مرتضی سلیمانی
نشست خبری مدیرعامل شرکت توزیع برق هرمزگان، تصویر تازه‌ای از آینده روشن استان ترسیم کرد؛ از پنل‌های خورشیدی در پشت‌بام خانه‌ها تا پروژه‌های بزرگ نیروگاهی
که قرار است گرمای سوزان جنوب را به انرژی پایدار تبدیل کنند.
به گزارش اختصاصی روزنامه دریای اندیشه ، در نشست خبری مدیرعامل شرکت توزیع برق هرمزگان، آمارها و برنامه‌هایی مطرح شد که تصویری تازه از آینده انرژی استان ترسیم می‌کند؛ از سه‌هزار نیروگاه خورشیدی پنج‌کیلوواتی پشت‌بامی گرفته تا اصلاح هزاران کیلومتر شبکه و احداث نیروگاه‌های بزرگ در شهرک صنعتی خلیج فارس و حاجی‌آباد.
آفتاب جنوب، اینجا در هرمزگان، از سپیده‌دم تا غروب، بی‌وقفه و پرقدرت بر خانه‌ها، خیابان‌ها و سواحل می‌تابد. گرمایی که در تابستان گاه به مرز تحمل‌ناپذیر می‌رسد، سال‌ها تنها به‌عنوان یک چالش دیده می‌شد، اما حالا نگاه‌ها تغییر کرده است؛ این نور و گرما، به سرمایه‌ای بزرگ برای تولید انرژی پاک تبدیل شده.
در سالن اجتماعات شرکت توزیع برق هرمزگان، خبرنگاران، عکاسان و نمایندگان رسانه‌ها دور هم جمع شدند تا پای صحبت‌های حمید ساعدپناه، مدیرعامل این شرکت، بنشینند. فضای جلسه، رسمی اما پرامید بود. پرده نمایش، نمودارها و آمارها را نشان می‌داد و در گوشه‌ای، ماکت کوچکی از یک نیروگاه خورشیدی روی میز قرار داشت؛ نمادی از مسیری که هرمزگان در پیش گرفته است.
سه‌هزار نیروگاه خورشیدی روی بام‌ها
ساعدپناه در ابتدای سخنان خود به نصب بیش از سه‌هزار نیروگاه خورشیدی پنج‌کیلوواتی پشت‌بامی در استان اشاره کرد که با حمایت کمیته امداد و بهزیستی اجرا شده است. این پنل‌ها روی بام خانه‌های مددجویان و خانواده‌های کم‌درآمد نصب شده‌اند و بخشی از برق مصرفی آن‌ها را تأمین می‌کنند.
به گفته او، این طرح نه‌تنها به کاهش هزینه‌های برق خانوارها کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای فروش مازاد تولید به شبکه سراسری و ایجاد درآمد پایدار برای خانواده‌ها فراهم می‌آورد. ساعدپناه گفت: «این پروژه‌ها نشان می‌دهد که می‌توانیم از ظرفیت طبیعی استان برای بهبود زندگی مردم استفاده کنیم. خورشید اینجا همیشه هست و ما فقط باید یاد بگیریم چطور از آن بهره بگیریم.»
پروژه‌های بزرگ در دست اجرا
مدیرعامل شرکت توزیع برق هرمزگان سپس به پروژه‌های زیرساختی در حوزه تولید برق پرداخت. او اعلام کرد که دو نیروگاه ۱۰ مگاواتی توسط برق منطقه‌ای در حال احداث است و طرح نیروگاه ۱۴ مگاواتی فارغان حاجی‌آباد نیز در دستور کار قرار دارد. این پروژه‌ها قرار است در کنار نیروگاه‌های موجود، ظرفیت تولید برق استان را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهند.
اصلاح و بهینه‌سازی شبکه
ساعدپناه با نمایش تصاویری از عملیات اصلاح شبکه، از بهینه‌سازی بیش از یک‌هزار و ۴۰۰ کیلومتر از شبکه‌های فشار ضعیف و متوسط در سه سال گذشته خبر داد. این رقم، ۴۰ درصد بیش از هدف‌گذاری اولیه بوده است. او تأکید کرد که این اقدامات، کیفیت برق‌رسانی را بهبود بخشیده و خاموشی‌های ناشی از فرسودگی شبکه را کاهش داده است.
هدف‌گذاری امسال، اصلاح یک‌هزار کیلومتر دیگر از شبکه توزیع برق هرمزگان است که با استفاده از روش‌های نوین و ظرفیت‌های موجود در حال پیگیری است.
مصرف برق در استان گرمسیری
یکی از بخش‌های مهم نشست خبری، آمار مصرف برق بود. ساعدپناه گفت: «مصرف برق در هرمزگان به سه‌هزار و ۱۰۰ مگاوات رسیده که از این میزان، صنایع بزرگ حدود یک‌هزار و ۲۰۰ مگاوات را مصرف می‌کنند.» او افزود که میانگین مدیریت مصرف بهینه در استان‌های گرمسیری مانند هرمزگان بین ۷ تا ۸ درصد است، در حالی که این رقم در استان‌های خنک‌تر حدود ۲۰ درصد است.
او این تفاوت را طبیعی اما قابل بهبود دانست و توضیح داد که گرمای طولانی و نیاز دائمی به کولر و وسایل سرمایشی، مدیریت مصرف را دشوار می‌کند. به گفته ساعدپناه، راهکار این مشکل، توسعه بیشتر انرژی‌های تجدیدپذیر و آموزش شهروندان است.
پاسخ به تقاضای انشعاب
سال ۱۴۰۲، ۱۲ هزار متقاضی برای دریافت انشعاب برق در هرمزگان ثبت‌نام کردند. تاکنون پنج‌هزار انشعاب واگذار شده و هدف امسال این است که تعداد متقاضیان معوق به کمتر از یک‌هزار درخواست برسد. ساعدپناه گفت که تحقق این هدف به تأمین منابع مالی و همکاری نهادهای مختلف نیاز دارد.
مدیریت مشترکان پرمصرف و روشنایی معابر
در ادامه نشست، مدیرعامل شرکت توزیع برق از اقدامات انجام‌شده برای مدیریت مصرف خبر داد. ۱۱ هزار و ۶۹۹ مشترک تجاری پرمصرف شناسایی و با محدودیت روبه‌رو شده‌اند. همچنین روشنایی معابر بهبود یافته و اکنون ۹۷ درصد بلوارها و ۹۰ درصد کوچه‌ها دارای چراغ‌های فعال هستند.
برای امسال، نصب سه‌هزار چراغ روشنایی جدید در دستور کار قرار دارد که هم امنیت معابر و هم زیبایی شهری را افزایش خواهد داد.
شفافیت در اطلاع‌رسانی خاموشی‌ها
ساعدپناه با تأکید بر ضرورت شفافیت، گفت: «شهروندان می‌توانند از طریق اپلیکیشن “برق من”، سامانه اینترنتی شرکت توزیع برق و اطلاع‌رسانی‌های محلی از قطعی احتمالی برق مطلع شوند. این اطلاعات روزانه و براساس تولید نیروگاه‌ها به‌روزرسانی می‌شود.»
او افزود که هدف از این اقدام، کاهش
نارضایتی‌ها و کمک به برنامه‌ریزی بهتر مردم در زمان اوج مصرف است.
تصویر کلی از مشترکان برق هرمزگان
بر اساس آمار ارائه‌شده در نشست، استان هرمزگان ۸۰۳ هزار مشترک دارد. ۶۵۳ هزار مشترک خانگی، 95 هزار مشترک تجاری، 10 هزار مشترک کشاورزی ،38هزار مشترک عمومی و اداری ،2 هزار و ۶۰۰ مشترک صنعتی
این تنوع مشترکان، نشان می‌دهد که مدیریت برق در استان، مسئولیتی پیچیده و چندبعدی است.
انرژی خورشیدی؛ راهی برای آینده
نشست خبری با پرسش و پاسخ خبرنگاران ادامه یافت. پرسشی که بیش از همه تکرار شد، درباره نقش انرژی خورشیدی در آینده هرمزگان بود. ساعدپناه با اطمینان گفت: «با توجه به تابش بالای خورشید در استان، توسعه نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند بخش قابل‌توجهی از برق مورد نیاز را تأمین کند. این مسیر هم به نفع محیط‌زیست است و هم از وابستگی به سوخت‌های فسیلی می‌کاهد.»
او یادآور شد که هر نیروگاه خورشیدی پنج‌کیلوواتی، می‌تواند سالانه هزاران کیلووات‌ساعت برق تولید کند و از انتشار چندین تُن گاز گلخانه‌ای جلوگیری کند.
پایان نشست؛ آغاز یک مسیر
وقتی نشست خبری به پایان رسید، خبرنگاران سالن را ترک می‌کردند، اما بحث‌ها ادامه داشت. برخی درباره ارقام بزرگ پروژه‌ها صحبت می‌کردند و بعضی دیگر از تأثیر این طرح‌ها بر زندگی خانواده‌های کم‌درآمد می‌گفتند.
در بیرون سالن، آفتاب همچنان با قدرت می‌تابید؛ یادآوری ساده‌ای که انرژی پاک در هرمزگان، هر روز و هر ساعت، آماده بهره‌برداری است. آنچه مدیرعامل شرکت توزیع برق ترسیم کرده بود، اگر به‌طور کامل اجرا شود، می‌تواند استان را به الگویی ملی در مدیریت و تولید انرژی تبدیل کند
وضعیت شبکه برق هرمزگان
در پرونده برق هرمزگان، ارقام و نمودارها فقط اعداد خشک روی کاغذ نیستند؛ هر رقم نشان‌دهنده تجربه روزمره یک خانواده، یک کارخانه یا یک مدرسه است. در نشست خبری شرکت توزیع برق هرمزگان، آمار پایه‌ای برای درک بهتر این پرونده ارائه شد: استان با مصرف ۳۱۰۰ مگاوات در اوج، دارای ۸۰۳ هزار مشترک است که سهم خانگی و صنعتی و تجاری را شکل می‌دهد. اما فراتر از این اعداد، آنچه شبکه را آسیب‌پذیر یا مقاوم می‌سازد، به عوامل زیر برمی‌گردد.
ساختار شبکه و فرسودگی خطوط
از میان آمارهای ارائه‌شده، اصلاح ۱۴۰۰ کیلومتر شبکه فشار ضعیف و متوسط در سه سال گذشته نشان‌دهنده تلاش گسترده برای به‌روزرسانی است؛ اما هنوز هدف‌گذاری اصلاح ۱۰۰۰ کیلومتر دیگر برای سال جاری در دستور کار است. این یعنی بخش قابل‌توجهی از شبکه همچنان نیازمند بازسازی یا نوسازی است. فرسودگی کابل‌ها، پست‌ها و تجهیزات حفاظتی باعث می‌شود که شبکه در برابر نوسانات بار و حوادث موضعی آسیب‌پذیر باشد و خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌نشده رخ دهد.
غلبه مصرف صنعتی و پیک‌های فصلی
صنایع بزرگ استان حدود ۱۲۰۰ مگاوات از تقاضای کلی را در اختیار دارند؛ رقمی که مدیریت آن نیازمند برنامه‌ریزی بین‌بخشی است. در فصول گرم، مصرف خانگی به‌خصوص برای سرمایش افزایش چشمگیری پیدا می‌کند و ترکیب این دو منبع بار (صنایع و خانگی) فشار مضاعفی بر شبکه ایجاد می‌کند. کاهش میانگین مدیریت مصرف در هرمزگان به ۷–۸ درصد در مقابل ۲۰ درصد در استان‌های خنک‌تر، نشان می‌دهد که فرهنگ مصرف و ابزارهای کنترل مصرف هنوز در سطح مطلوب نیست.
تمرکززدایی تولید و فرصت‌های خورشیدی
نصب بیش از ۳۰۰۰ نیروگاه پنج‌کیلوواتی پشت‌بامی گامی واقعی در جهت تمرکززدایی تولید است. این نیروگاه‌ها دو مزیت عملی دارند: کاهش بار لحظه‌ای روی شبکه سراسری و تولید پراکنده که در مواقع اوج مصرف می‌تواند پیک‌بار را تعدیل کند؛ همچنین منبع درآمدی برای خانوارها. اما پذیرش گسترده این فناوری نیازمند سازوکارهای فنی (مثل سازگاری اینورترها با شبکه)، مقررات مناسب برای خرید تضمینی مازاد و زیرساخت‌های اندازه‌گیری دقیق است تا اطمینان حاصل شود تولید پراکنده باعث نوسان‌های ناخواسته نشود.
پاسخ به تقاضای انشعاب و ضریب توسعه شهری
با ثبت ۱۲ هزار درخواست انشعاب در سال گذشته و فقط ۵ هزار واگذار شده تاکنون، مشخص است که رشد تقاضا از ظرفیت عرضه جلوتر بوده است. کاهش معوقات به کمتر از هزار درخواست، هدفی بلندپروازانه است که مستلزم تأمین منابع مالی، انسجام بین دستگاهی (شهرداری، اداره برق، بانک‌ها و نهادهای حمایتی) و اولویت‌بندی پروژه‌هاست. تاخیر در پاسخ به تقاضا می‌تواند منجر به انشعابات غیررسمی، فشار بیشتر بر شبکه در نقاط محدود و نارضایتی اجتماعی شود.
مدیریت مشترکان پرمصرف و سیاست‌های تعرفه‌ای
محدودسازی ۱۱ هزار و ۶۹۹ مشترک تجاری پرمصرف اقدامی عملیاتی برای کاهش فشار شبکه بوده است؛ اما این سیاست باید با چارچوبی شفاف و عادلانه همراه باشد تا فعالیت کسب‌وکارها به‌طور نامتناسبی دچار مشکل نشود. در طولانی‌مدت، بازبینی تعرفه‌ها، مشوق‌های بهینه‌سازی مصرف و قراردادهای تشویقی برای مدیریت بار (Demand Response) می‌تواند
اثرات پایدارتری ایجاد کند.
تاب‌آوری شبکه در برابر حوادث و ضرورت ذخیره‌سازی
شبکه مبتنی بر تولید حرارتی و تولید پراکنده خورشیدی نیازمند توازن است. یکی از خلأهای مطرح‌شده در نشست، کمبود اشاره مشخص به ظرفیت‌های ذخیره‌سازی (باتری یا سیستم‌های پیک‌شیفت) بود. ذخیره‌سازی می‌تواند همزمان تاب‌آوری شبکه را بالا ببرد و امکان استفاده موثرتر از انرژی خورشیدی در ساعات شب را فراهم کند. در غیر این صورت، تولید خورشیدی در ساعات اوج خورشیدی استفاده می‌شود ولی در اوج شب که نیاز خانگی زیاد است، باز هم فشار روی شبکه و نیروگاه‌های سنتی خواهد بود.
شفافیت اطلاع‌رسانی و نقش شهروندان
اعلام روزانه وضعیت تولید و خاموشی‌ها از طریق اپلیکیشن «برق من» و سامانه شرکت، گامی مثبت برای کاهش نارضایتی است. اما اثر این ابزارها زمانی بالاتر می‌رود که همراه با آموزش (راهنمای کاهش مصرف در ساعات اوج)، اعلام زمان‌بندی دقیق‌تر و کانال‌های بازخورد سریع باشد. مشارکت شهروندان در بهینه‌سازی استفاده از انرژی، بدون اطلاعات دقیق و انگیزه‌های مشخص، محدود خواهد ماند.
