دریای اندیشه

رئیس اداره‌ی بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت گفت: بر اساس هدف‌گذاری سازمان جهانی بهداشت تا سال ۲۰۳۰ باید شیوع هپاتیت B در کودکان زیر ۵ سال به حدود ۰.۱ درصد برسد و ایران نیزدر راستای این هدف در حرکت است.

دکتر سید محسن زهرایی همزمان با روز جهانی هپاتیت

با اشاره به اینکه واکسن هپاتیت به طور رسمی از سال ۱۳۷۲ وارد برنامه واکسیناسیون کودکان کشور شده است، گفت: تا سال ۱۳۹۳ نوزادان در بدو تولد واکسن هپاتیت B را دریافت می‌کردند و سپس در دو ماهگی نوبت دوم و در ۶ ماهگی نوبت سوم را دریافت می‌کردند. از سال ۹۳ که واکسن ۵ گانه استفاده می‌شود، هپاتیت B یکی از اعضای ۵ گانه این واکسن است؛ در نتیجه نوزادان همچنان در بدو تولد و در ۲ و ۴ و ۶ ماهگی هم این واکسن را دریافت می‌کنند. واکسیناسیون هپاتیت B که از سال ۱۳۷۲ اجرا می‌شود پوشش مناسبی دارد.

وی افزود: علاوه بر این واکسیناسیون طی برنامه ریزی دیگری که انجام شد از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ متولدین سال‌های ۶۸ تا ۷۱ را هم واکسن هپاتیت B زدیم و این یعنی در حال حاضر همه متولدین سال ۶۸ به بعد واکسن هپاتیت B دریافت کرده‌اند.

زهرایی ادامه داد: علاوه بر نوزدان، گروه‌های پر خطر نیز از سال ۱۳۷۲ واکسن هپاتیت B دریافت کردند. گروه‌های پزشکی و حرف وابسته که در تماس با خون، فرآورده‌های خونی و مایعات بدن بیماران هستند، خانواده افراد مبتلا به هپاتیت B و... همگی از افراد پر خطر هستند که واکسن دریافت کردند و همین باعث شده است میزان شیوع عفونت مزمن هپاتیت B در جامعه کاهش یابد.

وی با اشاره به مطالعاتی که از سال‌های قبل روی واکسن هپاتیت B انجام شده است، تصریح کرد: میزان حالت حاملین مزمن هپاتیت B یعنی کسانی که خودشان سالم هستند اما می‌توانند ویروس را به سایرین انتقال دهند ۳.۵ تا ۳.۹ درصد بود که طی چند سال اخیر میزان شیوع حاملین هپاتیت B به یک تا ۱.۲ درصد افراد جامعه رسیده است که موفقیت بسیار بزرگی است.

زهرایی درباره راه‌های اننقال هپاتیت B، اظهار کرد: یکی از راه‌های انتقال این بیماری خون و فرآورده‌های خونی و همچنین استفاده از سرنگ تزریق مشترک، روابط جنسی محافطت نشده و... است. در سال‌های دهه ۷۰ که شیوع HIV را در کشور داشتیم، استفاده از سرنگ مشترک یک چالش بزرگ‌ بود که سیاست‌های مختلفی که دستگاه‌های مختلف به کار گرفتند، توانست تا حدی انتقال بیماری از این طریق را کنترل کند. اگر واکسیناسیون هپاتیت B شروع نشده بود هم ممکن بود عدد حاملین مزمن هپاتیت بسیار زیاد شود.

وی در پاسخ به این سوال که نیاز به تزریق مجدد واکسن هپاتیت B هر چند سال یکبار است؟، اظهار کرد: تا سال‌های اولیه که اطلاع رسانی واکسن هپاتیت B انجام می‌شد توصیه می‌شد برای گروه‌های پزشکی و در معرض خطر هر ۵ یا ۱۰ سال یکبار تست آزمایش خون داده شود تا ببینیم تیتر آنتی بادی علیه هپاتیت B در چه حدی است و در صورتی که پایین آمده بود نیاز به دریافت مجدد آن وجود داشت. اکنون حدودا ۱۵ سال است که اعلام می‌شود اگر فردی پاسخ آنتی‌بادی مناسبی به هپایتت B داد، دیگر نیازی به تست مجدد حتی تا ۲۰ سال بعد هم ندارد و این فرد اگر یکبار تیتر مثبت داشته، بعدا هم مشکلی نخواهد داشت. به این دلیل که حافظه‌ سیستم ایمنی برقرار است. توصیه به حِرَف پر خطر این است که پس از اتمام سه بار دریافت واکسن، آزمایش تیتر آنتی بادی بدهند و اگر تیتر ایجاد نشده بود توصیه می‌شود یک نوبت دیگر زدن واکسن را تکرار کنند.

رئیس اداره‌ی بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، تاکید کرد: البته انجام آزمایش تیتر آنتی بادی در نوزادانی که ۳ نوبت واکسن خود را دریافت کردند، لازم نیست و دادن تست آنتی بادی تنها برای گروه‌های پر خطر است.

وی با افزود: واکسیناسیون هپاتیت B برای گروه‌های پرخطر و کودکان رایگان است، اما خارج از گروه‌های هدف در واحدهای زیر مجموعه دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور این کار انجام نمی‌شود و در بخش خصوصی انجام می‌شود که هزینه آن دریافت می‌شود. خوشبختانه واکسن هپاتیت B تولید داخل است. برنامه وزارت بهداشت این است که هرچه سریعتر جمعیت بیشتری را تحت پوشش واکسیناسیون ببرد و در همین راستا در سال‌های گذشته با همکاری و مشارکت سازمان زندان‌ها واکسیناسیون رایگان هپاتیت B برای زندانیان داشتیم، همچنین واکسیناسیون برای اهدا کنندگان مستمر خون داشتیم و طی تفاهم نامه‌ای که اخیرا با وزارت کشور در بخش شهرداری‌ها داریم این است که در ماه‌های آتی تمام کارگران شهرداری، پاکبان‌ها و کسانی که در موضوع جمع‌اوری پسماند فعال هستند را به شکل رایگان علیه هپاتیت B واکسینه کنیم و امیدواریم هرچه سریع‌تر به هدف حذف هپاتیت B از کشور از طریق واکسیناسیون دست یابیم.

وی در خاتمه اظهار کرد: هپاتیت B یک ویروسی است که به عنوان چالش جدی شناخته می‌شود که می‌تواند در نوزادی مشکلاتی ایجاد کند. نکته مهم آن است که اگر هپاتیت B در بارداری از مادر به نوزاد منتقل شود احتمال آنکه نوزاد مبتلا به فرم مزمن هپاتیت B شود، بالا است. بر اساس هدف‌گذاری سازمان جهانی بهداشت تا سال ۲۰۳۰ باید شیوع هپاتیت B در کودکان زیر ۵ سال به حدود ۰.۱ درصد برسد و خوشبختانه ما هم در راستای این هدف در حرکت هستیم.