راضیه سالاری
به گزارش دریای اندیشه؛ روز حمایت از صنایع کوچک، رویدادی نمادین اما بسیار پراهمیت در تقویم اقتصادی کشورهاست که فرصتی را برای تجلیل از نقش آفرینی واحدهای تولیدی کوچک و متوسط و همچنین واکاوی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی آن‌ها فراهم می‌آورد.
در دنیای امروز که اقتصاد جهانی با تحولات سریع و متنوعی روبه‌روست، صنایع کوچک توانسته‌اند جایگاه قابل توجهی در توسعه اقتصادی، اشتغال‌زایی، کاهش نابرابری‌ها و تقویت تولید ملی پیدا کنند. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تقویت صنایع کوچک یکی از موثرترین راهکارها برای عبور از بحران‌های اقتصادی، تحریم‌ها و نوسانات بازار جهانی است.
صنایع کوچک، معمولاً به واحدهای تولیدی و خدماتی اطلاق می‌شود که با سرمایه‌ای محدود، نیروی کار کمتر از حد معینی (معمولاً زیر ۵۰ نفر) و با ساختار سازمانی ساده فعالیت می‌کنند. این صنایع اگرچه در مقایسه با صنایع بزرگ توان مالی و مقیاس تولید کمتری دارند، اما از مزایایی چون انعطاف‌پذیری بالا، قابلیت تطبیق سریع با نیاز بازار، هزینه‌های پایین‌تر و ایجاد اشتغال گسترده برخوردارند، اهمیت صنایع کوچک به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته دوچندان است؛ چراکه در این مناطق، راه‌اندازی واحدهای صنعتی بزرگ با موانع بسیاری مواجه است، اما با حمایت از صنایع کوچک می‌توان به توسعه متوازن منطقه‌ای، کاهش مهاجرت به شهرهای بزرگ و بهبود وضعیت معیشتی مردم کمک کرد.
در کشورهایی مانند ایران، صنایع کوچک بخش عمده‌ای از ساختار صنعتی کشور را تشکیل می‌دهند. این صنایع حدود ۹۰ درصد از تعداد کل واحدهای صنعتی را شامل می‌شوند و سهم بالایی در اشتغال مستقیم و غیرمستقیم دارند. همچنین با توجه به توانمندی‌هایی که در تامین نیازهای داخلی، جایگزینی واردات، توسعه صادرات و تولید محصولات بومی دارند، نقش کلیدی در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ایفا می‌کنند.صنایع کوچک، اغلب از دل جامعه و با شناخت دقیق از نیازهای محلی شکل می‌گیرند، به همین دلیل می‌توانند به بهبود زنجیره تولید داخلی و افزایش ارزش افزوده کمک کنند.
بسیاری از نوآوری‌ها و خلاقیت‌هایی که بعدها در مقیاس ملی یا حتی جهانی مطرح شده‌اند، از واحدهای کوچک و متوسط آغاز شده‌اند.علی‌رغم مزایای فراوان، صنایع کوچک با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. نبود دسترسی مناسب به منابع مالی و تسهیلات بانکی از عمده‌ترین این مشکلات است. بانک‌ها اغلب به دلیل ریسک بالای سرمایه‌گذاری در واحدهای کوچک و نبود ضمانت‌های کافی، تمایلی به ارائه تسهیلات ندارند.از سوی دیگر، ضعف در بازاریابی، نبود برنامه‌های آموزشی کافی، نداشتن نیروی انسانی متخصص، مشکلات مربوط به صدور مجوزها و بروکراسی‌های اداری، هزینه‌های بالای تولید، فقدان زیرساخت‌های فنی و فناوری و نیز نبود حمایت‌های مؤثر دولتی از دیگر موانع پیش‌روی توسعه این صنایع هستند.
در شرایط اقتصادی کنونی، که نوسانات ارزی و مشکلات ناشی از تحریم‌ها بسیاری از صنایع را تحت فشار قرار داده، صنایع کوچک به دلیل منابع محدود، بیش از پیش در معرض خطر تعطیلی یا کاهش ظرفیت هستند. در نتیجه، لزوم حمایت هدفمند و متمرکز از این بخش از اقتصاد بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
راهکارهای حمایت از صنایع کوچک
حمایت از صنایع کوچک نباید صرفاً در قالب شعار یا برگزاری مراسمی نمادین خلاصه شود، بلکه باید با تدوین و اجرای سیاست‌های عملیاتی و اجرایی همراه باشد. از جمله راهکارهای موثر در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد، تأمین مالی مناسب، ایجاد صندوق‌های حمایت مالی از صنایع کوچک، ارائه وام‌های کم‌بهره و آسان‌سازی فرآیندهای بانکی یکی از اساسی‌ترین اقدامات است.کاهش موانع اداری، تسهیل صدور مجوزها، حذف بروکراسی‌های زائد و ایجاد پنجره واحد برای ارائه خدمات به این واحدها می‌تواند نقش مهمی در توسعه آن‌ها داشته باشد.
توانمندسازی نیروی انسانی، برگزاری دوره‌های آموزشی و مهارتی برای کارکنان و مدیران این صنایع، تقویت مهارت‌های بازاریابی، حسابداری، مدیریت تولید و استفاده از فناوری‌های نوین الزامی است.ایجاد خوشه‌های صنعتی، تمرکز واحدهای کوچک در یک منطقه و ایجاد شبکه‌ای از همکاری میان آن‌ها باعث کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و تقویت نوآوری می‌شود.توسعه بازارهای داخلی و خارجی، حمایت از حضور صنایع کوچک در نمایشگاه‌ها، ارائه مشوق‌های صادراتی و کمک به توسعه برندینگ و بسته‌بندی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به افزایش فروش این واحدها کمک کند.در دنیای امروز، تحول دیجیتال و نوآوری فناورانه نقش حیاتی در موفقیت کسب‌وکارها دارد. صنایع کوچک نیز باید از این قافله عقب نمانند.
استفاده از تجارت الکترونیک، بازاریابی دیجیتال، سیستم‌های مدیریت هوشمند و ورود به بازارهای آنلاین از جمله ابزارهایی است که می‌تواند صنایع کوچک
را به شکوفایی برساند.ارتباط میان صنایع کوچک و اکوسیستم استارتاپی نیز فرصتی مهم به شمار می‌رود. حمایت از اتصال این واحدها به شرکت‌های دانش‌بنیان، بهره‌گیری از ظرفیت پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد می‌تواند مسیر صنعتی شدن این واحدها را هموار کند.
روز حمایت از صنایع کوچک تنها یک مناسبت تقویمی نیست، بلکه فرصتی است برای بازاندیشی در سیاست‌های اقتصادی و بازتعریف نقش این واحدها در تحقق اهداف کلان کشور. توجه به صنایع کوچک، در حقیقت توجه به بدنه واقعی اقتصاد و مردمی‌سازی فرآیند تولید است. در دنیای رقابتی امروز، کشورهایی موفق‌تر خواهند بود که از توان مردمی و ظرفیت‌های کوچک ولی پراکنده خود به درستی بهره ببرند.حمایت هدفمند از صنایع کوچک، نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه بنیان‌های توسعه پایدار، عدالت اجتماعی و اقتصاد مقاومتی را نیز تقویت خواهد کرد.
از این رو، باید این روز را به فرصتی برای هم‌اندیشی، بازنگری در سیاست‌ها و اقدام‌های عملی مؤثر در جهت ارتقای این بخش مهم از اقتصاد کشور تبدیل کرد.
