دریای اندیشه

حالا نزدیک به هشت ماه از شناسایی ویروس کرونا در ایران می‌گذرد و در این مدت بر اساس آمارهای رسمی بیش از ۳۰ هزار و ۳۰۰ نفر به علت ابتلا به این ویروس فوت کرده و در حال حاضر بیش از چهار هزار نفر در شرایط وخیم این بیماری تحت مراقبت قرار دارند و کادر بهداشت و درمان در خستگی مطلق، در انتظار تدبیر برای مدیریت کرونا و همراهی مردم هستند.

نظام سلامت در طول سال‌ها با بحران‌های مختلفی دست و پنجه نرم کرده، اما بحران کرونا را باید بحرانی فرابخشی دانست که عنان کار را از دست یک وزارتخانه گرفته است.

هرچند این موضوع در ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور درست تبیین نشد، اما با تشکیل ستاد ملی مقابله با کرونا، این اصل نهادینه شد که مدیریت کرونا فقط بر عهده یک وزارتخانه نیست و همه دستگاه‌ها باید به سهم خود، بخشی از این بار عظیم را به دوش بکشند. همراهی مناسبی که گویا فقط محدود به همان ماه‌های ابتدایی بود و به مرور نه «در خانه بمانیم» اجرا شد، نه کسی در خانه نان پخت، نه سفرها لغو شد و نه حتی اقداماتی مثل لغو طرح ترافیک و اجرای دورکاری که توانسته بود در اردیبهشت ماه تعداد مرگ‌های کرونایی را دو رقمی کند، جدی گرفته شد.

ویروس کرونا مشغول قدم زدن در خیابان‌های جهان است و زیر پوست همه انسان‌هایی که بی‌خیال شده‌اند، نفوذ می‌کند. بی تعارف به جان هرکسی که در مکان‌های شلوغ حاضر می‌شود، می‌نشیند و تخت‌های بیمارستانی را در همه بیمارستان‌های جهان و ایران پر می‌کند.

حاصل این اتفاق، فرسودگی بیش از حد کادر بهداشت و درمان و همچنین ابتلا و فوت آنها به علت کووید ۱۹ است. آن هم نیروهایی که برای تربیت و خدمت به جامعه، سال‌ها تحصیل کرده و برای تک تک آنها زحمت کشیده شده است. همان نیروهایی که برخی از مهاجرت‌شان حرف می‌زنند، اما به حجم کاری که بر دوش‌شان تحمیل می‌شود، فکر نمی‌کنند.

آژیر قرمز کرونا

سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت روز یکشنبه هفته جاری گفت: وضعیت شیوع بیماری کووید ۱۹ در کشور همچنان روند صعودی دارد. تنها استانی که در وضعیت زرد قرار دارد، استان سیستان و بلوچستان است. بقیه استان‌ها در وضعیت هشدار یا قرمز قرار دارند و تعداد شهرستان‌های با وضعیت قرمز نیز در هفته چهارم مهر ماه از ۱۸۷ شهرستان به ۲۱۵ شهرستان افزایش یافته است.

این یعنی صدای آژیر قرمز کرونا؛ یعنی هیچ جای کشور از گزند کرونا در امان نیست. این یعنی تعامل بین بخشی و همکاری و همراهی، اصل اولیه مقابله با کروناست.

اگر به تصمیم‌های چند ماه گذشته برگردیم، می‌بینیم که آنچه بیش از هر چیز باعث خستگی و فرسودگی کادر بهداشت و درمان کشور شده، تاخیر در تصمیم‌گیری‌های صحیح و مقطعی از طرف مسئولان و بی‌خیالی نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک از طرف جامعه است.

توپ کرونا مدام در زمین مردم و مسئولان در حال حرکت است، اما هر ثانیه، گل تازه‌ای به دروازه می‌زند و جان عزیزی را می‌گیرد. چون کرونا منتظر تصمیم‌گیری ما نمی‌ماند و کار خودش را به بهترین شکل انجام می‌دهد.

کادر بهداشت و درمان خسته هستند

سعید نمکی وزیر بهداشت روز ۳۰ مرداد و در مراسم روز پزشک که در برج میلاد برگزار شد، گفت: همکاران من با این‌که عاشق کار هستند، ولی با همه فشارها، خسته هستند. ما فکر می‌کردیم تابستان آرام‌تری داریم و روزهای سخت احتمالی پاییز را با آنفلوآنزا و کرونا خواهیم داشت و زمانی برای نفس تازه کردن همکاران خواهیم داشت. باز نمی‌کنم که چرا نشد و این را به آینده می‌سپارم. زیرا برخی گفتمان‌ها حاصلی جز گسست اجتماعی نخواهد داشت.

از ۳۰ مرداد تاکنون نزدیک به دو ماه می‌گذرد و کادر بهداشت و درمان خسته‌تر از آن زمان، مشغول مداوای بیمارانی هستند که بی‌خیال پیشگیری، کارشان به بیمارستان‌ها کشیده است. بیمارانی که حتما گمان می‌کردند کرونا برای همسایه است یا مجبور بودند در مکان‌های پر تراکم مثل مترو و اتوبوس حاضر شوند تا به محل کار خود برسند. بیمارانی که شاید نتوانستند بی‌خیال مهمانی‌ها و دورهمی‌ها شوند و همه خانواده‌شان حالا روی تخت بیمارستان خوابیده‌اند. ولی پزشک و پرستار و مراقب سلامت و بهورز و همه پرسنل بیمارستان‌ها و مراکز درمانی چه بر سرشان می‌گذرد؟

مقابله با کرونا نیازمند عزم همگانی است

همه این‌ها در شرایطی است که بدانیم نمی‌توان بحران کرونا را با خواهش و تمنا جمع کرد و باید گاهی تصمیم‌های فوری را با جدیت اجرا کرد. اگر تصمیمی برای محدودیت‌های جاده‌ای گرفته می‌شود، باید همه دستگاه‌ها با فوریت در این زمینه اقدام کنند. کرونا نیازمند مدیریت و تدبیر به موقع و عزم همگانی است. هر روز غفلت، می‌تواند بحران را بیشتر دامن بزند و تخت‌های بیمارستانی را سرریز کند.

سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت در این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: مقابله با کرونا نیازمند یک عزم همگانی است. نمی‌توان همه چیز را بر گردن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی انداخت و همه انتظارها را از یک وزارتخانه داشت. خستگی کادر بهداشت و درمان یک واقعیت انکار ناپذیر است که در طول هشت ماه گذشته به مرور اتفاق افتاده است

راه‌های نجات کادر بهداشت و درمان

هرچند ماجرای کرونا در ابتدای راه توانست میزان همراهی و همکاری جامعه با کادر بهداشت و درمان را افزایش داده و فرهنگ قدردانی از «مدافعان سلامت» را جا بیندازد؛ اما به نظر می‌رسد در ماه‌های اخیر همه چیز فراموش شده و آن همراهی اولیه دیگر وجود ندارد.

این موضوع را می‌توان در کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی از طرف جامعه مشاهده کرد؛ هرچند نباید همه چیز را به گردن جامعه انداخت و باید مطالبات کادر بهداشت و درمان را نیز پیگیری کرد.

سخنگوی وزارت بهداشت اظهار کرد: نجات کادر بهداشت و درمان در شرایط کنونی چند راه کار مهم دارد. اولین راهکار، افزایش رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جدی گرفتن پیشگیری از ابتلا به کروناست. راه حل دوم، تزریق منابع مالی و نیروی انسانی به نظام سلامت است. سومین راه حل این است که همه دستگاه‌ها همانند ماه‌های اول شیوع ویروس کرونا در کشور، پشتیبانی محکم‌تری از نظام سلامت داشته باشند و در مسیر پیشگیری از ابتلای افراد به ویروس کرونا بیشتر تلاش کنند.

لاری گفت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در همه این هشت ماه تلاش کرده که هیچ بیماری از درمان محروم نشود و این دغدغه شبانه روزی همه کادر بهداشت و درمان کشور است.

قدر مسلم اگر این همراهی جامعه و مسئولان در مقابله با کرونا اتفاق نیفتد و اگر تدبیر مناسبی اندیشیده نشود و اگر جر و بحث‌های سیاسی همچنان ادامه داشته باشد، آن‌چه بیش از هرچیزی آسیب می‌بیند، جامعه و کادر بهداشت و درمان است. جامعه‌ای که در شرایط تحریم و مشکلات اقتصادی، امید را فراموش نکرده است.