دریای اندیشه

المان های شهری که می تواند روح نشاط و شادی را به جامعه خشک کنونی به ارمغان آورد. نیاز یک زندگی سالم، تنوع است به گونه ای که یکنواخت شدن زندگی برای هریک از ما در طول هفته ها و ماهها میتواند عواقب خطرناکی مثل افسردگی به همراه داشته باشد، شهر نیز مجموعه ای بزرگ از آدمهایی است که در خود جای داده است، پس به تنوع نیاز دارد و در واقع همین تنوع است که زمینه ساز توسعه در شهر می شود. این تنوع رفتاری در یک شهر میتواند دارای نمودهای متفاوتی مانند،ساختمان های مختلف، مراکز تفریحی متنوع و ... یا نصب المانهای شهری جذاب باشد. یکی از الزمه های تنوع در شهر، نشاط، شور و هیجان است که متولیان شهری باید در حوزههای مختلف برای این امر تالش کنند چون شهری که نتواند نشاط و شادابی را برای شهروندانش تأمین کند، در بسیاری از کارهای دیگر هم خواهد لنگید. اگر خوب نگاه کنیم خیابانها و میادین، مملو از هرج و مرج و عناصر مزاحم دیداری، شنیداری و رفتاری مختلفی هستند که شهروندان را بهنوعی دچار آشفتگی روحی و جسمی کردهاند و در این ارتباط، گذشته از مسائل مربوط به شهرسازی، راهحل دیگری که میتواند تا حد زیادی به جامعه خشک کنونی روح شادی و نشاط ببخشد، ورود هنر به فضاهای شهری است. شهروند خسته از تمامی آشفتگیهای دیداری که در تمام مدت شبانهروز، بدون آنکه خودش بخواهد بر او تحمیل میشود ، ناخودآگاه در شهر و اطراف خود، به دنبال عواملی برای رفع این خستگی دیداری و روحی خود می باشد. اینجاست که هنر چاره ساز می شود، وجود هنر در فضاهای شهری، بدون شک به لطافت و زیباسازی آن محیط می انجامد و دارویی برای شهر بیمار و خسته خواهد بود و در این بین یکی از مهمترین و مؤثرترین هنرهایی که میتواند در فضاهای شهری، کارآیی مناسب و ارزشمندی داشته باشد، هنر مجسمه و المانسازی در محیطهای شهری است. این مجسمهها و المان های شهری در ارتباط مستقیم با مردم هستند و باید بتوانند با روحیه جمعی و واقعیتهای اجتماعی آنان ارتباط برقرار کنند. هر فضا و منطقه ای فرهنگ خاص خودش را دارد و مجسمهای که در آنجا قرار میگیرد، باید با موقعیت و فرهنگ مردمی که از مقابلش میگذرند همخوانی داشته باشد و از همه مهمتر اینکه این مجسمهها باید بتوانند پیام و مفهومشان را بهسرعت به مخاطبان خود منتقل کنند. باید این مسئله را قبول کنیم که در حال حاضر برخی از شهرها، پوشیده از المانهای نامناسب و آشفتهای شده و شهروندان به نوعی در اینهمه آشفتگی غرق شده اند و نیازمند این هستند که در فضاهایی مناسب، زیبا و هماهنگ با محیط خود باشند. یکی از اهداف المانهای شهری این است که میتواند منطقهای خاص از لحاظ تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و یا حتی ویژگیهای خاص مردم آن منطقه را معرفی کرده و در این رابطه اطالع رسانی کند، و یا به اتفاق خاصی در آن ناحیه اشاره کند که همه اینها در برقراری ارتباط بهتر مخاطبین و کسانیکه در آن محل رفتوآمد دارند مؤثر است. آرامش؛ یکی از نیازهای مهم زندگی بشری بوده که به روش های مختلف کسب و یا از او گرفته می شود که در همین راستا محیط زندگی شهری و متعلقات آن یکی از لوازم اساسی در تامین آرامش مردم هستند و شهرسازی، زیباسازی و المان شهری همه در تامین این موضوع مهم نقش دارند و به همین دلیل، ساخت وسازها و مدیریت شهری در این حوزه بسیار موثر خواهد بود. همچنین این نکته قابل ذکر است که المان شهری ، از مهم ترین عناصر زیبایی در شهر می باشد و تاثیر بسزایی در ذهن شهروندان و مسافرین آن شهر می گذارد، به نحوی که گاه حتی از خود شهر پراهمیت تر خواهد بود چون که آن المان نصب شده در شهر نشان دهنده هویت، شخصیت و فرهنگ آن شهر می باشد. متأسفانه کج سلیقگی خاصی در جانمایی و مکانیابی برخی از المانهای شهرهای ما وجود دارد و همین موضوع باعث شده نصب این المانها نه تنها به تقویت فضاهای شهری کمکی نکرده بلکه به عنوان یک چالش در تصویر ذهنی شهروندان اضافه شود. نبود مطالعات جامع مکانیابی عناصر شهری از جمله المانها، طراحی نکردن مناسب المانها و از همه بدتر تقلید طراحی المانها، فضاهای شهری را تحت تأثیر خود قرار میدهد و احساس عالقه و دلبستگی به فضا و محیط شهری کم و کمتر می شود. فضاهای جذاب، زیبا و سرزنده فضاهایی اند که با تنوع دیداری و آرامش محیطی که دارند، دامنه وسیعی از افراد از نظر سنی و جنسی را جذب و شرایط نشاط و شادابی آنها را فراهم می کنند، که البته الزمه آن نیز توجه به انسان و نیاز شهروندان در خلق فضاهای شهری با کیفیت است. مبلمان شهری هویت شهر و حس تعلق را در افراد زنده کرده و نمادی از زیرساختها و نوآوریهای شهری، تاریخ فرهنگی، معنوی، علمی، مذهبی و هویت حقیقی را در خود پنهان کرده است. از طرف دیگر مبلمان شهری نه فقط باعث زیبایی شهر شده بلکه بخش مهمی از زندگی افراد و محیطزیست محسوب میشود و عامل جداییناپذیر در هماهنگی شهری است، البته در این هماهنگی تحقیقات علمی زیادی همچون روانشناسی رنگها، اصول زیبایی، فرهنگ و... انجام شده که افراد مختلف با مشاهده آنها برداشتی متفاوت از آن خواهند داشت. امروزه تجربه و کاربرد عناصر و اجزای شهری نشان داده که استفاده از تجهیزات و مبلمان مناسب تا چه حد می تواند اثر مثبتی بر روی شهروندان و استفاده کنندگان از محیطهای شهری داشته باشد مثال، طراحی نشیمن مناسب به مردم این امکان را می دهد که در فرصتهای الزم از نشستن و دیدن فضای شهر لذت برده و حتی ارتباط اجتماعی و کالمی با یکدیگر برقرار کنند. هنر طراح مبلمان شهری و المان ها این است که در کنار چیدمان ابزار و اجزا، نیاز شهروندان را برطرف کرده و سیمای زیبایی به شهر بدهد، به طوری که شهروند احساس آرامش و راحتی را در برخورد با آنها داشته باشد . نیمکت، تیرهای چراغ برق، صندوق پست ، تابلوها، فضاهای سبز، آبنماها و بسیاری از اجزای دیگر شهری تشکیل دهنده این نظم هستند . اهمیتی که این طراحان باید به نقش مردم و نیاز شهروندان بدهند آنقدر است که در اغلب تصمیماتشان رفاه و راحتی و آسایش مردم باید در نظر گرفته شود بنابراین نیاز شهروندان، سیمای شهر و به وجود آمدن هویت شهری حلقه های به هم چسبیده و جدا نشدنی هستند که هریک دیگری را پشتیبانی و تکمیل می کند و عدم توجه به هرکدام آسیب جدی در به وجود آمدن سیمای نامناسب شهری خواهد زد. رابطه مبلمان شهری، آرامش ذهنی و سالمت روانی کامال روشن است و مبلمان شهری عالوه بر خصوصیات و ویژگی های مربوط به خودش باید سهم مهمی دربه وجود آوردن آرامش و سالمت روحی و ذهنی مردم جامعه داشته باشد همچنین مبلمان شهری باید به گونه ای طراحی شود که امکان استفاده برای همه قشر از مردم جامعه از جمله : زن، مرد، پیر، جوان، معلول ، جانباز و... فراهم آید اما گاهی اوقات شلوغی و به هم ریختگی در این عناصر شهری آنچنان است که نه تنها آرامشی را به دنبال ندارد، بلکه باعث سر درگمی و آشفتگی شهروندان نیز می شود به گونه ای که انسان خسته از کار روزانه هیچ رغبتی برای نشستن و استفاده کردن از فضای شهری و مبلمان آن ندارد . بر اساس مطالعات انجام شده، نماهای شهری و سبک معماری به شکلی بیانگر حال و روحیات ساکنان شهر هستند و هر کجا نماهای شهری به لحاظ فرم، خط آسمان، مصالح، رنگ و جزئیات از هماهنگی برخوردار باشد میتوان انتظار داشت که حال شهروندان آن شهر خوب است و در مقابل هر کجا نابسامانی و کثیفی نماهای شهری، استفاده از سبکهای معماری بدون هویت، رنگهای تیره که گاهی اوقات نمادی از ناپاکی هستند دیده شود انتظار می رود روحیه مردمان آن شهر نیز در حال تغییر به سمت منفی باشد بسیاری از فضاهای دل مرده، سرد و بیروح در شهرها تحت تاثیر نامناسب بودن و آلودگی های دیداری همین المان های شهری است که به دور ازهر گونه زیبایی ، هیچ معنا، مفهوم و عملکردی را القاء نمی کنند و باعث شده سیما و منظر شهرها چهره ای ناخوشایند و نامطلوب داشته باشد که هیچ گونه جذابیت و زیبایی در آنها وجود ندارد. در بندرعباس نیز از المان های زیبا و مختلفی در سطح شهر استفاده شده که این اقدام در نوع خود با ارزش بوده و مبتنی بر فرهنگ منطقه می باشد و نصب این المان های شخصیتی و مجسمه هایی که نشان از فرهنگ این استان دارد همانند کاری که شهرداری منطقه 3 بندرعباس انجام داده یعنی،نصب تندیس محمد نکویی معروف به خالو تاج که سعی در معرفی هرچه بیشتر فرهنگ غنی مردم این دیار در گذشته دارد و البته برخی المان های نصب شده نیز بیشتر حالت فانتزی داشته و با هدف نشاط بخشیدن به ساحل طراحی و ساخته و نصب شده اند. این نکته قابل ذکر است که چه بخواهیم چه نخواهیم، شهرنشینی جدای از امکانات مختلفی که در اختیار ما گذاشت، در برخی موارد افسردگی را نیز برای ما به ارمغان آورد، کمبود فضاهای سبز و عدم دسترسی آسان به طبیعت، آلودگی محیط، شلوغی، ترافیک، کار زیاد، آپارتماننشینی و عادت به رانندگی از جمله همان مشکالت است که زیباسازی شهری می تواند راه حلی برای کمتر شدن پیامدهای منفی این مشکالت برای شهروندان باشد. در پایان باید به این مطلب تاکید کرد که نشانه ها و المان های شهری در زندگی شهروندان نقش مهمی ایفا می کنند و ضمن بیان معنا و ایجاد هویت با ایجاد فضای زیبا و هنری، شهر را از حالت یکنواختی و تکراری خارج کرده و در کالبد شهر روح زندگی می دمند و در نهایت تصویر درستی در ذهن بینندگان بر جای خواهند گذاشت. هويت بخشى به فضای شهری یادداشت مجتبى سلیمى هرمزگان رسید # ویروس دام های قاچاق به 2 شنبه 13 آذرماه 1400 28ربیع الثا