به قلم:راضیه سالاری
به گزارش دریای اندیشه؛ شعر و ادبیات فارسی همواره یکی از غنی‌ترین و پربارترین بخش‌های فرهنگ و هنر ایران بوده است. روز شعر و ادبیات فارسی، فرصتی است تا این میراث گران‌بها و تاثیرگذار را گرامی بداریم و به پاسداشت و ترویج آن بپردازیم. این روز نه تنها یادآور بزرگان و شاعران نامی این سرزمین است، بلکه به ما یادآوری می‌کند که ادبیات فارسی هنوز زنده و پویا است و هر روز بر غنای آن افزوده می‌شود.
شعر از دیرباز در فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه داشته است. ایرانیان از دوران باستان تا به امروز، شعر را نه تنها به عنوان ابزاری برای بیان احساسات و اندیشه‌ها، بلکه به عنوان وسیله‌ای برای انتقال حکمت، تاریخ و فرهنگ می‌شناسند. ادبیات فارسی با آثار شاعران بزرگ مانند فردوسی، حافظ، سعدی، مولوی و خیام توانسته است هویت ملی و فرهنگی این سرزمین را حفظ کند و به جهان معرفی نماید.
شعر فارسی، با وزن و قافیه‌های منحصر به فرد و مضمون‌های عمیق و انسانی، همواره مورد علاقه مخاطبان در سراسر جهان بوده است.شعر در فرهنگ ایرانی نقش مختلفی نیز داشته و دارد. از دیوان‌های حکیمانه گرفته تا شعرهای انقلاب، اشعار فارسی همیشه بازتاب‌دهنده دغدغه‌ها، آرمان‌ها و رویدادهای تاریخی بوده‌اند. به همین دلیل، گرامیداشت روز شعر و ادبیات فارسی فرصتی است تا این نقش بی‌بدیل را بیشتر بشناسیم و به نسل‌های جدید انتقال دهیم.روز شعر و ادبیات فارسی در ایران به منظور تجلیل از زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت شاعران و نویسندگان این زبان تعیین شده است. این روز معمولاً با برنامه‌ها و جشنواره‌هایی همراه است که در آن‌ها شاعران معاصر، نویسندگان و اساتید زبان فارسی گرد هم می‌آیند تا به بحث و بررسی پیرامون وضعیت شعر و ادبیات فارسی بپردازند.یکی از دلایل انتخاب این روز، ارج نهادن به جایگاه زبان فارسی به عنوان زبان ملی و فرهنگی کشور است. با وجود چالش‌های مختلف از جمله جهانی‌شدن و تغییرات فرهنگی، زبان و ادبیات فارسی همچنان یکی از ارکان اصلی هویت ایرانیان باقی مانده است. این روز همچنین فرصتی برای معرفی و حمایت از شاعران نوپا و ادیبان جوان است تا خلاقیت‌های خود را به نمایش بگذارند.
جایگاه شعر در زندگی روزمره ایرانیان
شعر در زندگی روزمره ایرانیان نفوذ عمیقی دارد؛ از اشعار حافظ و سعدی که در مجالس و دیدارهای دوستانه خوانده می‌شود تا اشعاری که به عنوان بخش مهمی از آموزش در مدارس تدریس می‌گردد.
بسیاری از افراد از اشعار برای بیان احساسات خود در مناسبت‌های مختلف استفاده می‌کنند؛ مثلاً در مناسبت‌های عاشقانه، عزا، یا جشن‌ها. این نشان می‌دهد که شعر نه تنها یک هنر است، بلکه بخشی از زندگی فرهنگی و عاطفی مردم ایران است. همچنین، بسیاری از ضرب‌المثل‌ها و عباراتی که در گفت‌وگوهای روزمره به کار می‌روند ریشه در اشعار کهن دارند. این امر بیانگر آن است که ادبیات فارسی همواره به نوعی زبان مشترک میان ایرانیان بوده و همچنان هست. به همین دلیل، حفاظت از این میراث ادبی و ترویج آن اهمیت ویژه‌ای دارد.ادبیات فارسی نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان تأثیرگذار بوده است.
بسیاری از متون و اشعار فارسی به زبان‌های مختلف ترجمه شده و مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. شاعران بزرگ ایران مانند حافظ و مولوی الهام‌بخش بسیاری از شاعران و نویسندگان جهان بوده‌اند. به ویژه مولوی که با مثنوی معنوی خود یکی از آثار بزرگ عرفان و فلسفه را به جهان معرفی کرده است.ادبیات فارسی همچنین در کشورهای همسایه و جوامع فارسی‌زبان خارج از ایران جایگاه مهمی دارد. زبان و شعر فارسی ابزاری برای حفظ ارتباط فرهنگی این جوامع با سرزمین مادری است. از این رو، روز شعر و ادبیات فارسی به عنوان فرصتی برای تاکید بر این ارتباط فرهنگی و تقویت زبان فارسی در خارج از مرزهای ایران نیز شناخته می‌شود.
چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی شعر و ادبیات فارسی
با وجود اهمیت فراوان شعر و ادبیات فارسی، این حوزه با چالش‌هایی نیز روبروست. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، کاهش مخاطبان سنتی شعر به دلیل تغییر سبک زندگی و رسانه‌های جدید است.امروزه جوانان بیشتر به فرهنگ تصویری و صوتی روی آورده‌اند و کمتر به مطالعه شعر می‌پردازند. همچنین، زبان فارسی با تحولات و اصطلاحات نوین مواجه شده که گاهی فاصله‌ای میان شعر سنتی و مخاطبان مدرن ایجاد می‌کند، اما در مقابل، فرصت‌های جدیدی نیز پیش روی شعر و ادبیات فارسی قرار دارد. فناوری‌های نوین مانند اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بستر مناسبی برای معرفی و انتشار آثار شاعران و نویسندگان جوان فراهم کرده‌اند. همچنین، برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات شعر می‌تواند به جذب مخاطب کمک کند. ترجمه آثار ادبی فارسی به زبان‌های دیگر نیز نقش مهمی در معرفی این گنجینه فرهنگی به جهان ایفا می‌کند.نگهداری و ترویج ادبیات فارسی نیازمند تلاش‌های مستمر از سوی دولت‌ها، نهادهای فرهنگی، آموزش و پرورش و جامعه مدنی است. آموزش زبان و ادبیات فارسی از سنین پایین و تشویق کودکان و نوجوانان به خواندن شعر و داستان‌های فارسی از جمله راهکارهای موثر در این زمینه است. همچنین، حمایت از پژوهش‌های ادبی و فرهنگی و انتشار کتاب‌های ارزشمند می‌تواند در حفظ این میراث تاثیرگذار باشد. برگزاری روز شعر و ادبیات فارسی فرصتی است برای ایجاد این آگاهی عمومی و تقویت علاقه به ادبیات. در این روز می‌توان از ظرفیت رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی برای معرفی چهره‌های شاخص و آثار مهم استفاده کرد و زمینه گفتگو درباره وضعیت ادبیات معاصر را فراهم نمود. روز شعر و ادبیات فارسی، فراتر از یک مناسبت فرهنگی، یادآور اهمیت بی‌بدیل زبان و ادبیات فارسی در هویت ملی و فرهنگی ایرانیان است. این روز فرصتی است برای پاسداشت یک میراث عظیم ادبی که قرن‌هاست قلب و جان مردم ایران را زنده نگه داشته است. حفظ و ترویج ادبیات فارسی، نه تنها وظیفه فرهنگی، بلکه مسئولیتی ملی و انسانی است که باید با همت همگان پیگیری شود. شعر فارسی همچنان می‌تواند چراغ راه زندگی و منبع الهام برای همه نسل‌ها باشد، اگر ما ارزش و جایگاه آن را درک کنیم و به آن احترام بگذاریم.
