به گزارش دریای اندیشه، تعاون در واقع یک مدل اقتصادی و اجتماعی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ بشری دارد؛ از روستاهای کوچک گرفته تا بزرگ‌ترین شهرها، همواره انسان‌ها برای تامین نیازهایشان و مقابله با چالش‌های مشترک، به صورت جمعی عمل کرده‌اند. این روح تعاون، در زمان حاضر به شکل سازمان‌یافته‌تر و رسمی‌تر، یعنی تعاونی‌ها نمود پیدا کرده است.در کشور ما نیز تعاون به عنوان راهکاری عملی برای مقابله با مشکلات اقتصادی، کاهش فقر، ایجاد اشتغال و ارتقای عدالت اجتماعی شناخته می‌شود. اقتصاد تعاون بر اساس مشارکت عادلانه اعضا در تصمیم‌گیری و تقسیم منافع، الگویی موفق برای توسعه اقتصادی پایدار است.
نقش کلیدی تعاون در توسعه اقتصادی کشور
یکی از بارزترین ویژگی‌های تعاون، توانایی آن در افزایش بهره‌وری منابع و ارتقای کارایی اقتصادی است. تعاونی‌ها با جذب سرمایه خرد و توزیع آن بین اعضا، می‌توانند پروژه‌های بزرگ اقتصادی را با هزینه کمتر و ریسک کمتر اجرا کنند. این در حالی است که در بسیاری از اقتصادهای جهان، تعاونی‌ها بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده‌اند.علاوه بر این، تعاونی‌ها بستر مناسبی برای ایجاد اشتغال پایدار و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه فراهم می‌کنند.
وقتی افراد در قالب یک تعاونی فعالیت می‌کنند، انگیزه بیشتری برای حفظ شغل و ارتقای کیفیت محصولات و خدمات دارند، چرا که سود و زیان به صورت جمعی تقسیم می‌شود.یکی دیگر از مزایای تعاون، کاهش فاصله طبقاتی و توزیع عادلانه درآمد است. تعاونی‌ها می‌توانند با افزایش قدرت خرید اعضا و کنترل قیمت‌ها، از تورم کاذب و انحصار اقتصادی جلوگیری کنند. این عامل به ویژه در شرایطی که نابرابری اقتصادی باعث تنش‌های اجتماعی می‌شود، اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند.فراتر از بعد اقتصادی، تعاون یک فرهنگ است؛ فرهنگی که بر اساس همکاری، احترام متقابل، مسئولیت‌پذیری و همبستگی شکل گرفته است. این فرهنگ، در تعاونی‌ها به بهترین شکل خودنمایی می‌کند، جایی که اعضا نه تنها به سود مالی فکر می‌کنند بلکه به بهبود شرایط زندگی جمعی و ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی توجه دارند.
تجارب تعاونی‌ها نشان داده است که مشارکت جمعی، باعث تقویت حس تعلق و اعتماد بین اعضا می‌شود و در نتیجه جامعه‌ای پویا، متعادل و سالم شکل می‌گیرد. این ویژگی فرهنگی، پایه‌های سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کند که برای توسعه هر جامعه‌ای ضروری است.
تعاونی‌ها؛ مدل موفق در حوزه‌های مختلف
تعاونی‌ها در بخش‌های متنوعی چون کشاورزی، صنعت، خدمات، مسکن و حتی فناوری‌های نوین فعالیت می‌کنند و نقش موثری در هر یک از این حوزه‌ها ایفا می‌نمایند.
در کشاورزی، تعاونی‌ها می‌توانند با ایجاد اتحادیه‌های تولیدکنندگان، امکان دسترسی به بازارهای بزرگ‌تر، تجهیزات مدرن و تکنولوژی‌های روز را فراهم کنند.در بخش مسکن، تعاونی‌ها به عنوان راهکاری برای ساخت خانه‌های ارزان قیمت و با کیفیت بالا مطرح هستند که به اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه کمک می‌کنند تا صاحب خانه شوند. در صنعت و خدمات نیز تعاونی‌ها با بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص و سرمایه جمعی، پروژه‌های بزرگی را به انجام می‌رسانند. با وجود همه مزایا و دستاوردها، بخش تعاون در ایران با چالش‌ها و موانعی روبرو است که مانع از رشد و شکوفایی بیشتر آن می‌شود. ضعف در زیرساخت‌های قانونی، کمبود حمایت‌های مالی و آموزشی، و همچنین عدم فرهنگ‌سازی مناسب، از جمله مهم‌ترین مشکلات است.
از سوی دیگر، برخی تعاونی‌ها به دلیل ضعف در مدیریت و نبود نظارت کافی، نتوانسته‌اند به اهداف خود دست یابند که این امر باعث کاهش اعتماد عمومی به این بخش شده است.
به همین دلیل لازم است که نهادهای مسئول، با تدوین سیاست‌های حمایتی، به آموزش مدیران تعاونی و شفاف‌سازی عملکرد آنها توجه ویژه‌ای داشته باشند.برای تحقق کامل پتانسیل تعاون، حمایت مستمر دولت‌ها و مشارکت فعال مردم ضروری است. دولت باید با فراهم آوردن بسترهای قانونی، ارائه تسهیلات مالی و کاهش بروکراسی‌های اداری، فضای مناسب برای فعالیت تعاونی‌ها ایجاد کند. همچنین آموزش و فرهنگ‌سازی درباره اهمیت تعاون باید در مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها گسترش یابد.
از سوی دیگر، مردم نیز باید با شناخت بیشتر از مزایا و فرصت‌های تعاونی‌ها، تمایل بیشتری به مشارکت در این ساختارها نشان دهند. تعاونی‌ها زمانی موفق خواهند بود که اعضا نه تنها سهامدار بلکه فعال و دغدغه‌مند باشند.روز تعاون نمادی است از ارزش‌های انسانی و اجتماعی که در قالب همکاری و همدلی بروز می‌کند.
این روز به ما یادآوری می‌کند که برای مقابله با چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، باید دست در دست هم دهیم و از ظرفیت‌های جمعی بهره ببریم.در شرایطی که جهان با بحران‌هایی چون بیکاری، فقر و نابرابری دست و پنجه نرم می‌کند، تعاون می‌تواند الگویی مناسب برای عبور از مشکلات باشد و مسیر توسعه پایدار را هموار کند.
