دریای اندیشه

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران با بیان اینکه نمونه مهندسی ماهواره ناهید-۲ آماده تحویل است، گفت: طراحی و ساخت ماهواره "پارس-۱" به پایان رسیده است و تست‌های کیفیت سنجی و پروازی آن تحت نظارت سازمان فضایی انجام شده و تست‌های نهایی در حال انجام است و امیدواریم این ماهواره آماده تحویل برای پرتاب شود.

دکتر علی جعفرصالحی

با بیان این‌که پژوهشگاه فضایی بر اساس سند راهبردی و نقشه راه محصولی در حوزه فضایی دو ماموریت "مخابراتی" و "سنجش از دور" را دنبال می‌کند، افزود: این پژوهشگاه در حوزه مخابراتی ماهواره‌هایی در دست طراحی و ساخت دارد که به نتایجی رسیده است.

وی ادامه داد: گام اول را پژوهشگاه فضایی در حوزه سنجش از دور با طراحی ماهواره سنجش از دور با موفقیت طی کرده است و این ماهواره سنجش از دور ما آماده تحویل برای پرتاب است، ضمن آنکه در زمینه بلوک انتقال مداری طراحی و ساخته شده و آماده پرتاب است.

به گفته وی، بلوک انتقال مداری به منظور ارتقای مدار عملیاتی ماهواره‌ها کاربر دارد.

جعفرصالحی توجه به توسعه فناوری‌های حوزه فضایی را از دیگر حوزه‌های تحقیقاتی این پژوهشگاه نام برد و یادآور شد: در این راستا پروژه‌های مختلفی را از ساخت المان، زیر ساخت و بسترهای تست در دستور کار قرار دادیم و برخی از این پروژه‌ها منحصر به فرد است که در کشور توسعه یافته و  در حال ارائه خدمات است.

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران TRL فناوری‌های تولید شده با کاربرد در ماهواره را بالاتر از ۶ و ۷ ذکر کرد و یادآور شد: اگر بتوانیم در قالب یک محصول ماهواره‌ در مدار قرار دهیم، می‌توانیم ادعا کنیم که چرخه بومی‌سازی ماهواره در کشور طی شده است.

ماهواره‌های مخابراتی

وی با اشاره به جزئیات ماهواره‌های ساخته شده در کشور، خاطر نشان کرد: ماهواره‌هایی که در کشور ساخته شده و سال‌های قبل آماده بهره‌برداری بود، ماهواره "ناهید-۱" (ماهواره مخابراتی) است. این ماهواره هم اکنون در اختیار پژوهشگاه فضایی ایران قرار دارد.

 معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران خاطر نشان کرد: هر ۳ ماه یک بار تست‌های مورد نیاز برای اطمینان از عملکرد بر روی ماهواره ناهید- ۱ تحت نظارت سازمان فضایی اجرایی می‌شود.

جعفرصالحی با اشاره به ماهواره مخابراتی "ناهید-۲" اظهار کرد: ما طراحی و ساخت این ماهواره را برنامه‌ریزی کردیم و نمونه مهندسی آن تحویل سازمان فضایی شده و نمونه کیفی آن نیز آماده تحویل است.

وی با بیان اینکه بعد از تایید این فاز، این ماهواره وارد فاز طراحی مدل پروازی خواهد شد، ادامه داد: این ماهواره به عنوان گام‌های میانی رسیدن به ماهواره ژئو در پژوهشگاه فضایی طراحی شده است و دارای زیر سیستم پیشرانش است و می‌تواند مدار عملیاتی خود را ارتقا دهد.

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران در این باره توضیح داد: معمولا پرتابگرهای ماهواره بخشی از ماموریت انتقالی را انجام می‌دهند و بخشی دیگر از این ماموریت بر عهده ماهواره است؛ از این رو زیر سیستم پیشرانش در ماهواره تعبیه شده و این اولین سیستم پیشرانش گرمی است که برای ماهواره در کشور طراحی و ساخته شده است.

وی ابراز امیدواری کرد که در گام‌های بعدی با تقویت این سیستم پیشرانش بتوانیم به مدارهای بالا دست یابیم.

ماهواره‌های سنجش دور

در حوزه سنجش از دور نیز اولین گامی که بر اساس نقشه راه محصولی برداشته شد، طراحی و ساخت ماهواره "پارس-۱" است که این فاز با موفقیت انجام شده است.

این محقق حوزه فضایی، ماهواره "پارس-۱" را جزو پیچیده‌ترین و عملیاتی‌ترین ماهواره‌هایی دانست که در کشور طراحی و ساخته شده و با توجه به تجهیز آن به محموله‌های نصب بر روی آن می‌تواند نیازهای ماموریتی متنوعی را پاسخگو باشد.

جعفرصالحی، محموله سنجش از دور، دوربین رنگی با توان تفکیک‌پذیری ۱۵ متر، دوربین SWIR با توان تفکیک پذیری ۱۵۰ متر و دوربین TIR که دوربین حرارتی است با توان ۳۰۰ متر را از جمله محموله‌های نصب بر روی ماهواره "پارس-۱" نام برد و اظهار کرد: این ماهواره قادر است که مدار عملیاتی خود را حفظ کند، از این رو از زیر سیستم پیشرانش برخوردار است.

به گفته این محقق، طراحی و ساخت ماهواره "پارس-۱" به پایان رسیده است و تست‌های کیفیت سنجی و پروازی آن تحت نظارت سازمان فضایی انجام شده و تست‌های نهایی در حال انجام است و امیدواریم این ماهواره آماده تحویل برای پرتاب شود.

سامانه انتقال مداری

وی با بیان اینکه سامانه انتقال مداری را در دستور طراحی و ساخت قرار دادیم، اظهار کرد: اولین گام برای طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری با عنوان "سامان" برداشته شده و نمونه کیفی آن در حال تحویل‌گیری است و پس از آن ساخت نمونه پروازی را در دستور کار قرار خواهیم داد.

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران خاطرنشان کرد: پس از انجام تست‌های نمونه پروازی و اطمینان از عملیات، آماده است که ماهواره عملیاتی را در مدار قرار دهد.

جعفرصالحی با بیان اینکه بلوک انتقال مداری وظیفه انتقال مدار عملیاتی را بر عهده دارد، گفت: در گام نخست از ۴۰۰ کیلومتر به ۷ هزار کیلومتر و در گام‌های بعد به مدارات بالاتر خواهد رفت. هدف نهایی ما این است که این بلوک بتواند ماهواره را از مدار پارکینگ به مدار ژئو که ۳۶ هزار کیلومتر است، منتقل کند.

راه‌اندازی آزمایشگاه آزمون یکپارچه

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران راه‌اندازی آزمایشگاه آزمون یکپارچه را از دیگر اقدامات این پژوهشگاه دانست که درحال ارائه خدمات است و گفت: از زمانی که ماهواره ساخته می‌شود، تحت بارهای مختلفی از جمله حمل‌ونقل و بارهای استاتیکی و دینامیکی قرار می‌گیرد و در نهایت در زمانی که در فاز پرتاب قرار می‌گیرد، بارهای اکوستیکی و ارتعاشی و بارهای جدایش پرتابگر به آن وارد می‌شود.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن زمانی که ماهواره در مدار قرار می‌گیرد، نوسانات دمای بالایی را تجربه می‌کند؛ از این رو برای اطمینان از عملکرد ماهواره در طول دوره عملیات نیاز است این تست‌ها را به صورت شبیه‌سازی در آزمایشگاه انجام دهیم.

جعفرصالحی یادآور شد: آزمایشگاه پژوهشگاه فضایی منحصر به فردترین آزمایشگاه است که قادر به ارائه خدمات در زمینه انجام تست‌های حرارتی، ارتعاشی، تست‌های مربوط به سازگاری الکترومغناطیسی، کنترل وضعیت و تست‌های خواص جرمی در داخل مرکز آزمون یکپارچه‌سازی پژوهشگاه فضایی است.

وی اظهار کرد: رویکرد ما به ارائه خدمات آزمون یکپارچه سازی، ملی است؛ از این رو ما خدماتی را در پروژه ماهواره‌هایی چون "شریف"، "پیام" دانشگاه امیرکبیر و "ظفر" دانشگاه علم و صنعت و سایر ماهواره‌هایی که در دست طراحی و ساخت است، بر اساس استاندارد به‌روز فضایی ارائه کردیم.

راه‌اندازی مرکز نوآوری

معاون طراحی و تضمین ماموریت پژوهشگاه فضایی ایران از راه‌اندازی مرکز نوآوری در آینده نزدیک خبر داد و گفت: در این مرکز اقدام به شبکه‌سازی و استفاده از توان نخبگان، دانشمندان و شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد و با حمایت مالی که با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت می‎گیرد، بتوانیم از این پتانسیل برای توسعه فناوری‎‌های فضایی استفاده کنیم.

جعفرصالحی با اشاره به فعالیت‌های این مرکز، اظهار کرد: فعالیت این مرکز در دو بخش از سوی پژوهشگاه و دانشگاه‌ها انجام می‌شود، به این صورت که ما پروژه‌های فضایی را به پروژه‌های ریزتری تعریف می‌کنیم تا اساتید بر اساس توانمندی‌هایی که دارند، این پروژه‌ها را اجرایی کنند.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن اساتید نیز دارای ارتباطاتی با محققان خارج از کشور هستند، ضمن آنکه دارای فرصت مطالعاتی هستند و پروژه‌های مشترکی با خارج از کشور دارند؛ از این رو هم مستقیم و هم غیر مستقیم از ظرفیت محققان خارج از کشور در این حوزه استفاده خواهد شد.