احسان لاوری، مدیر نظام مهندسی ساختمان شهرستان بندرخمیر، در گفت‌وگو اختصاصی با خبرنگار دریای اندیشه از شهرستان بندرخمیر، بر اهمیت طراحی شهری کودک‌محور تأکید کرد و گفت: معماری و برنامه‌ریزی شهری باید به‌گونه‌ای باشد که هم امنیت جسمی و روانی کودکان را تضمین کند و هم بستری برای رشد خلاقیت، بازی و یادگیری آنان فراهم آورد.
خبرنگار دریای اندیشه: آقای لاوری، در سال‌های اخیر موضوع «شهر ایمن و خلاق برای کودکان» بسیار مطرح شده است. از نگاه شما چرا این رویکرد اهمیت دارد؟
امروز طراحی و برنامه‌ریزی شهری بیش از هر زمان دیگری باید به کودکان توجه کند. اولین تجربیات کودکان از فضاهای شهری در شکل‌گیری شخصیت و احساس تعلق آن‌ها بسیار مؤثر است. وقتی از شهر کودک‌محور صحبت می‌کنیم، منظور شهری است که هم امنیت جسمی و روانی کودک را تأمین کند و هم فرصت بازی، تخیل و یادگیری را برای او فراهم آورد. معماری در این میان نقش اساسی دارد؛ چون فضا فقط یک ظرف نیست، بلکه بستری برای رشد و شکل‌گیری آینده کودکان است.
خبرنگار دریای اندیشه: از نظر شما مهم‌ترین مؤلفه‌های «شهر ایمن برای کودکان» چیست؟
در یک شهر ایمن، خیابان‌ها باید با مقیاس کودک طراحی شوند. آرام‌سازی ترافیک، پیاده‌راه‌های امن، استفاده از رنگ‌های قابل تشخیص، مسیرهای عبور روشن و نورپردازی مناسب، پایه‌های اصلی این رویکرد هستند. البته امنیت فقط تجهیزات فیزیکی نیست؛ فضاهایی که دید باز و نظارت اجتماعی دارند، برای کودکان حس آرامش و اعتماد می‌آورند. این‌ها اصولی است که باید در تمام پروژه‌های شهری به آن توجه شود.
خبرنگار دریای اندیشه: امنیت ضروری است، اما شما همیشه در سخنرانی‌هایتان به «خلاقیت» هم اشاره کرده‌اید. چرا خلاقیت برای کودکان در طراحی شهری مهم است؟
یک شهر ایمن به‌تنهایی کافی نیست. کودکان برای رشد ذهنی و عاطفی نیازمند تجربه‌های خلاقانه‌اند. پارک‌ها، بوستان‌ها و فضاهای عمومی باید امکان بازی آزاد، کشف و تعامل را فراهم کنند. استفاده از عناصر طبیعی، ساختارهای ماژولار، مسیرهای ماجراجویانه، مبلمان تعاملی و حتی هنرهای شهری در مقیاس کودک، شهر را برای کودکان زنده و الهام‌بخش می‌کند. معماری دقیقاً در این نقطه از نقش سازه‌ای فاصله می‌گیرد و به عامل پرورش خلاقیت تبدیل می‌شود.
خبرنگار دریای اندیشه: آیا این نوع طراحی فقط در پارک‌ها و فضاهای ویژه کودکان کاربرد دارد؟
نه، اتفاقاً یکی از مهم‌ترین رویکردهای معماری کودک‌محور این است که «بازی را به قلب شهر ببریم». یعنی بازی باید بخشی از زندگی روزمره کودک باشد. یک کوچه بن‌بست می‌تواند فضای بازی امن شود؛ دیوارهای ساده می‌توانند محل نقاشی کودکانه باشند؛ کف‌سازی خیابان‌ها می‌تواند مسیرهای آموزشی یا بازی‌شونده شود. وقتی شهر با کودک گفت‌وگو می‌کند، او با محیط درگیر می‌شود و این تجربه برایش معنادار می‌شود.
خبرنگار دریای اندیشه: در نهایت، به نظر شما توجه به کودکان در طراحی شهری چه پیامدی برای شهروندان خواهد داشت؟
شهری که برای کودکان طراحی می‌شود، درواقع شهری است که کرامت همه شهروندان را در نظر گرفته است. اگر محیط برای آسیب‌پذیرترین افراد یعنی کودکان ایمن، سالم و قابل‌زیست باشد، قطعاً برای عموم مردم نیز همین ویژگی‌ها را خواهد داشت. معماری کودک‌محور یک رویکرد لوکس یا تزئینی نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری بر آینده شهر و جامعه است.
گفت‌وگو خبرنگار دریای اندیشه از خمیر با احسان لاوری نشان داد که نگاه تخصصی به معماری کودک‌محور، تنها یک رویکرد تئوریک نیست؛ بلکه ضرورتی است که می‌تواند آینده شهرهای کوچک و متوسطی مانند بندرخمیر را دگرگون کند. در سال‌هایی که رشد جمعیت کودک و نوجوان در این منطقه قابل توجه بوده، توجه به فضای شهری مناسب برای این گروه می‌تواند بسیاری از چالش‌های اجتماعی، آموزشی و حتی فرهنگی آینده را کاهش دهد.
در بازدیدهای میدانی خبرنگار دریای اندیشه از برخی نقاط شهری بندرخمیر، مشخص است که ظرفیت‌های متعددی برای تبدیل فضاهای رهاشده، کوچه‌های کم‌تردد و پارک‌های نیمه‌فعال به فضاهای ایمن و خلاق وجود دارد؛ فضاهایی که می‌توانند به محلی برای شکوفایی استعدادها و افزایش تعاملات اجتماعی تبدیل شوند. این موارد بارها از سوی خانواده‌ها نیز مطرح شده و نشان می‌دهد مطالبه‌گری اجتماعی در این حوزه رو به افزایش است.
از سوی دیگر، تجربه شهرهای موفق در ایران و جهان نشان می‌دهد که اجرای طرح‌های کوچک و کم‌هزینه مانند نقاشی دیواری‌های کودکانه، نصب مبلمان تعاملی، اصلاح نقاط پرخطر و طراحی مسیرهای آموزشی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بهبود کیفیت زندگی کودکان داشته باشد. این اقدامات نه نیازمند بودجه‌های کلان است و نه زمان‌بر؛ تنها نیازمند نگاه کارشناسی و هماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی است.
در پایان این گزارش، باید گفت آنچه وی بر آن تأکید دارد، فراتر از یک بحث معماری‌محور است. «شهر برای کودکان» به این معناست که هر تصمیم عمران شهری، هر پروژه عمرانی و هر طرح توسعه‌ای باید سهمی از توجه به نسل آینده در خود داشته باشد. این نگاه اگر در ساختار مدیریت شهری بندرخمیر نهادینه شود، می‌تواند در سال‌های پیش‌ِرو این شهرستان را به یکی از نمونه‌های موفق شهرهای کودک‌محور در استان هرمزگان تبدیل کند.
