در گفت و گوی  اختصاصی دریای اندیشه با کارشناس ارشد روانشناسی بالینی مطرح شد؛

مریم عزیزی

فاطمه رنجبر کارشناس ارشد روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با خبرنگار دریای اندیشه گفت: افسردگی در میان نوجوانان، به‌ویژه دختران، یکی از مسائلی است که به‌طور فزاینده‌ای در جوامع مختلف در حال رشد است. با توجه به فشارهای اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی که نوجوانان با آن‌ها مواجه هستند، این موضوع نیازمند توجه و اقدامات درمانی جدی است.

علل افسردگی در نوجوانان

وی افزود:افسردگی در دختران نوجوان می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد؛ از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، فشارهای تحصیلی، مشکلات خانوادگی، مشکلات ارتباطی با همسالان، و همچنین تأثیرات رسانه‌های اجتماعی اشاره کرد. در این سنین، دختران بیشتر در معرض مقایسه‌های اجتماعی قرار می‌گیرند و اغلب تصور می‌کنند که به اندازه کافی خوب یا موفق نیستند. این احساسات می‌تواند به افسردگی منجر شود.

کارشناس ارشد روانشناسی گفت: مشکلات خانوادگی، بی‌ثباتی خانوادگی، طلاق والدین، یا خشونت خانگی می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روان دختران نوجوان داشته باشد ضمن اینکه فشارهای موجود در جامعه، نظیر از دست دادن دوست، جدایی یا طرد اجتماعی از سوی همسالان، می‌تواند احساس تنهایی و افسردگی را افزایش دهد.

رنجبر عوامل وراثتی را از دیگر علل ایجاد افسردگی دانست و ادامه داد: وجود سابقه افسردگی در خانواده می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را در دختران نوجوان افزایش دهد.

وی تصریح کرد: رسانه‌های اجتماعی نقش زیادی در ایجاد افسردگی دارند و باعث می‌شوند که نوجوانان خود را با دیگران مقایسه کنند. به‌ویژه در دختران نوجوان، فشار زیبایی و هویت اجتماعی بسیار زیاد است. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده مداوم از این پلتفرم‌ها می‌تواند به ایجاد احساس افسردگی و اضطراب و بی‌کفایتی در برخی از کاربران منجر شود.

والدین باید به‌طور مداوم با فرزندان خود در ارتباط باشند

رنجبر ادامه داد: والدین باید به‌طور مداوم با فرزندان خود در ارتباط باشند و به احساسات آن‌ها گوش دهند. خیلی از نوجوانان به دلیل احساس عدم درک از سوی والدین، مشکلات خود را پنهان می‌کنند. والدین باید فضایی امن ایجاد کنند تا فرزندانشان بتوانند به راحتی در مورد احساسات خود صحبت کنند. همچنین، توجه به علائم هشداردهنده افسردگی، مانند تغییرات در رفتار، خواب، اشتها یا علاقه به فعالیت‌های قبلی، می‌تواند به پیشگیری از بروز مشکلات جدی کمک کند.

وی اظهار کرد: افسردگی در دختران نوجوان موضوعی حساس و مهم است که نیاز به توجه ویژه دارد. با شناسایی عوامل مؤثر و ایجاد محیط‌های حمایتی، می‌توان به بهبود وضعیت روانی این نوجوانان کمک کرد. مهم‌ترین عامل، حمایت خانواده، دوستان و جامعه است. همچنین، در این سنین، تغییرات روان‌شناختی و جسمی در حال رخ دادن است، بنابراین داشتن یک شبکه حمایتی و فضای سالم برای رشد، بسیار مهم است.

کارشناس ارشد روانشناسی بالینی گفت: والدین بیشتر از همیشه به نیازهای عاطفی فرزندانشان توجه کنند و در محیط خانه فضایی حمایتی و امن فراهم آورند. برای مربیان و معلمان نیز ضروری است که درک کنند فشارهای مدرسه و همسالان چقدر می‌تواند بر سلامت روان نوجوانان تأثیر بگذارد و به همین دلیل باید به علائم افسردگی توجه بیشتری داشته باشند. همچنین، مهم است که به نوجوانان آموزش داده شود چگونه احساسات خود را به‌درستی مدیریت کنند و در صورت نیاز از کمک حرفه‌ای استفاده کنند.

  فاطمه رنجبر بیان کرد:در این میان، استرس‌های تحصیلی نیز به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در بروز افسردگی در نوجوانان شناخته می‌شود. فشار برای کسب نمرات خوب و برآورده کردن انتظارات والدین و معلمان می‌تواند بار روانی زیادی بر دوش نوجوانان بگذارد. نوجوانان به‌ویژه در دوره ‌های حساس تحصیلی مانند کنکور، تحت فشار شدید روانی قرار می‌گیرند که این خود می‌تواند منجر به اضطراب، افسردگی و کاهش انگیزه شود.

 کارشناس ارشد روانشناسی بالینی تاکید کرد:درمان‌های روانشناختی و ترکیبی نیز در مدیریت افسردگی نوجوانان اهمیت دارند. ترکیب درمان‌های روان‌درمانی و دارویی می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا از بحران افسردگی عبور کنند. درمان‌های روانشناختی همچون مشاوره فردی یا گروهی و روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT) برای کاهش علائم افسردگی موثر هستند و در صورتی که نیاز به درمان دارویی باشد، این گزینه نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

لزوم افزایش آگاهی ها در رابطه با آسیب رسانه های اجتماعی

رنجبر ادامه داد: لازم است افراد نسبت به استفاده از رسانه‌های اجتماعی آگاه باشند و در صورت نیاز، از مشاوره‌های روانشناسی بهره‌مند شوند. افزایش آگاهی عمومی در مورد تأثیرات منفی این رسانه‌ها می‌تواند به کاهش نارضایتی و بهبود سلامت روان کمک کند.

وی در ادامه مطلب بیان داشت: مقابله با افسردگی در جوانان نیازمند یک رویکرد جامع و سیستماتیک است که شامل توجه به نیازها، احساسات و مشکلات آنها باشد. با شناسایی و درک چالش‌ها، می‌توان به بهبود شرایط جوانان و افزایش سلامت روان آنها کمک کرد. افزایش آگاهی عمومی، تشویق به گفت‌وگو درباره سلامت روان و در دسترس قرار دادن منابع و خدمات درمانی مناسب می‌تواند در این مسیر مؤثر باشد.