صمد حمزهئی رئیس مرکز اقیانوس شناسی و علوم جوی هرمزگان با انتقاد از گسترش پدیده قاچاق سوخت در این استان، آن را «نفرین توسعهنیافتگی» خواند و گفت: هرمزگان به ظاهر سرزمین زیبایی های خلیج همیشه فارس، جنگلهای حرای بی همتا و اقتصادی پویا است، اما واقعیتی تلختر در پس این تصویر زیبا نهفته است؛ پدیده شوم قاچاق سوخت که همچون نفرین منابع، به جای برکت، بلای جان این خطه شده است.
وی با اشاره به نظریه «نفرین منابع» افزود: این نظریه اقتصادی توضیح میدهد که چگونه وفور یک منبع به جای رفاه میتواند به فساد، فقر، نابرابری و تخریب محیطزیست بینجامد. در چنین شرایطی، اقتصاد تکمحصولی شکل میگیرد، نهادها تضعیف میشوند و توسعه پایدار قربانی منافع کوتاهمدت میگردد. قاچاق سوخت نیز مصداقی از همین نفرین در هرمزگان است.
رئیس مرکز اقیانوسشناسی هرمزگان، نخستین و ملموسترین آسیب قاچاق سوخت را تخریب محیطزیست دانست و اظهار کرد: روشهای غیرایمن انتقال سوخت، از جمله استفاده از مشکهای ماری، قایقها و لنجهای فرسوده، سبب نشت مداوم سوخت به آبهای خلیج فارس و دریای عمان میشود. این آلودگی نفتی زیستگاههای کمعمق و حساس دریایی را که محل زادآوری ماهیان و آبزیان شیلاتی است، نابود کرده و جنگلهای حرا، این موهبت طبیعی و جهانی را با تهدیدی جدی مواجه میسازد. نابودی این اکوسیستمها نه تنها تنوع زیستی را از بین میبرد، بلکه معیشت هزاران صیاد و جامعه محلی را به خطر میاندازد.
وی ادامه داد: اما آسیبها فقط به محیطزیست محدود نیست. قاچاق سوخت سرمایه انسانی استان را نیز نشانه گرفته است. درآمد سریع، اما نامطمئن باعث میشود جوانان از تحصیل و مهارتآموزی دور بمانند. وقتی یک جوان میبیند میتواند با ریسک بالا و در زمانی کوتاه به پولی کلان دست یابد، چرا باید سالها زمان صرف آموزش کند؟ این نگاه آینده توسعه انسانی هرمزگان را تهدید میکند.
عادی شدن قانونگریزی و ثروتاندوزی بدون تلاش نیز به کاهش اخلاق کاری و مسئولیتپذیری اجتماعی میانجامد.
حمزهئی همچنین پیامدهای امنیتی قاچاق سوخت را بسیار نگرانکننده دانست و تصریح کرد: این فعالیت غیرقانونی شبکههای مافیایی را تقویت میکند که برای حفظ منافع خود از خشونت و فساد اداری استفاده میکنند. انتقال سوخت با وسایل نقلیه ناایمن و در تاریکی شب خطر تصادف، آتشسوزی و انفجار را افزایش داده و جان انسانها را به بازی میگیرد.
وی با اشاره به آثار اقتصادی قاچاق گفت: این فعالیت ناپایدار و پرنوسان است و هیچ تضمینی برای تداوم درآمدزایی ندارد. در بلندمدت، قاچاق سوخت باعث افزایش فقر و بیکاری میشود، زیرا سرمایهگذاری در بخشهای واقعی و پایدار همچون گردشگری، کشتیرانی و صنایع دریایی را تحتالشعاع قرار میدهد. از سوی دیگر، این پدیده کمبود سوخت در کشور را تشدید کرده و هزینههای سنگینی بر اقتصاد ملی تحمیل میکند.
رئیس مرکز اقیانوسشناسی هرمزگان با تأکید بر اینکه قاچاق سوخت همانند نفرین منابع عمل میکند، گفت: این پدیده دسترسی به انرژی را به عاملی برای تخریب محیطزیست، تضعیف سرمایه انسانی، گسترش ناامنی و بازماندگی از توسعه پایدار بدل ساخته است.
وی اضافه کرد: راه برونرفت از این چرخه معیوب، تنها با برخورد قهری میسر نمی شود بلکه نجات هرمزگان نیازمند عزم ملی و برنامهریزی جامع برای خلق فرصتهای شغلی و درآمدهای پایدار است. سرمایهگذاری در صنعت گردشگری با محوریت طبیعتگردی و ژئوتوریسم، احیای صنایع دریایی، توسعه کشاورزی و آبزیپروری مدرن و سرمایهگذاری روی نیروی انسانی از طریق آموزش و مهارتآموزی جوانان میتواند چهره واقعی توسعه را به هرمزگان بازگرداند.
حمزهئی در پایان خاطرنشان کرد: باید کاری کرد مردم هرمزگان از موهبتهای واقعی و خدادادی سرزمین خود بهرهمند شوند، نه منابع موهوم و ویرانگر. تنها در این صورت است که میتوان امیدوار بود نفرین به برکت تبدیل شود و هرمزگان جایگاه واقعی خود را به عنوان نگین درخشان جنوب ایران باز یابد.