به گزارش اختصاصی خبرنگار دریای اندیشه از شهرستان بندرخمیر؛ درشهرستان خمیر کوهها نه نماد حیاتاند و نه میراث طبیعی؛ بلکه زیر تیغ بلدوزرها، انفجارها و کامیونها نفسآخر را میکشند.
مرگ تدریجی ارتفاعات خمیر در سکوت مسئولان
واقعیت تلخی که امروز با آن روبهرو هستیم، بلعیده شدن پهنههای کوهستانی توسط معادن است؛ رخدادی که چهره جغرافیایی شهرستان را بهشکلی نگرانکننده دگرگون کرده است.
هر رهگذری که از مسیرهای کوهستانی تنگ و باریک روستاهای گردشگری عبور کند، صدای سنگشکنها و فرو ریختن کوهها در گوشش میپیچد؛ صدایی که گویی آهِ طبیعت است.
گردوغبار، انفجار، کامیونها؛ سهم روستا از توسعه
گرد و خاک ناشی از انفجار و تردد کامیونها، نفس روستاها را تنگ کرده است.هوایی که باید بوی طبیعت بدهد، امروز بوی خاک، باروت و فرسایش میدهد؛ و ریههای مردم، گردشگران، گیاهان و جانوران قربانیان خاموش این چرخهاند.
۵۰ معدن فعال و غیرفعال؛ زنگ خطر برای آینده خمیر
بر اساس برآوردهای موجود، بیش از ۵۰ معدن در شهرستان فعال و غیرفعالاند؛ از استخراج گچ و سنگ لاشه گرفته تا سیلیس، فسفات، آهک و بازالت.
این حجم از صدور مجوز معدنی، برای شهرستانی که ظرفیتهای گردشگری بینظیری دارد، نه فرصت که تهدیدی جدی است.
خامفروشی گچ؛ رنج طبیعت، سودی برای دیگران
تلختر از تخریب کوهها، خامفروشی گسترده منابع است و این یعنی نابودی سرمایه طبیعی ایران، خروج ارزش افزوده و در آینده محتمل است خود ما واردکننده گچ شویم و این دور باطل توسعه نیست؛ ویرانی است چرا که کوهها فقط سنگ نیستند؛ شریانهای حیاتاند و کوهستانها نقش اساسی در حفظ آب، خاک، تنوع زیستی و چرخه زندگی دارند.
از بین رفتن آنها یعنی کاهش ذخیرههای آب زیرزمینی، بیابانی شدن روستاها، نابودی زیستگاه جانوران و گیاهان و ضربهای جبرانناپذیر به آینده گردشگری خمیر.
با افزایش نگرانیها، مطالبهای پررنگتر از همیشه شنیده میشود که شامل لغو مجوزهای جدید معدنکاری، ارزیابی زیستمحیطی واقعی و شفاف معادن موجود، توقف تجاوز به کوههای بکر و مناطق گردشگری، ایجاد سازوکار نظارتی مستقل با مشارکت جامعه محلی، حرکت بهسوی ارزشافزوده و صنایع پاک به جای خامفروشی و احیای پوشش گیاهی و منابع آب آسیبدیده است.
خمیر امروز هشدار میدهد، فردا شاید دیر باشد. اگر روند کنونی ادامه یابد، آینده خمیر نه کوه خواهد شناخت و نه گردشگری. کوههایی که میراث هزاران سالهاند، زیر غفلت انسان و سودجویی معدودی، یکییکی فرو میریزند.
نبود نظارت کافی طی سالهای اخیر، موجب شده است تعرض به بکرترین مناطق طبیعی شدت گیرد و کوههایی که قرنها پاسدار محیط زیست بودهاند، امروز ویران شوند.
کوهها، نقش مهمی در طبیعت ایفا میکنند. آنها، منابع مهمی برای آب و خاک هستند، با ذخیره آب و خاک، به حفظ محیط زیست کمک میکنند. همچنین کوهها، زیستگاه بسیاری از گیاهان و جانوران هستند.
با ادامه این روند، خسارتهای زیستمحیطی تنها دامان طبیعت را نخواهد گرفت؛ بلکه اقتصاد محلی، سلامت جامعه و حتی هویت فرهنگی مردم خمیر را تهدید میکند.
روستاهایی که روزی محل آرامش، طبیعتگردی و تجربه زندگی بومی بودند، امروز در گردوغبار معادن گم میشوند و بسیاری از خانوادهها بهدلیل آلودگی و فرسایش سرزمین، به مهاجرت ناخواسته تن دادهاند. این تغییرات، نشانههای واضحی از یک بحران انسانی-زیستمحیطی است که اگر جدی گرفته نشود، نسلهای آینده هزینههای سنگین آن را پرداخت خواهند کرد.
اکنون زمان آن رسیده است که نگاه مسئولان از «استخراج» به «پاسداشت» تغییر کند. خمیر میتواند الگویی برای توسعه پایدار باشد؛ شهری که گردشگری طبیعی، صنایع خلاق محلی، کشاورزی سازگار با اقلیم و ارزشافزوده بر منابع موجود را مقدم بر تخریب طبیعت میداند.
توسعه یا تهدید؟
معادن خمیر کوهها را بلعیدند و امنیت مردم را لرزاندند. انفجارهای پیاپی معادن در سالهای اخیر تنها کوهها را نشکافتهاند؛ بلکه خانههای مردم را هم لرزانده و امنیت سکونت را از بسیاری خانوادهها گرفتهاند. هر بار صدای انفجار در دل کوه میپیچد، دیوارهای خانههای روستاهای اطراف ترک میخورند و سقفها میلرزند؛ گویی روستا در مرکز یک زلزله دائمی و ساختگی قرار گرفته است. این لرزشها به حدی تکراری شدهاند که بسیاری از ساکنان دیگر نمیدانند کدام صدا «انفجار معدن» است و کدام «نشانه شروع یک زلزله واقعی».
در برخی مناطق، ترکهای عمیق در دیوار خانهها، حیاطها و حتی مخازن ذخیره آب روستایی بر جای مانده است؛ ترکهایی که هزینه تعمیرشان بر دوش مردمی افتاده که نه نقشی در صدور مجوزها داشتهاند و نه سهمی از سود کلان معادن. این شرایط نهتنها هزینههای مالی سنگینی به مردم تحمیل کرده، بلکه آرامش روانی و احساس امنیت را نیز از آنان گرفته است.
فاصله معادن تا سکونتگاهها و استانداردهای ایمنی وجود ندارد. بسیاری از مردم میگویند زمانی که خانه جای امن نباشد، زندگی نیز معنای آرامش خود را از دست میدهد. امروز خانوادههای خمیر، علاوه بر آلودگی هوا و تخریب محیطزیست، با ترس دائمی از ریزش دیوارها، شکاف زمین و فروریختن سقفها نیز دستبهگریباناند.
این شرایط نشان میدهد که معدنکاریِ بدون ضابطه، تنها طبیعت را نابود نمیکند؛ بلکه بنیان زندگی مردم را نیز میلرزاند.
