خورد که با پهن‌کردن قالیچه یا چادر، انواع قلیان، نوشیدنی و خوراکی به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌دهند. این بساط‌ها که اغلب فاقد مجوز رسمی هستند، چهره‌ی ساحل را به شکل چشمگیری تغییر داده‌اند.
یکی از رهگذران که همراه خانواده‌اش بود گفت: قبلاً می‌آمدیم اینجا برای هوای تازه و آرامش دریا، ولی الان بوی دود همه‌جا رو گرفته. هر طرف نگاه می‌کنی، قلیان روشنه. حتی برای نشستن روی سکوها باید دنبال جای خالی بگردی.
اشغال پیاده‌روها و سکوها
در بسیاری از نقاط، بساط‌ها به شکلی گسترده شده‌اند که عملاً مسیر عبور و نشستن مردم را اشغال کرده‌اند. بعضی از فروشندگان برای جلب مشتری، حتی بلندگو یا چراغ‌های رنگی نصب کرده‌اند و در ساعات پایانی شب موسیقی پخش می‌کنند.
این وضعیت موجب ازدحام، سر و صدا، و نارضایتی خانواده‌ها شده است.
در گفت‌وگو با چند شهروند دیگر، همگی بر این نکته تأکید داشتند که در نبود نظارت جدی، مرز میان فضای عمومی و فعالیت تجاری از بین رفته است. یکی از شهروندان گفت:ما مخالف کسب‌وکار نیستیم، ولی اینجا ساحل عمومی‌ست، نه قهوه‌خانه. اگر قرار است کسی قلیان بفروشد، باید مکان مشخصی داشته باشد. الان هر کسی می‌آید و هر جا خواست بساط پهن می‌کند.
چهره نازیبای ساحل و زباله‌های رهاشده
علاوه بر اشغال فضا، یکی از معضلات قابل‌توجه، انباشت زباله و خاکستر قلیان‌ها در کنار سکوها و لبه‌های ساحل است.
ته‌سیگارها، زغال نیم‌سوخته، فویل آلومینیومی و لیوان‌های پلاستیکی تصویری ناپسند از یکی از زیباترین بخش‌های شهر ایجاد کرده است.
در طول روز، کارکنان خدمات شهری بارها اقدام به نظافت این محدوده می‌کنند، اما با فرارسیدن شب و افزایش ازدحام، حجم زباله دوباره چند برابر می‌شود.
یکی از کارکنان پاکبانی منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: ما هر روز صبح از نو باید جمع کنیم. شب که قلیان‌فروش‌ها می‌آیند، همه‌جا پر از زباله می‌شود. بعضی‌ها زغال نیم‌سوز رو داخل سطل می‌ریزند و باعث سوختن پلاستیک‌ها می‌شن. واقعاً کنترلش سخته.
نبود ساماندهی مشخص
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از افرادی که در این محدوده به فروش قلیان مشغولند، مجوزی از شهرداری یا اداره اماکن ندارند. این فعالیت‌ها در ساعات پایانی شب بیشتر می‌شود و در برخی نقاط، تا نیمه‌های شب ادامه دارد.
در واقع، آنچه اکنون در بلوار ساحلی بندرعباس جریان دارد، ترکیبی از فعالیت‌های خودجوش و اقتصادی غیررسمی است که به‌دلیل خلأ نظارت و نبود برنامه‌ریزی برای ساماندهی تفریحات شبانه، به سرعت گسترش یافته است.
وقتی نیاز مردم به فضاهای تفریحی سالم تأمین نشود، خودشان برایش راه پیدا می‌کنند. ساحل جایی است که مردم به‌صورت طبیعی جذبش می‌شوند، اما باید برای استفاده از آن قانون، نظم و مدیریت وجود داشته باشد.
آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی
گسترش بساط قلیان در بلوار ساحلی فقط یک مسئله‌ی زیباشناختی یا محیط‌زیستی نیست؛ بلکه پیامدهای فرهنگی و اجتماعی هم دارد. با افزایش مصرف قلیان در فضاهای عمومی، نوجوانان و جوانان بیشتری به سمت آن کشیده می‌شوند. خانواده‌هایی که برای تفریح سالم به ساحل می‌آیند، گاهی با صحنه‌هایی مواجه می‌شوند که با ارزش‌های فرهنگی جامعه در تضاد است.
یکی از معلمان بندرعباسی در این‌باره گفت: دانش‌آموزانم می‌گویند شب‌ها کنار ساحل جمع می‌شوند و قلیان می‌کشند. این یعنی قبح موضوع از بین رفته. وقتی شهرداری و نیروی انتظامی نظارت نکنند، این رفتار تبدیل به عادت اجتماعی می‌شود.
نگرانی از تأثیرات زیست‌محیطی به‌جز مسائل اجتماعی، مصرف گسترده‌ی قلیان و رهاسازی زباله‌های مربوط به آن در کنار ساحل، آثار منفی زیست‌محیطی نیز دارد. زغال نیم‌سوز و مواد پلاستیکی می‌توانند به آب دریا راه
پیدا کنند و به زیستگاه‌های ساحلی آسیب بزنند.
در ظاهر، فقط چند زغال و فویل دیده می‌شود، اما همین مواد به مرور وارد آب می‌شود و به جان موجودات دریایی می‌افتد. از طرفی، دود قلیان‌ها باعث آلودگی هوای منطقه می‌شود، مخصوصاً وقتی تعدادشان زیاد باشد.
خانواده‌ها در حاشیه
بسیاری از خانواده‌ها که پیش‌تر هر غروب برای قدم‌زدن و دیدن غروب آفتاب به بلوار ساحلی می‌آمدند، اکنون ترجیح می‌دهند در بخش‌های خلوت‌تر یا حتی در سواحل دورتر از مرکز شهر حضور پیدا کنند.
یکی از بانوان شهروند می‌گوید: ساحل باید جای خانواده‌ها باشه، نه محل دود و سر و صدا. الان اگر با بچه‌ها بیای، نمی‌تونی راحت بنشینی. هم صندلی‌ها اشغال شده، هم بوی دود اذیت می‌کنه.
قوانین و مسئولیت نهادها
طبق مقررات شهرداری‌ها و آیین‌نامه اماکن عمومی، عرضه قلیان در فضای باز عمومی بدون مجوز ممنوع است.
با این حال، به گفته‌ی مسئولان، برخورد با این موضوع به‌دلیل گستردگی منطقه و تعداد بالای فروشندگان سیار، کار آسانی نیست.
نبود فضاهای جایگزین
یکی از دلایل اصلی گسترش بساط قلیان در بلوار ساحلی، نبود فضاهای رسمی و جایگزین برای تفریح شبانه‌ی جوانان است. بسیاری از جوانان می‌گویند در شهر، سرگرمی خاصی جز دورهمی در کنار دریا ندارند. یکی از آن‌ها گفت:
ما قلیان نمی‌کشیم برای دود، برای جمع شدنیم. اگر کافه‌ی درست‌حسابی یا فضای موسیقی زنده بود، کسی اینجا بساط نمی‌کرد.
نقش مردم و ضرورت آموزش
ساحل یک سرمایه اجتماعی است. وقتی مردم احساس مالکیت و مسئولیت نسبت به آن داشته باشند، خودشان اجازه نمی‌دهند چهره‌ی شهر مخدوش شود. باید برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در ساحل اجرا شود تا مردم حضور سالم‌تری داشته باشند.
در گفت‌وگو با ده‌ها شهروند در محدوده ولایت تا سرو، پیشنهادهای متعددی برای ساماندهی ساحل مطرح شد، از جمله: تعیین محل‌های مشخص و محدود برای عرضه قلیان با نظارت بهداشتی.
افزایش حضور نیروهای انتظامی و گشت‌های شبانه برای کنترل بساط‌های غیرمجاز.
راه‌اندازی غرفه‌های فرهنگی و ورزشی برای جوانان.
نصب تابلوهای هشدار و اطلاع‌رسانی درباره ممنوعیت قلیان در فضاهای عمومی.
تشویق کافه‌ها و کسب‌وکارهای مجاز به حضور در قالب طرح‌های مشارکتی. بلوار ساحلی بندرعباس از ولایت تا سرو، امروز نمادی از تعارض میان تفریح آزاد و مدیریت شهری است. از یک‌سو، شهروندانی هستند که به‌دنبال فضایی برای آسایش و تفریح شبانه‌اند، و از سوی دیگر، ضعف در نظارت و برنامه‌ریزی شهری موجب شده تا این نیاز به شکلی ناهنجار بروز پیدا کند.
تداوم وضعیت فعلی، علاوه بر تأثیر منفی بر چهره‌ی گردشگری شهر، می‌تواند موجب کاهش احساس امنیت و آرامش در فضاهای عمومی شود. ساماندهی این محدوده نیازمند همکاری هم‌زمان شهرداری، نیروی انتظامی، اداره اماکن، و نهادهای فرهنگی است.
ساحل بندرعباس نه تنها جغرافیای طبیعی شهر، بلکه بخشی از هویت اجتماعی مردم این خطه است. پاسداری از آن، مسئولیتی مشترک میان مردم و مدیران شهری است.
اگر امروز برای حفظ زیبایی و آرامش ساحل اقدام نشود، فردا شاید از آن همه تصویر دل‌انگیز دریا و غروب، تنها دودی از قلیان‌ها و زباله‌های پراکنده باقی بماند.
