معماری تاریخی بندرعباس، عناصر هوشمندانه‌ای چون بادگیرها، ایوان‌های عمیق، حیاط‌های مرکزی و استفاده از مصالح بومی نظیر سنگ مرجان و گچ محلی، نشان از درک ژرف معماران گذشته از شرایط اقلیمی دارد. این سازه‌ها با بهره‌گیری از بادهای غالب شمالی و رطوبت بالای هوا، تهویه‌ی طبیعی و آسایش حرارتی را بدون نیاز به انرژی مصنوعی فراهم می‌کردند.
بادگیرها در واقع تجسم مهندسی اقلیم‌محور هستند؛ ساختارهایی که با هدایت جریان هوا، گرما را از فضاهای داخلی خارج و هوای خنک را جایگزین می‌کردند. همین درک عمیق از طبیعت، باعث شد معماری بومی بندرعباس نه تنها کارکردی اقلیمی، بلکه هویتی فرهنگی بیابد.
اما در دهه‌های اخیر، با گسترش شهرنشینی و ورود الگوهای مدرن بی‌توجه به اقلیم، این پیوند ارزشمند میان معماری و محیط به تدریج کمرنگ شده است. ساختمان‌هایی که روزگاری هم‌نوا با باد و آفتاب ساخته می‌شدند، جای خود را به سازه‌هایی داده‌اند که بدون توجه به جهت باد و تابش، تنها با تکیه بر انرژی مکانیکی و مصرف سوخت اداره می‌شوند.
در چنین شرایطی، بازخوانی میراث معماری بومی بندرعباس نه نگاهی نوستالژیک، بلکه ضرورتی علمی و زیست‌محیطی است. امروز، که پدیده‌ی تغییرات اقلیمی به یکی از چالش‌های اصلی جهان بدل شده، درس‌های معماران بومی می‌تواند راهنمایی برای شهرسازی پایدار آینده باشد.
روز شهرسازی یادآور این حقیقت است که توسعه‌ی شهری، اگر از بستر اقلیم، فرهنگ و هویت محلی جدا شود، به کالبدی بی‌روح بدل خواهد شد. آینده‌ی شهرهای ایران در گرو آن است که میان دانش سنتی و فناوری نوین پلی هوشمندانه زده شود؛ همان‌گونه که بادگیرها روزگاری میان انسان و طبیعت، تعادلی پایدار برقرار کرده بودند
روز شهرساز، روز اندیشیدن به رابطه ژرف میان انسان، مکان و اقلیم است؛ روزی برای تأمل در این‌که چگونه علم شهرسازی، فراتر از طراحی فضا، به تبیین نظام‌های زیست‌پذیر، عدالت‌محور و اقلیم‌پایدار می‌پردازد.
در اقلیم گرم و مرطوب بندرعباس، شهرسازی نه‌تنها به معنای ساماندهی کالبدی شهر، بلکه به‌منزله‌ی تلاشی هوشمندانه برای بازخوانی خرد بومی و انطباق آن با فناوری‌های نوین است. بادگیر، به‌عنوان یکی از هوشمندانه‌ترین نمادهای سازگاری معماری با اقلیم، یادآور فهم عمیق نیاکان ما از جریان باد، سایه و خنکای زندگی در پهنه‌ای گرم و تابناک است.
شهرسازي امروزی بندرعباس، در امتداد همان اندیشه اصیل، با بهره‌گیری از دانش اقلیم‌شناسی شهری، طراحی هم‌پیوند با باد، و راهبردهای تاب‌آوری اقلیمی، می‌تواند شهر را به الگویی از توسعه پایدار بدل سازد؛ شهری که در آن اقلیم، نه محدودیت، بلکه ظرفیتی برای خلاقیت و تداوم زیست انسانی است.
روز شهرساز را به همه پژوهشگران و متخصصانی تبریک می‌گوییم که با نگاه علمی، خلاقیت فرهنگی و تعهد اجتماعی، در مسیر ساخت آینده‌ای انسان‌محور، اقلیم‌مدار و هویتمند گام برمی‌دارند.
