راضیه سالاری
به گزارش دریای اندیشه؛ بازگشت آزادگان به میهن، یکی از برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران است که نه تنها بازتابی از پایمردی و صبر رزمندگان در شرایط سخت اسارت بود، بلکه نشانه‌ای روشن از عشق بی‌پایان به وطن و ایمان راسخ آنان به آزادی و عدالت به شمار می‌رود. این بازگشت، نقطه پایانی بر فصل تلخ اسارت و آغاز دورانی نوین برای بازسازی و احیای جامعه ایرانی بود.جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که از شهریور ۱۳۵۹ آغاز و تا مرداد ۱۳۶۷ ادامه یافت، یکی از طولانی‌ترین و خونین‌ترین درگیری‌های منطقه بود.
در این جنگ، هزاران نفر از رزمندگان ایران اسیر دشمن شدند. شرایط اسارت برای آزادگان به معنای مواجهه با شرایط بسیار دشوار بود؛ شرایطی که جسم و روح آنان را به چالش کشید.اردوگاه‌های اسارت که در مناطق مختلف عراق از جمله الرمادی، موصل، تکریت و کرکوک قرار داشتند، فضای بسیار سخت و غیرانسانی را برای اسرای ایرانی فراهم کرده بودند. نبود غذای کافی، شرایط بهداشتی نامناسب، شکنجه‌های جسمی و روحی و همچنین تلاش‌های دشمن برای شکستن اراده آزادگان، از جمله سختی‌های روزمره این افراد بود.با وجود تمام فشارها و شکنجه‌ها، آزادگان هرگز امید و ایمان خود را از دست ندادند. آنان با تشکیل گروه‌های فرهنگی، برگزاری نماز و مراسم مذهبی و حفظ ارتباطات انسانی، روحیه خود و سایر اسرا را تقویت کردند. خاطرات و روایت‌های بسیاری از این دوران وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه آزادگان با تکیه بر ایمان دینی، عشق به وطن و همبستگی با یکدیگر، توانستند بر سختی‌ها غلبه کنند.یکی از ویژگی‌های بارز آزادگان، حفظ انسجام و اتحاد در برابر تلاش‌های دشمن برای تفرقه‌افکنی بود. آنان با ایستادگی در برابر خواسته‌های ظالمانه دشمن، بارها ثابت کردند که هیچ‌گاه روحیه ملی و انسانی خود را نخواهند باخت.
۳. روند بازگشت آزادگان؛ گام به گام تا آزادی
پس از پایان جنگ و اعلام آتش‌بس در سال ۱۳۶۷، روند تبادل اسرا و بازگشت آزادگان آغاز شد. این روند با هماهنگی سازمان ملل متحد و کشورهای واسطه انجام گرفت. آزادگان به تدریج از اردوگاه‌های مختلف به ایران بازگردانده شدند و هر مرحله از بازگشت، به مثابه جشن ملی و روزی تاریخی در کشور بود.بازگشت آزادگان با استقبال گسترده مردم، خانواده‌ها و مسئولان همراه بود. لحظه دیدار آزادگان با خانواده‌ها و بازگشت به خاک وطن، صحنه‌هایی پر از اشک شوق، شادی و غرور را رقم زد. این لحظات تلخ و شیرین، در حافظه ملی ایران ثبت شده و نسل‌های بعدی از آن به عنوان نمادی از ایثار و فداکاری یاد می‌کنند.بازگشت آزادگان نه تنها به معنای آزادی جسمانی آنان بود، بلکه اثری عمیق در فرهنگ و جامعه ایران به جا گذاشت.
آزادگان با انتقال تجربیات خود، نقش موثری در آموزش و تربیت نسل جوان ایفا کردند. خاطرات و روایت‌های آنان از اسارت، مقاومت و پایداری، درس‌هایی از شجاعت و امید به همراه داشت که در کتاب‌ها، فیلم‌ها و مستندات فرهنگی به ثبت رسید.همچنین آزادگان با حضور در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، به روند بازسازی کشور کمک کردند. بسیاری از آنان در نهادهای فرهنگی، آموزشی و سازمان‌های حمایتی فعالیت داشتند و تلاش کردند تا مفهوم ایثار و مقاومت را در جامعه زنده نگه دارند.با وجود شور و شعف بازگشت، آزادگان با چالش‌های فراوانی در بازگشت به زندگی عادی مواجه شدند.
سال‌ها تحمل سختی‌های اسارت باعث بروز مشکلات جسمی و روحی متعددی در میان آنان شده بود. بسیاری از آزادگان با عوارض ناشی از شکنجه‌ها، بیماری‌های مزمن و آسیب‌های روانی دست و پنجه نرم می‌کردند.از سوی دیگر، مشکلات اجتماعی مانند اشتغال، انطباق با زندگی مدرن و بازسازی روابط خانوادگی نیز از جمله چالش‌های بزرگ بود که آزادگان باید بر آن‌ها غلبه می‌کردند. با این حال، حمایت‌های دولتی و مردمی در سال‌های پس از جنگ، به بهبود وضعیت آزادگان کمک کرد.بازگشت آزادگان به میهن، نقشی کلیدی در تقویت هویت ملی و دینی ایران داشت. آزادگان با ایثارگری‌های خود یادآور شدند که مقاومت در برابر ظلم و حفظ ارزش‌های انسانی، ریشه در فرهنگ و دین ایرانیان دارد.
خاطرات آن‌ها به مثابه گنجینه‌ای ارزشمند، در مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی تدریس می‌شود و به عنوان نمونه‌ای از پایمردی و مقاومت، نسل‌های آینده را به خودباوری و همت بلند تشویق می‌کند.در سال‌های پس از جنگ، دولت و جامعه ایران به پاس فداکاری‌های آزادگان، اقدام به برگزاری مراسم بزرگداشت و ایجاد نهادهای حمایتی کرد. روز ۲۶ مرداد، به عنوان روز بازگشت آزادگان، هر سال با مراسم ویژه‌ای گرامی داشته می‌شود.
این برنامه‌ها فرصتی است برای یادآوری فداکاری‌ها، تقدیر از جانفشانی‌ها و حفظ ارزش‌های والای انسانی و ملی.بازگشت آزادگان به میهن، داستانی از ایثار، مقاومت و عشق بی‌کران به وطن است که هرگز از خاطره ملت ایران پاک نخواهد شد. این بازگشت، نه تنها پایان یک دوره سخت در تاریخ کشور بود بلکه آغازگر فصل جدیدی از بازسازی و رشد جامعه بود. آزادگان، با پایداری و اراده آهنین خود، الگویی بی‌نظیر از شجاعت و صبر را برای نسل‌های آینده به ارمغان آوردند.یاد و خاطره این قهرمانان، چراغ راهی است که باید همیشه روشن بماند و ما نسل‌های بعدی را به حفظ ارزش‌های والای انسانی و ملی تشویق کند.
بازگشت آزادگان، سرودی است از امید، ایمان و پیروزی که در قلب هر ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد.
