به گزارش اختصاصی دریای اندیشه؛ در روزهای اخیر، برگزاری رویداد ورزشی ماراتن در جزیره کیش با استقبال گسترده هزاران شرکتکننده و گردشگر مواجه شده و در عین حال، بحثهای داغی را درباره تقابل منافع اقتصادی و گردشگری با حفظ ارزشهای فرهنگی و مذهبی دامن زده است. این رویداد که با حضور بیش از 5 هزار ورزشکار و علاقهمند برگزار شد، از یک سو به عنوان موتور محرکهای برای رونق اقتصادی و گردشگری کیش مورد تحسین قرار گرفته و از سوی دیگر، به دلیل برخی بیتوجهیها به رعایت چارچوبهای فرهنگی و شرعی، با انتقادات تندی روبرو شده است.
موافقان: ماراتن موتور توسعه گردشگری و اقتصادی کیش
از نگاه حامیان و سازماندهندگان این رویداد، ماراتن کیش فرصتی استثنایی برای معرفی ظرفیتهای گردشگری ایران و جلوگیری از خروج ارز از کشور محسوب میشود.
مهرداد تاوتلی، دبیر جامعه هتلداران کیش، با تأکید بر نقش بیبدیل رویدادهای ورزشی در جذب توریسم، این ماراتن را نمادی از تحرک و جانبخشی به صنعت گردشگری جزیره میداند. وی معتقد است: «رویدادهای ورزشی یکی از ارکان اصلی جذب گردشگر در سراسر دنیاست و کیش با ظرفیتهای بالای خود میتواند به قطب توریسم ورزشی منطقه تبدیل شود.»
به گفته او، این رویداد تنها در کوتاهمدت، هزاران گردشگر را به کیش کشاند که این امر رونق قابل توجهی در بخشهای اقامتی، غذایی و خدماتی جزیره ایجاد کرد.
جلوگیری از خروج ارز و ترویج گردشگری داخلی
یک استدلال کلیدی موافقان، مسئله حفظ سرمایههای ملی است. در سالهای گذشته، بسیاری از ایرانیان برای شرکت در رویدادهای مشابه به کشورهای همسایه سفر میکردند که این امر علاوه بر مخاطرات فرهنگی، باعث خروج ارز از کشور میشد. برگزاری چنین رویدادهایی در داخل، به ویژه در جزیرهای مانند کیش که از امکانات بینالمللی برخوردار است، میتواند این جریان را معکوس کند و هموطنان را به انتخاب مقاصد داخلی ترغیب نماید.
ایجاد شور و نشاط اجتماعی
حامیان همچنین بر نقش نشاط آفرینی رویدادهای ورزشی برای جوانان تأکید دارند. در شرایطی که فضای عمومی جامعه نیازمند تحرک و انرژی مثبت است، برگزاری ماراتن میتواند فرصتی برای ابراز وجود سالم، ایجاد روحیه جمعی و تقویت هویت ملی در چارچوبی مفرح باشد.
بعد نمادین و تبلیغاتی ماراتن نیز از دید موافقان پررنگ است. اینگونه رویدادها در دنیا، صرفاً یک مسابقه ورزشی نیستند، بلکه ابزاری قدرتمند برای برندسازی مکانی و جلب توجه جهانیان به منطقه میزبان محسوب میشوند.
موفقیت در برگزاری آن میتواند نام «کیش» را به عنوان مقصدی امن، جذاب و مدرن برای توریسم ورزشی در منطقه تثبیت کند.
مخالفان: غفلت از حریم فرهنگی و هنجارشکنی آشکار
در مقابل این دیدگاه صرفا توسعهمحور که ظاهرا جز اقتصاد و درآمد نگاه دیگری ندارد، صداهای انتقادی قدرتمندی وجود دارند که برگزاری ماراتن را نه یک فرصت، که یک تهدید فرهنگی میدانند. البته منتقدان با ماراتن مخالف نیستند بلکه با این نوع از بی ضابطه گی در برگزاری یک رویداد ورزشی و عدم کنترل آن مخالف هستند؛ محور اصلی این انتقادات، بیتوجهی به مسئله حجاب و قوانین رسمی کشور در حین برگزاری رویداد است.
حجاب؛ سنگر هویت و ارزشهای ملی
منتقدان استدلال میکنند که عفاف و حجاب تنها یک دستور شرعی نیست، بلکه بخش جداییناپذیر هویت تاریخی و فرهنگی زن ایرانی است. از این منظر، هرگونه بیاعتنایی به این اصل، به مثابه آسیب زدن به ریشههای تمدنی جامعه و بازی در زمین دشمنانی است که سالهاست این ارزش را هدف گرفتهاند. آنان بر این باورند که دشمنان با آگاهی از جایگاه حجاب به عنوان آخرین سنگرهای هویتی، در پی تضعیف آن هستند و برگزاری رویدادهایی با نمایش بیحجابی، ناخواسته به این اهداف دامن میزند.
سوءمدیریت و فقدان نظارت کارآمد
نکته کلیدی در انتقادات، ضعف نظارتی و مدیریتی در اجرای رویداد عنوان شده است. با اینکه معاون ورزش کیش، رعایت حجاب مطابق مقررات را ضروری اعلام کرده بود، اما در عمل هیچ مکانیزم مؤثری برای تضمین این امر وجود نداشت. این سؤال مطرح است که چرا با وجود مشخص بودن وضعیت پوشش برخی شرکتکنندگان از ساعات آغازین، اقدامی برای جلوگیری از ورود آنان یا اصلاح وضعیت صورت نگرفت؟ این ضعف، منجر به انتشار تصاویری در سطح کشور شد که به گفته منتقدان، احساسات عمومی را جریحهدار کرده و بیاحترامی آشکاری به قوانین و هنجارهای اجتماعی است.
دوگانگی در ارائه الگوی زن ورزشکار
منتقدان با اشاره به موفقیتهای درخشان بانوان ورزشکار ایرانی با پوشش کامل در عرصههای جهانی، میپرسند: «چرا باید در داخل کشور، تصویری مخدوش و متضاد با این الگوی موفق ارائه شود؟» آنان معتقدند تقویت ورزش بانوان زمانی ارزشمند است که در همسویی با ارزشهای ملی باشد، نه در تقابل با آن.
نمایش بیحجابی در چنین رویداد گستردهای میتواند به عادیسازی هنجارشکنی و ترویج الگوهای فرهنگی بیگانه منجر شود؛ حال آن که میشد با برنامه ریزی بهتر و تدابیر مناسب تر جلوی این حاشیه ها را گرفت، چرا که لباس حضور در ماراتن توسط برگزار کنندگان برنامه توزیع شده است و می شد نظارت بیشتری در این حوزه داشت.
ابهام در حکمرانی مناطق آزاد
این رویداد، بار دیگر بحث دیرینه درباره حکمرانی و قانونپذیری در مناطق آزاد را به میان کشیده است.
منتقدان استدلال میکنند که وضعیت پیشآمده نشاندهنده یک دوگانگی حاکمیتی خطرناک است. آیا مناطق آزاد میتوانند با استناد به جذب گردشگر و توسعه اقتصادی، قوانین و ارزشهای حاکم بر کل کشور را نادیده بگیرند؟ این پرسش، خواستار واکنش جدی مسئولان فرهنگی و قضایی و تعیین تکلیف شفاف در این حوزه است.
توسعه آگاهانه به جای تقابل مخرب
رویداد ماراتن کیش، صحنه تقابل دو نگاه به توسعه بود: نگاهی که اقتصاد و گردشگری را در کوتاهمدت اولویت مطلق میداند و نگاهی که حفظ هویت فرهنگی و ارزشهای اجتماعی را شرط لازم و غیرقابلچشمپوشی هرگونه توسعهای میشمارد. واقعیت این است که هیچکدام از این دو جنبه را نمیتوان به طور کامل نادیده گرفت.
توسعه پایدار جزیرهای مانند کیش نیازمند درآمیختن هوشمندانه این دو مقوله است. رویدادهایی مانند ماراتن، پتانسیل فوقالعادهای برای رونق اقتصادی، ایجاد اشتغال و معرفی چهرهای بسیار خوب از ایران دارند. اما این موفقیت زمانی پایدار و مقبول خواهد بود که در چهارچوب قوانین ملی و احترام به باورهای عمومی اجرا شود. راهحل، نه در تعطیلی چنین رویدادهایی، که در برنامهریزی دقیقتر، نظارت مؤثر و فرهنگسازی همزمان است. برگزارکنندگان باید از همان ابتدا، ضوابط را به صورت شفاف و قاطع اعلام کنند و با تدابیر عملی (مانند آموزش داوطلبان، نظارت در نقاط ورود، ارائه پوششهای مناسب ورزشی مطابق با شئونات) از بروز حواشی جلوگیری کنند. از سوی دیگر، نهادهای فرهنگی میتوانند با تولید محتوا و الگوسازی از ورزشکاران موفق با حجاب، نشان دهند که پیشرفت ورزشی و پایبندی فرهنگی نه تنها منافاتی ندارند، که میتوانند مکمل یکدیگر باشند.
ماراتن کیش میتواند به یک الگوی موفق ملی تبدیل شود؛ الگویی که نشان میدهد ایران قادر است میزبان رویدادهای بینالمللی پرشور و در عین حال، اصیل و پایبند به ارزشهای خود باشد. این امر مستلزم عزمی جمعی، مدیریتی جهادی و دوری از افراط و تفریطهای مخرب است. آینده کیش و به طور کلی گردشگری ورزشی ایران، در گرو این تعادل هوشمندانه است.
