دریای اندیشه

در شرایط بسیار اسفناکی به سر می بریم. تعداد آمار فوتی روز پنج شنبه 399 نفر اعلام شد و بر اساس آنچه مدتی قبل دکتر مردانی عضو کمیته ستاد مقابله با کرونا اعلام کرده بود این آمار را باید در 2.5 ضرب کرد. با این احتساب در روز مذکور آمار فوتی در کشور ما شاید 840 نفر بوده است (یعنی رتبه دوم از لحاظ آمار فوتی روزانه).

در یادداشتی که دکتر نوری زاده عضو هیات علمی بیوتکنولوژی دارویی در اختیار ایسنا قرار داد بیان کرد، هنوز در برخی شهرستان ها داروهایی برای بیماران استفاده می شود که رفرنس معتبری تاثیر این داروها را تایید نکرده است. از آنجایی که تعداد تست روزانه در کشور ما هنوز پایین است بنابراین بیمار یابی ما نیز وضعیت خوبی ندارد. در حال حاضر یازده واکسن از کشورهای مختلف در مرحله کار آزمایی بالینی در فاز سه هستند که حتی برخی از این واکسن ها به زودی تاییدیه خواهند گرفت.
در همان روزهای ابتدایی که ویروس وارد ایران شد تاکید بر مطالعات واکسن داشتم ولی دیدگاه برخی از مسئولین وزارت بهداشت این بود که ویروس دچار موتاسیون های فراوانی خواهد شد بنابراین واکسن بی اثر خواهد بود، اما تا به امروز موتاسیونهای زیادی گزارش نشده است.
در اسفند ماه تاکید و اعتقاد برخی بر این بود که ویروس با آمدن گرما از بین خواهد رفت که همان زمان هم اعلام کردم دمای هوا در کامبوج و نیجریه بالای 42 درجه است ولی در این کشورها هم بیماری گزارش می شد.
در حال حاضر ایران از جمله کشورهایی است که از این ویروس آسیب های زیادی دیده است و خیلی از خانواده ها عزادار شدند و بسیاری هم بیکار شدند.
واکسن هایی که در فاز 3 هستند تا به امروز بر روی هزاران نفر از کشورهای بزریل-قطر-امارات- عربستان- آمریکا- پرو- انگلستان- فرانسه- ترکیه- ونزوئلا- آرژانتین و چین تست شدند و تا به امروز هیچ عارضه جدی از آنها گزارش نشده است. واکسن هایی که در کشورهای بی طرف تست می شوند اگر مشکلی بود تا به امروز گزارش می شد. ناگفته نماند که یکی از افرادی که در کار آزمایی واکسن آکسفورد در برزیل شرکت کرده بود اخیرا فوت کرد که دولت برزیل و جراید این کشور اعلام کردند که فرد فوت شده در گروه پلاسبو (کنترل) بوده و اصلا واکسن به وی تزریق نشده و به شخص آب نمک تزریق شده بود. یعنی فوت این داوطلب هیچ ربطی به واکسن ندارد.
مسئولین محترم وزارت بهداشت در مورد واکسن بارها به عضویت در برنامه کواکس اشاره کردند و ظاهرا خیالشان از این بابت که "چون در کواکس عضویت داریم پس در مورد خرید واکسن مشکلی نداریم" راحت است ولی کواکس قرار نیست همه واکسن مورد نیاز ما را تامین کند. کواکس یک تعهدی برای شرکت سازنده است که شرکت متعهد می شود 20 درصد از تولیدی خود را در اختیار کواکس قرار دهد تا سازمان بهداشت جهانی این 20 درصد را عادلانه توزیع کند ولی شرکت 80 درصد دیگر را خودش به فروش خواهد رساند.
حال چه باید کرد: کشور های مختلف دنیا یا تعداد بالایی پیش خرید می کنند و یا با شرکت در کار آزمایی فاز 3 (که در بالا هم اشاره شد ریسک بسیار پایینی دارد) می توانند موجب هموار کردن راه ورود واکسن به کشور شوند. کشوری مثل ترکیه (که از هر لحاظ شبیه کشور ماست) با آنکه خودش دو واکسن در فاز یک دارد ولی در کار آزمایی بالینی سه واکسن (فاز 3)  از شرکت های مختلف دنیا شرکت کرده است. حال نتیجه این کار آزمایی چه شد: 1- با این بهانه تعداد زیادی از کادر درمان را واکسینه کرد. 2- ترکیه تاثیرات این سه واکسن را هم بررسی می کند تا واکسن موثرتر را برای مردم خود خریداری کند. 3- راه برای ورود واکسن هموارتر شد. ترکیه با آنکه عضو کواکس هست ولی وزیر بهداشت ترکیه چندی پیش اعلام کرد از شرکت سینووک چین دو پارت 5 میلیون عددی واکسن خریداری شده که اولین پارت آن چهل روز دیگر  وارد ترکیه خواهد شد.

به نظرم اکنون مردم استرس زیادی برای واکسن دارند (زیرا این خبر بازتاب چندانی در ترکیه نداشت ولی کوچکترین صحبت از واکسن در کشور ما بعضا جنجال به پا می کند و بعضا هم موجب خوشحالی بیش از اندازه ما می شود) از مسئولین محترم وزارت بهداشت خواهشمندم امید در دل مردم بکارند.
هنوز که هنوز است برخی از مسئولان در رسانه ها اعلام می کنند واکسن تا چند سال بعد هم وارد بازار نخواهد شد. مطمئن باشیم طی دو ماه آینده چند واکسن از طرف سازمان بهداشت جهانی تاییدیه خواهند گرفت. امیدوارم این واکسن ها به زودی در ایران هم مورد استفاده قرار گیرند.
در آخر به نظر بنده شرکت در کار آزمایی واکسن هایی که در فاز 3 هستند موش آزمایشگاهی شدن برای آن واکسن ها نیست بلکه هموار کردن راه برای ورود واکسن به کشور است. واکسن هایی که در فاز 3 هستند بر روی هزاران نفر از کشور های مختلف هم تست شدند. انشالله بتوانیم از این شرکت ها دعوت کنیم تا در کشور ما نیز کار آزمایی انجام دهند (چون تا به امروز هیچ عارضه ای از آنها گزارش نشده است) مطمئنا در این صورت بنده نیز یکی از شرکت کنندگان در کار آزمایی خواهم بود.   
یادداشت از دکتر مصطفی نوری زاده-عضو هیئت علمی بیوتکنولوژی دارویی در ترکیه