به گزارش روزنامه دریای اندیشه، کشت گلخانهای در دهه اخیر به یکی از مهمترین محورهای تحول در بخش کشاورزی ایران تبدیل شده است؛ رویکردی که در افزایش بهرهوری زمینهای کشاورزی و صرفهجویی در منابع حیاتی مانند آب نقش دارد و امکان تولید محصولات خارج از فصل و کاهش وابستگی به شرایط اقلیمی را فراهم میسازد. شاید اگر رویکرد کشاورزی به سمت و سوی استفاده از روش های نوین آبیاری و کشت های نوین نمی رفت زودتر از این ها باید رئیس جمهور کشورمان ناله بی آبی و تخلیه تهران را سر می داد.
در این میان، استان هرمزگان به عنوان یکی از مناطق مستعد کشور در توسعه گلخانهها، با تکیه بر ظرفیتهای اقلیمی و حمایتهای بخش دولتی، گامهای بلندی در جهت تحقق کشاورزی پایدار برداشته است.البته هنوز راه های نرفته بسیاری داریم در حوزه گلخانه ها، هنوز دستورالعمل هایی که معلوم نیست بر چه اساس صادر می شوند، گلخانه داران را اذیت میکند و هنوز ما به نقطه اوج بهره وری و ارزش افزوده نرسیدهایم.
می خواهم بگویم ، اگر امروز بی آبی سیاست گذاران کشور را ناگزیر کرده که به فکر انتقال صنایع آب بر و حتی جمعیت به سواحل جنوبی بیفتند، دیری نخواهد پایید که کشاورزان کشور نیز باید به سمت جنوب کشور مهاجرت و کوچ کنند و در این پهنه با توجه به شرایط اقلیمی اگر قرار باشد کشاورزی توسعه یابد راهی جز ایجاد شهرهای گلخانهای نیست.بنابراین توسعه گلخانه ها سرمایه گذاری برای آینده ایران عزیر است.
براساس آمارهای سازمان جهاد کشاورزی، هرمزگان هماکنون در رتبه چهارم کشور از نظر سطح توسعه گلخانهای قرار دارد. این جایگاه نتیجه چند سال برنامهریزی و همافزایی میان دستگاههای اجرایی استان، از جمله جهاد کشاورزی، شرکت گاز، انجمن گلخانهداران و فرمانداریهاست. با توجه به شرایط اقلیمی خاص استان و محدودیت منابع آبی، توسعه گلخانهها ضرورتی برای آینده تولیدات کشاورزی به شمار میرود؛ با تداوم این روند تغییر اقلیم در سطح کشور آبی در مرکز کشور نخواهد ماند تا بتوان در آن کشاورزی کرد بنابراین تنها راه استفاده از آب شیرین سازی شده است که به صورت نامتناهی در هرمزگان با اتکا به خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد.
محسن یکتاپور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با اشاره به اهمیت این بخش اظهار میکند: استان هرمزگان ظرفیت بینظیری در تولید محصولات کشاورزی خارج از فصل دارد و گلخانهها بهترین بستر برای بهرهگیری از این ظرفیت هستند. هدف ما این است که با بهرهگیری از انرژی پاک، راندمان تولید را بالا ببریم و هزینههای کشاورزان را کاهش دهیم.
کاهش وابستگی به شرایط اقلیمی و صرفهجویی در مصرف آب
یکی از مهمترین مزایای کشت گلخانهای، امکان کنترل شرایط محیطی برای رشد گیاه است. در مناطق گرم و خشک مانند هرمزگان، که دمای بالا و تبخیر زیاد موجب کاهش بهرهوری در کشتهای فضای باز میشود، گلخانهها با استفاده از فناوریهای نوین تهویه، آبیاری قطرهای و سایهبانهای هوشمند، میتوانند مصرف آب را تا ۸۰ درصد کاهش دهند. این ویژگی بهویژه در شرایط کمآبی کشور، مزیتی رقابتی و استراتژیک محسوب میشود.
کارشناسان کشاورزی معتقدند که هر هکتار گلخانه میتواند معادل ۱۰ تا ۱۵ هکتار زمین زراعی فضای باز، محصول تولید کند. این افزایش بهرهوری علاوه بر صرفهجویی در منابع طبیعی، به افزایش درآمد کشاورزان و پایداری تولید نیز کمک میکند.
تولید محصولات خارج از فصل؛ پاسخی به نیاز بازار داخلی و صادراتی
کشت گلخانهای امکان تولید محصولات خارج از فصل را فراهم میسازد. این قابلیت در استانهایی مانند هرمزگان که از نظر دمایی در فصل زمستان شرایط مناسبتری دارند، زمینه صادرات محصولات تازه را حتی در فصول سرد به بازارهای داخلی و خارجی ایجاد کرده است.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان، محصولات گلخانهای این استان به دلیل کیفیت بالا و تولید مداوم، سهم قابلتوجهی در تأمین بازارهای کشور دارند و بخشی از آنها نیز به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر میشود. وی تأکید میکند: یکی از اولویتهای ما ارتقای جایگاه استان در صادرات محصولات گلخانهای است. توسعه این بخش، نه تنها به اشتغالزایی کمک میکند بلکه موجب ارزآوری پایدار برای استان خواهد شد.
گازرسانی؛ پیشران توسعه گلخانهها با انرژی پاک
یکی از محورهای کلیدی در توسعه گلخانهها، تأمین انرژی پایدار و پاک است. در سالهای گذشته، استفاده از سوختهای فسیلی مانند گازوئیل، علاوه بر هزینهبر بودن، موجب افزایش آلودگی محیطزیست میشد. اما با اجرای طرح گازرسانی به واحدهای گلخانهای در هرمزگان، این چالش تا حد زیادی برطرف شده است.
در نشست اخیر مشترک میان سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان، شرکت گاز استان و انجمن گلخانهداران، بر لزوم تسریع در روند گازرسانی به گلخانهها تأکید شد. محسن یکتاپور در این نشست گفت: توسعه پایدار در بخش کشاورزی بدون توجه به انرژی پاک ممکن نیست. گازرسانی به گلخانهها اقدامی اساسی برای افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای تولید است.
رضا رفیعی، مدیرعامل شرکت گاز هرمزگان، نیز در این نشست ضمن اعلام آمادگی برای همکاری با بخش کشاورزی اظهار کرد: مطابق مصوبه هیئت وزیران، شرکت گاز مسئول پاسخگویی به استعلامات مربوط به محدودههای گازرسانی است و در همین راستا، پروژههای گازکشی در شهرستانهای حاجیآباد، سرچاهان و بستک با سرعت در حال اجراست. وی افزود :در فصل زمستان پیشرو، هیچگونه قطعی گاز در استان رخ نخواهد داد و سوخت مورد نیاز گلخانهها بهصورت پایدار تأمین میشود.
همافزایی میان دستگاهها برای رفع موانع تولید
توسعه کشاورزی گلخانهای مستلزم همکاری نزدیک میان نهادهای مرتبط است. در همین راستا، جهاد کشاورزی استان، شرکت گاز، فرمانداران شهرستانها و انجمن گلخانهداران با تشکیل کارگروه ویژه، مأموریت یافتهاند تا موانع اجرایی و اداری موجود در مسیر گازرسانی و توسعه گلخانهها را برطرف کنند.
همافزایی میان بخش دولتی و خصوصی یکی از عوامل کلیدی موفقیت در این طرح است. چرا که بخش خصوصی، بهویژه گلخانهداران پیشرو، با سرمایهگذاری در فناوریهای نوین مانند سیستمهای کنترل دما و رطوبت، آبیاری هوشمند و استفاده از بذرهای اصلاحشده، میتوانند الگوی تولید پایدار را در سطح استان گسترش دهند.
اشتغالزایی و توسعه پایدار روستایی
توسعه گلخانهها علاوه بر تأمین امنیت غذایی، نقش چشمگیری در ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی دارد. بسیاری از جوانان روستایی که در گذشته به دلیل کمبود منابع آب و بازده پایین کشتهای سنتی، از کشاورزی فاصله گرفته بودند، اکنون با بهرهگیری از آموزشهای تخصصی و تسهیلات حمایتی، به این عرصه بازگشتهاند. هر هکتار گلخانه به طور متوسط برای ۱۰ تا ۱۲ نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد میکند. این امر نه تنها مانع مهاجرت روستاییان به شهرها میشود، بلکه موجب رونق اقتصادی مناطق کمتر توسعهیافته نیز خواهد شد.
حرکت به سوی کشاورزی هوشمند
در گامهای بعدی توسعه، باید با استفاده از فناوریهای نوین نظیر سامانههای هوشمند پایش محیطی، مدیریت هوشمند آبیاری و انرژی خورشیدی، گام بلندی به سمت کشاورزی دانشبنیان بردارد. این فناوریها امکان کنترل دقیق دما، نور، رطوبت و تغذیه گیاه را فراهم میسازد و موجب افزایش بهرهوری در واحد سطح میشود. کارشناسان معتقدند که آینده کشاورزی ایران، در گرو ترکیب فناوری و تولید است و گلخانهها میتوانند به عنوان سکوی پرتاب این تحول عمل کنند. توسعه گلخانهها با استفاده از انرژی پاک، بهرهگیری از فناوریهای نوین و حمایت همهجانبه دستگاههای اجرایی، زمینهای را فراهم کرده است تا کشاورزی استان از شکل سنتی فاصله گرفته و به مرحلهای از تولید پایدار، اقتصادی و صادراتمحور وارد شود.
