مریم عزیزی
فاطمه رنجبر، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی اظهار داشت:سلامت روان بخش جدایی‌ناپذیر از سلامت کلی انسان است. سازمان جهانی بهداشت، سلامت را صرفاً به معنای نبود بیماری نمی‌داند، بلکه آن را شامل رفاه جسمی، روانی و اجتماعی تعریف می‌کند. سلامت روان بر تصمیم‌گیری، عملکرد روزمره، روابط اجتماعی و حتی سلامت جسمانی تأثیرگذار است. فردی که از نظر روانی در وضعیت مطلوبی نباشد، حتی در صورت نداشتن بیماری جسمانی، نمی‌تواند کیفیت زندگی مناسبی را تجربه کند. سلامت روان به افراد کمک می‌کند تا با چالش‌های زندگی بهتر کنار بیایند، روابط خود را به‌درستی مدیریت کنند و در مسیر رشد و شکوفایی فردی و اجتماعی حرکت نمایند.
چه عواملی بیشترین آسیب را به سلامت روان وارد می‌کنند؟
عوامل متعددی می‌توانند سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهند. استرس‌های مزمن، فشارهای اجتماعی و اقتصادی، تجربه‌های ناگوار مانند از دست دادن عزیزان یا شکست‌های عاطفی، کمبود حمایت اجتماعی، سبک زندگی ناسالم نظیر کمبود خواب و تغذیه نامناسب و حتی استفاده مداوم و کنترل‌نشده از فضای مجازی از جمله عواملی هستند که می‌توانند سلامت روان را به خطر بیندازند. علاوه بر این کمبود تحرک بدنی، وابستگی به تکنولوژی و عدم وجود تعادل میان کار و زندگی شخصی نیز از دیگر عوامل تهدیدکننده سلامت روان محسوب می‌شوند. در دنیای امروز که تغییرات و چالش‌های اجتماعی و اقتصادی به سرعت رخ می‌دهند، افراد باید مهارت‌های سازگاری و مدیریت استرس را بیاموزند تا بتوانند از سلامت روان خود محافظت کنند.
امروزه بسیاری از افراد دچار اضطراب و استرس مداوم هستند. چه راهکارهایی برای کنترل این شرایط وجود دارد؟
وی در پاسخ به این سؤال اظهار داشت: مدیریت استرس و اضطراب نیازمند اتخاذ راهکارهای علمی و عملی است. مهم‌ترین اقدامات برای کاهش این مشکلات عبارتند از:
مدیریت زمان: تنظیم برنامه روزانه و اولویت‌بندی وظایف می‌تواند از میزان فشار روانی بکاهد.
تمرین‌های ذهن‌آگاهی و تنفس عمیق: تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن و یوگا به آرامش ذهن و کنترل اضطراب کمک می‌کنند.
فعالیت بدنی منظم: ورزش موجب ترشح هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین شده و خلق‌وخو را بهبود می‌بخشد.
حفظ روابط اجتماعی سالم: صحبت کردن با دوستان و خانواده و دریافت حمایت عاطفی، تأثیر مثبتی بر کاهش استرس دارد.
کاهش مواجهه با اخبار منفی: قرار گرفتن در معرض اطلاعات ناگوار و استرس‌زا می‌تواند اضطراب را تشدید کند.
ایجاد سبک زندگی متعادل: تعادل میان کار، تفریح و استراحت نقش بسزایی در کنترل اضطراب دارد.
جایگزینی افکار منفی با افکار مثبت: استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری برای تغییر نگرش و دیدگاه‌های منفی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
در مورد ارتباط سلامت روان و سلامت جسمی چه نکاتی را باید بدانیم؟
رنجبر تأکید کرد: ذهن و بدن به صورت کاملاً متقابل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. استرس مزمن می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی- عروقی، مشکلات گوارشی، اختلالات خواب و حتی ضعف سیستم ایمنی شود. از سوی دیگر، سلامت روانی مطلوب با تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهابات بدن و بهبود عملکرد کلی ارگان‌ها همراه است. مطالعات نشان داده‌اند که اضطراب و افسردگی می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های خودایمنی را افزایش دهند. برعکس، افرادی که از لحاظ روانی سالم هستند، اغلب انتخاب‌های بهتری در سبک زندگی دارند، رژیم غذایی سالم‌تری را دنبال می‌کنند و فعالیت بدنی منظم‌تری دارند که به حفظ سلامت جسمی آنها کمک می‌کند.
در زندگی پرمشغله امروزی، چگونه می‌توان به سلامت روان توجه بیشتری داشت؟
وی با اشاره به راه‌های حفظ تعادل روانی در زندگی مدرن بیان کرد:زندگی پرمشغله امروز مستلزم ایجاد تعادل میان کار، استراحت و فعالیت‌های شخصی است.
برخی از راهکارهای مؤثر در این زمینه عبارتند از:
اختصاص زمان کافی برای استراحت و تفریح، زیرا استراحت مناسب تأثیر مستقیمی بر بازدهی ذهنی و جسمی دارد.
دوری از فشارهای غیرضروری و یادگیری مهارت ‘نه گفتن ‘ در شرایطی که افراد تحت فشار قرار دارند.
انجام فعالیت‌های لذت‌بخش مانند خواندن کتاب، نقاشی، موسیقی و سایر سرگرمی‌های مثبت.
ورزش منظم، چرا که فعالیت بدنی به‌طور علمی ثابت شده که استرس را کاهش داده و خلق‌وخو را بهبود می‌بخشد.
تغذیه سالم و مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌های ضروری برای بهبود عملکرد مغز.
خواب کافی و رعایت بهداشت خواب، زیرا کمبود خواب می‌تواند منجر به افزایش استرس و اضطراب شود.
در صورت نیاز، بهره‌گیری از مشاوره‌های تخصصی روانشناسی، زیرا مراجعه به متخصص می‌تواند در پیشگیری و درمان مشکلات روانی نقش کلیدی ایفا کند.
چگونه می‌توان فرهنگ مراقبت از سلامت روان را در جامعه تقویت کرد؟
یکی از چالش‌های اساسی در جوامع مختلف، وجود برچسب‌های منفی پیرامون مشکلات روانی است. این مسئله باعث می‌شود بسیاری از افراد از مراجعه به روان‌شناس خودداری کنند. آموزش عمومی از طریق رسانه‌ها، مدارس و محیط‌های کاری می‌تواند به تغییر این نگرش کمک کند. علاوه بر این، سیاست‌گذاری‌های حمایتی در حوزه سلامت روان، ایجاد مراکز مشاوره در محیط‌های گوناگون و فراهم‌سازی دسترسی آسان به خدمات روانشناسی از جمله اقداماتی هستند که تأثیر مثبتی بر جامعه خواهند داشت.
همچنین، گسترش برنامه‌های آموزشی درباره مدیریت استرس، مهارت‌های زندگی و راهکارهای تقویت تاب‌آوری روانی می‌تواند به بهبود سلامت روان جامعه کمک کند.
به نظر شما، مهم‌ترین پیامی که روز جهانی سلامت می‌تواند برای مردم داشته باشد چیست؟
سلامت تنها در زمان بیماری نباید مورد توجه قرار گیرد. هر فرد باید بخشی از برنامه روزانه خود را به مراقبت از سلامت جسمی و روانی اختصاص دهد. شناخت نیازهای روانی، پذیرش احساسات، مدیریت استرس، تقویت روابط اجتماعی مثبت و داشتن سبک زندگی سالم، از مهم‌ترین راهکارهای حفظ سلامت در دنیای پرچالش امروزی محسوب می‌شوند. توجه به سلامت روان نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی فردی کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش بهره‌وری اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای سالم‌تر و شاداب‌تر خواهد شد.
