دریای اندیشه

علی ستاری -

کشورهای مختلف در تلاش هستند که با کاهش هزینه‌های شیرین‌سازی آب دریا این فرآیند را به صرفه و اقتصادی کنند تا علاوه بر شرب و صنعت بتوان از آب حاصله برای مشکل آب کشاورزی نیز استفاده کرد.

به گزارش روزنامه دریای اندیشه، آدمی از زمانی که اولین مدنیت‌ها را شکل داد و یاد گرفت که چگونه زندگی اجتماعی خودش را پیش ببرد، همواره با تکیه بر خرد جمعی و توجه به کنجکاوی‌هایش به دنبال راه‌های جدید برای توسعه فرآیندهای زیستی و اجتماعی خود بود و همین اجتماعی شدن هم بود که آدمی را کمک کرد که دل و جرات بیرون آمدن از غارها را پیدا کند و به دنبال راه‌هایی برای بهبود شرایط زندگی‌اش باشد.
تمدن‌های نخستینِ بشر در کنار آب و رودخانه‌ها، تشکیل شد چرا که آب حیاتی‌ترین نیاز بشر به شمار می‌آمد و در سایه آن بود که کشاورزی و دامپروری نیز آغاز و رونق گرفت، اما به هر صورت حاشیه‌های رودخانه‌ها نیز فضایی محدود بودند و رفته، بشر از این امکان باید دور تر می‌شد و برای تامین آب، روشی به نام انتقال آب را در دستور کار قرار می‌داد، در مناطق خیلی دور از رودخانه‌ها نیز شگرد احداث قنات ها در دستور کار قرار گرفت و جایی مانند لافت که هیچ منبع آبی نداشت از ابتکاری به نام چاه‌های ۳۶۵ روزه بهره گرفت، همه‌ی این روش‌ها و روش‌های دیگری که شاید هنوز از آن‌ها خبری نداریم همه و همه تلاش‌هایی بوده است برای سازگاری با کم آبی با کشور روش‌هایی که در دهه‌های گذشته معطوف به سد سازی شد و امروزه هر حوزه‌ی ابریزی از چندین سد کوچک و بزرگ برخوردار است اما سرعت تغییر اقلیم و خشک شدن منابع آب بسیار بالاتر از روش‌يابي های بشر بود و امروز دیگر نه چاه‌های ۳۶۵ روزه، نه آب انبارها و نه سدها پاسخگوی نیاز آبی کشورها نیستند چرا که سالیان سال است توازن بین تولید و مصرف آب از بین رفته است و در حال حاضر تنها منبع قابل اتکای آب، امید بستن به دریا است.
بدون شک امروزه یکی از چالش‌ها و موانع توسعه پیش‌روی هر بخشی، محدودیت‌های به وجود آمده در حوزه‌های انرژی است، کشورهای مختلف و حتی کشور ما، گاها ضرب شصت، محدودیت‌های انرژی را خورده است چنانچه امروزه بسیاری از استان‌های کشور با چالش در تأمین منابع آب روبرو هستند مشکلی که مدیریت عالی کشور را وادار به سرمایه‌گذاری در حوزه‌ی آبشیرینکن‌ها کرده است و عرض اندام همین چالش در صنعت به خصوص صنایع فلات مرکزی ایران، آن‌ها را ناگزیر به انتقال آب دریا و شیرین‌سازی آب شور کرده است، البته انرژی تقریبا یک پازل به هم پیوسته است و وضعیت حاکم در منایع در مابقی صورت‌های انرژی نیز قابل مشاهده است، چنانچه  در بقیه بخش‌های انرژی نیز تقریبا وضعیت به همین شکل است، قطعا مردم عزیز خاموشی‌های تابستان  ۱۴۰۰ را به یاد دارند و یا وضعیت حاکم در تأمین گاز خانگی را از یاد نبرده‌اند، در تمام این بحران‌ها، دولت با اولویت قراردادن مردم، توانست شرایط را مدیریت کند اما بخشی که متضرر می‌شود صنعت است و تولید در محدودیت‌ها با مشکلاتی روبرو می‌شود بنابراین ایران و تمام کشورهای دنیا به دنبال بهره‌ور کردن منابع انرژی خود هستند تا ارزش‌افزوده‌ی انرژی مصرفی خود را بالا ببرند، مسئله‌ای که  یکی از حوزه‌های مهم آن با توجه به نزدیک‌تر شدن دنیا به چالش‌های آبی و ارزشمندتر شدن این ماده حیاتی در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی و تلاش کشورها برای قدرت‌نمايي بر سر حقابه‌ها و سر چشمه رودهای بین‌المللی، بهره‌ور کردن آب‌شیرین‌کن‌ها و اقتصادی کردن فرآیند تولید آب شیرین از آب شور است.
امروزه اسرائیلی‌ها، یکی از کشورهای پیشرفته در صنعت شیرین‌سازی آب دریا هستند، اسرائیل در سال ۲۰۰۵ با یک خشکسالی گسترده‌ای روبرو شد و در آن زمان بود که اقداماتی برای افزایش عرضه آب و کاهش تقاضا سرعت گرفت که توسط ستاد عالی آب اسرائیل (Israel Water Authority) مدیریت می‌شد. این ستاد بین وزارت خانه‌ای در سال ۲۰۰۷ تأسیس شد که این آژانس قدرتمند وظایف مدیریت آب در این رژیم را بر عهده دارد، زمانی که نواحی غربی آمریکا و کالیفرنیا با خشک‌سالی شدید دست‌وپنجه نرم می‌کرد، انقلابی بزرگ در بخش آب سرزمین های اشغالی روی داد.
تلاشی جدی در زمینه شیرین کردن آب دریا و تصفیه آب فاضلاب و بازگرداندن آن به چرخه در سطح کلان صورت گرفت که منجر به تأمین آب کافی، حتی در طول دوره‌های خشک‌سالی‌های شدید برای همه بخش‌های این سرزمین‌ اشغالی شد، بنابراین امروزه اسرائیلی‌ها  یکی از گروه‌هایی هستند که در این صنعت با رشد قابل توجهی روبرو بوده‌اند و توسعه‌یافتگی این صنعت در اسرائیل موجب شده است که برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس با دعوت از شرکت‌های این رژیم اشغالگر، تلاش کنند وبهره‌وری  آبشیرینکن‌های خود را بالا ببرند، مسئله‌ای که جمهوری اسلامی ایران نیز باید وارد آن شود و از این رقابت بین‌المللی عقب نیافتد، چرا که روز به روز بر برداشت آب از دریا اضافه می‌شود و از سوی دیگر آب‌های سطحی و منابع آب زیرزمینی با کاهش شدید روبرو هستند و این فرآیند قطعا کشاورزی ایران را که رابطه‌ی مستقیم با امنیت غذایی کشور دارد با تهدید روبرو خواهد کرد، بر همین اساس ناگزیریم راه‌های دیگری را برای تامین آب کشاورزی از هم‌اکنون شناسایی کنیم.
  مهدی دوستی، استاندار هرمزگان در نشست با شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه‌ی صنایع دریایی، با اشاره به هزینه‌های بالای شیرین‌سازی آب دریا و دعوت از دانش‌بنیان‌ها برای ورود به این عرصه، اظهارداشت: در حال حاضر به ازای هر ۳.۵ کیلو وات ساعت برق، یک متر مکعب  آب در کشور شیرین‌سازی می‌شود در حالی که می‌توان این هزینه را کاهش داد‌.
وی با اشاره به قراداد یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای کاهش هزینه‌های شیرین‌سازی آب دریا، افزود: از نظر تئوریک می‌توان با هفتاد و پنج صدم کیلووات ساعت، یک متر مکعب آب را شیرین‌سازی کرد که اگر شما و شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند این کار را انجام دهند هزینه شیرین سازی آب در ایران به یک چهارم کاهش خواهد یافت و کشاورزی با آب آب‌شیرین‌کن‌ها در کشور اقتصادی خواهد شد‌ که بزرگترین خدمت به آینده‌ی ایران است.
دوستی در بخش دیگر صحبت‌هایش کشتی‌سازی را یکی از صنعت‌های دارای پتانسیل در ایران دانست و اظهارداشت: باید با ارتقای توان مدیریتی در کشتی‌سازی و تعریف شیوه‌های نوین مدیریت در این حوزه، به حرکت رو به جلو و توسعه صنعت کشتی‌سازی در کشور کمک کنیم.  
وی با اشاره به مشکلات پیش‌روی طرح‌های خصوصی‌سازی در کشور، گفت: این پیشنهاد را در دولت مطرح کردیم که برای دورکردن صنعت کشتی‌سازی از مدیریت غیر بهره‌ور دولتی، طرح تفکیک مدیریت از مالکیت در شرکت کشتی‌سازی ایزوایکو اجرایی شود و از توان بخش خصوصی نیز در این حوزه استفاده کنیم.
دوستی با دعوت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای ورود به زنجیره‌ی اسکراپ( اوراق کردن کشتی‌های قدیمی و فرسوده) و صدور مجوز این صنعت در ایزوایکو، بیان کرد: کل ظرفیت تولید فولاد ایجاد شده قبل از دولت سیزدهم در هرمزگان ۴.۵ میلیون تن بوده اما از ابتدای دولت تاکنون حدود ۱۰ میلیون تن ظرفیت جدیدِ تولید فولاد ایجاد کرده‌ایم که اگر از زنجیره‌ی اسکراپ و قراضه‌ها نیز برای نقش‌آفرینی در آن استفاده کنیم در تولید فولاد کمتر با محدودیت‌های انرژی و سنگ‌آهن مواجه خواهیم بود.
نماینده عالی دولت در استان هرمزگان، تصریح‌کرد: در حال حاضر کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران، ۲.۵ میلیارد دلار کشتیِ در صف اسکراپ دارد از طرفی این شرکت حاضر است در بحث کشتی‌سازی  به مدت ۲۵ سال، سالیانه دو کشتی را خرید تضمینی کند که مشکل بازار در این صنعت را حل می‌کند.
وی خاطرنشان‌کرد: با تلاش‌هایی که از ابتدای دولت انجام شد، ایزوایکو به مرز رسمی تبدیل شده است و شما می‌توانید تمام واردات مورد نیاز خود را از طریق ایزوایکو انجام دهید.
دوستی با اشاره به تعریف ۱۰ پهنه‌ی عاری از مجوز و تعریف شهر شیشه در استان هرمزگان، گفت: آمادگی داریم در شهر شیشه و شهر سیلیس نیز با شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری کنیم.