در گفت‌وگویی که با حمیدرضا براتی، کارشناس ادبیات فارسی انجام شد، وی درباره اهمیت کتاب‌خوانی در روزگار پرشتاب امروز توضیح داد که در زمانه‌ای که روزها با سرعت می‌گذرند، کتاب تنها جایی است که زمان در آن آرام می‌گیرد و هر صفحه مکثی برای نفس کشیدن است.
او تأکید کرد که کتاب‌خوانی نه سرگرمی لوکس و نه عملی روشنفکرانه، بلکه یک ضرورت حیاتی برای ذهن انسان است؛ همان‌طور که بدن به آب نیاز دارد، ذهن نیز به روایت، فکر و گفت‌وگو محتاج است.
وی افزود: جامعه‌ای که کتاب می‌خواند، نه‌تنها باسوادتر، بلکه صبورتر، مهربان‌تر و مقاوم‌تر می‌شود.
به گفته او، در دورانی که خبرهای کوتاه انسان را خسته می‌کنند، کتاب‌ها ما را دوباره به روایت طولانی زندگی بازمی‌گردانند؛ روایتی که در آن رشد می‌کنیم، شکست می‌خوریم و دوباره خودمان را پیدا می‌کنیم.
براتی در ادامه با اشاره به نقش کتاب‌ها در لحظات دشوار زندگی گفت: هرکس یک کتاب دارد که در تاریک‌ترین لحظه‌هایش پیدایش شده؛ یک جمله یا حتی یک پاراگراف که انسان احساس می‌کند سال‌ها قبل برای او نوشته شده است. وی تأکید کرد: کتاب‌خوانی فقط یادگیری نیست، بلکه (یک دوستی پنهان) است.
تمرکز و چالش‌های مطالعه
براتی بخش مهمی از مشکلات امروز مطالعه را کمبود تمرکز دانست و توضیح داد: ابتدا باید بپذیریم ذهن همیشه در نوسان است. قرار نیست همیشه سربه‌راه باشد؛ گاهی پرت می‌شود و خسته. راز تمرکز این نیست که کامل باشد، راز آن این است که هر بار به مسیر برگردیم.
وی با تشبیه ذهن انسان به کافه‌ای شلوغ گفت: هر اعلان گوشی، هر فکر نیمه‌تمام و هر دغدغه اجتماعی مانند مشتری تازه‌واردی است که ذهن را مشغول می‌کند.
او معتقد است در چنین شرایطی طبیعی است که مطالعه سخت شود، اما برای تمرکز لازم نیست یک ساعت کامل خواند: گاهی فقط پنج دقیقه اول کافی است تا بقیه مسیر خودبه‌خود بیاید.
فرهنگ کتاب‌خوانی و بحران گرانی کتاب
وی در بخش دیگری از سخنانش از گرانی کاغذ و هزینه‌های بالای نشر به عنوان تهدیدی جدی برای فرهنگ مطالعه یاد کرد و گفت: این بحران فقط اقتصادی نیست، بلکه فرهنگی است.
او توضیح داد:وقتی قیمت کتاب از توان مالی مردم بالاتر می‌رود، کتاب از یک نیاز فرهنگی به کالای لوکس تبدیل می‌شود. به گفته او، خواننده‌ای که نتواند کتاب بخرد، به سمت محتوای سریع، کوتاه و بی‌عمق و گاهی مستهجن در فضای مجازی می‌رود.
براتی هشدار داد که ناشران مستقل با دشواری چاپ می‌کنند و نویسندگان پیش از نوشتن می‌پرسند آیا کسی این را می‌خواند؟ که نتیجه آن کاهش خلاقیت و افزایش محتوای سطحی است.
- وی تأکید کرد: کتابخانه‌ها و کافه‌های کتاب آخرین پناهگاه‌های کتاب‌اند و نقش حیاتی در حفظ شعله مطالعه دارند. به باور او، گرانی کتاب می‌تواند جامعه را به سمت مصرف محتوای بی‌محتوا و کم‌ارزش سوق دهد.
توصیه‌هایی برای آغاز کتاب‌خوانی
براتی سه توصیه کاربردی برای کسانی دارد که می‌خواهند کتاب‌خوانی را آغاز کنند:
داستان کوتاه بهترین گزینه برای شروع است، چون حس موفقیت سریع ایجاد می‌کند.ترکیب سبک‌ها مثل طنز، ماجراجویی، فانتزی و رئالیسم اجتماعی باعث درگیری ذهنی و جذابیت بیشتر می‌شود.
مطالعه گروهی یا همراه با نقد و گفت‌وگو اشتیاق و انگیزه را چندبرابر می‌کند.
معرفی نویسندگان پیشنهادی
وی در معرفی نویسندگان خارجی برای نوجوانان به ژول ورن و رولد دال اشاره کرد و آثار آن‌ها را جذاب، تخیلی و مناسب برای شروع دانست. برای جوانان نیز به جان گرین، رمان‌های کلاسیک چون آثار دیکنز و روسو و همچنین رمان‌های فلسفی ساده اشاره کرد.
در میان نویسندگان ایرانی، وی گل‌محمدی، هوشنگ مرادی کرمانی، فرهاد حسن‌زاده و گزیده داستان‌های کوتاه محمود دولت‌آبادی را برای نوجوانان پیشنهاد داد. برای جوانان هم آثار کوتاه، جلال آل‌احمد و غلامحسین ساعدی را مناسب دانست.
