دریای اندیشه

آغاز هفته برابری و برادری

علی ستاری - مدیر خبرگزاری برنا در هرمزگان

هفته وحدت یکی از ابتکارات مهم و ارزنده در جمهوری اسلامی ایران است که با هدف تقویت اتحاد و همبستگی بین مسلمین جهان، خصوصاً شیعیان و اهل سنت، برگزار می‌‌شود. این هفته از ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول، بین دو روایتی که برای میلاد پیامبر اسلام (ص) وجود دارد، جشن گرفته می‌شود.
‌ایده هفته وحدت برای اولین بار توسط حضرت امام خمینی (ره)، بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران، در دهه ۱۳۶۰ شمسی مطرح شد. امام خمینی با درک عمیق از نیاز به همبستگی بین مسلمانان و برای مقابله با نقشه‌های تهدیدآمیز دشمنان اسلام، این ابتکار را تعریف نمود.
هدف اصلی از برگزاری هفته وحدت، گسترش همدلی، افزایش روحیه برادری و کاهش تفرقه و نزاع‌های مذهبی است. این هفته نمادی از تلاش برای نزدیکی قلوب و ترویج فرهنگ مدارا و تفاهم بین مذاهب اسلامی است.
نخستین چیزی که قبل از ورود به مقوله وحدت و دم زدن از آن باید بدان اعتقاد پیدا کنیم برابری و برادری است و الّا اگر این دو باور در ما شکل نگیرد هر آنچه که از وحدت می‌گوییم شعاری بیش نخواهد بود و چون اخلاص در آن وجود ندارد در ضمیر مردم نیز اثر نخواهد کرد.

خود را مسلمان تر از دیگران ندانیم
برابری در اسلام یکی از مفاهیم بنیادی و اساسی است که در متون دینی و آموزه‌های اسلامی به وضوح مطرح شده است. این مفهوم بر اساس اصول عدالت و اخلاق نیکو شکل گرفته و توجه به حقوق افراد و جامعه را ترویج می‌کند. در ادامه، به برخی جوانب این موضوع اشاره می‌کنم:
  اسلام به وضوح بیان می‌کند که همه انسان‌ها از یک خالق هستند و از این رو برابری میان آنها وجود دارد. قرآن کریم در سوره حجرات (آیه 13) میفرماید: «ای مردم! ما شما را از یک مرد و یک زن آفریدیم و شما را به ملت‌ها و قبیله‌ها تقسیم کردیم تا یکدیگر را بشناسید».
   از طرفی یکی از ارکان اصلی اسلام، عدالت است. خداوند در قرآن بر لزوم رفتار عادلانه با همه افراد تاکید دارد. پیامبر اکرم (ص) نیز در سخنان خود بر عدالت در قضاوت و رفتار با تمامی افراد، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، تاکید کرده است.
 اسلام به هیچ وجه تبعیض بر اساس نژاد یا قومیت را نمی‌پذیرد. در خطبه حجة الوداع، پیامبر اسلام به یکسانی همه انسان‌ها اشاره کرده و فرموده‌اند: «هیچ عربی بر غیر عربی و هیچ غیر عربی بر عربی فضیلت ندارد و هیچ سفیدی بر سیاهی و هیچ سیاهی بر سفیدی.»

در اسلام حتی به منظور تحقق برابری، اسلام به توسعه اقتصادی و کاهش فقر توجه خاصی دارد. زکات و صدقه از اصول اقتصادی است که به هدف برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه اسلامی ترویج شده است.
یکی دیگر از آن باورهایی که باید در خود نهادینه کرده و بقبولانیم این است که  « خود را مسلمان تر از دیگران ندانیم « قضاوت چنین موضوعی با خداوند متعال است بلکه ما موظف هستیم با تلاش برای وحدت و احترام به برابری به کاهش تبعیضات، تحقق عدالت و تقویت جامعه کمک کنید و اگر برآیند رفتار ما به این سه دستاورد در هر ابعادی ختم شود آن زمان است که می‌توانیم بگوییم جامعه‌ای نبوی ساخته‌ایم چرا که اساس جامعه نبوی نیز بر برابری و برادری استوار بود.

تأثیرات و دستاوردهای هفته وحدت
ارتقاء سطح آگاهی و فرهنگ وحدت: برنامه‌ها و فعالیت‌های متنوع هفته وحدت، نقش مهمی در ارتقاء سطح آگاهی عمومی و فرهنگ وحدت و انسجام بین جامعه اسلامی ایفا می‌کند.
تقویت روحیه برادری و مودت: هفته وحدت باعث تقویت روحیه برادری و مودت بین شیعیان و اهل سنت می‌شود و در کاهش اختلافات و تفرقه‌های مذهبی موثر است.
افزایش تعاملات علمی و فرهنگی:برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های علمی در این هفته، زمینه‌ساز تبادل اندیشه‌ها و گسترش تعاملات علمی و فرهنگی بین مسلمانان می‌شود.
مقابله با تهدیدات و دشمنی‌ها:از طریق ترویج وحدت و همبستگی، قدرت و توان مسلمانان در مواجهه با تهدیدات و دشمنی‌های خارجی افزایش می‌یابد و زمینه‌ساز دفاع از منافع مشترک اسلامی می‌گردد.

ضرورت وحدت بین مسلمانان و اقوام
وحدت در بین مسلمانان و اقوام مختلف اسلامی یکی از مسائل اساسی و پر اهمیت در جوامع اسلامی است. با توجه به تنوع فرهنگی، مذهبی و قومی که در دنیای اسلام وجود دارد، وحدت و هماهنگی بین این اقشار مختلف می‌تواند نقش بسیار مهمی در تقویت همبستگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ایفا کند.
تحکیم ایمان و افزایش قدرت معنوی نخستین ضرورت تقویت وحدت در جامعه است چرا که وحدت بین مسلمانان باعث تقویت ایمان و افزایش قدرت معنوی در بین افراد جامعه می‌شود. این وحدت می‌تواند زمینه‌ساز تقویت باورهای دینی و آموزه‌های اسلامی شود.
پیشگیری از تفرقه و نزاع دیگر ضرورت مهمی است که در سایه وحدت تحقق پیدا می‌کند چرا که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات جوامع اسلامی، تفرقه و نزاع‌های داخلی است. وحدت می‌تواند مانع از ایجاد درگیری‌ها و اختلافات شده و آرامش و امنیت را در جامعه برقرار سازد.
مواجهه با تهدیدات خارجی الزام دیگری است که پیش پای امت اسلامی قرار گرفته است و نوشدارویی شیرین و سریع است؛
در دنیای امروز، مسلمانان با تهدیدات مختلفی از سوی قدرت‌های خارجی مواجه‌اند؛ وحدت می‌تواند زمینه‌ساز مقابله موثر با این تهدیدات و دفاع از مرزهای فرهنگی و مذهبی اسلام باشد.
وحدت حتی می‌تواند در تقویت اقتصاد و توسعه پایدار کشورهای اسلامی و ملت‌های مسلمان نیز نقش بسزایی داشته باشد؛ اتحاد بین مسلمانان و اقوام مختلف می‌تواند زمینه را برای همکاری‌های اقتصادی و توسعه پایدار فراهم کند. این همکاری‌ها می‌توانند نقش مهمی در ارتقاء سطح زندگی، کاهش فقر و بیکاری در جوامع مسلمان داشته باشند؛ ما مسلمانان سالیان سال در قالب امپراطوری‌های بزرگ و شکست ناپذیر منطقه خود را اداره کرده‌ایم و تا پیش از باز شدن پای استعمارگران به منطقه حرف نخست را در علم و پیشرفت جهان می‌زدیم از این رو باید با بازگشت به اصالت خود و یکی کردن قدرت خود دوباره شکوه و عظمت و مجد و شکوفایی خود را به منصه ظهور بگذاريم.
ترغیب به همکاری‌های علمی و فرهنگی از دیگر آثار و برکات تقویت وحدت است؛ وحدت بین اقوام مختلف اسلامی می‌تواند بستر مناسبی برای تبادل اطلاعات و همکاری‌های علمی و فرهنگی باشد. این تبادلات می‌توانند به پیشرفت علمی و فرهنگی جوامع اسلامی کمک کنند و به عقب‌ماندگی‌ها در عرصه‌های علمی که پایان دهد.

اشتراکات شیعه و سنی
یکی از موضوعاتی که می‌تواند به جامعه اسلامی در رسیدن به وحدت کمک کند، تکیه بر اشتراکات دینی و مذهبی است؛ شیعه و سنی به عنوان دو مذهب اصلی در اسلام، در بسیاری از اصول و باورهای دینی اشتراک دارند. این اشتراکات می‌توانند نقش بسزایی در تقویت همکاری و همبستگی بین مسلمانان ایفا کنند، به ویژه در برابر تهدیدات و چالش‌های مشترک.
اعتقاد به خداوند یکتا (توحید): هر دو مذهب، به یکتاپرستی و توحید اعتقاد دارند و خداوند را خالق یکتا و بی‌همتا می‌دانند.
پیامبری حضرت محمد (ص):شیعه و سنی هر دو به رسالت پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، اعتقاد دارند و او را خاتم‌النبیین می‌دانند.
کتاب مقدس قرآن: قرآن کریم به عنوان کتاب مقدس و کلام الهی، مورد قبول هر دو مذهب است و مسلمانان شیعه و سنی از آن پیروی می‌کنند.
پنج رکن اسلام:شهادتین: اعتقاد به یکتایی خداوند و رسالت پیامبر اسلام؛ نماز: انجام پنج وعده نماز روزانه؛ روزه: روزه گرفتن در ماه رمضان؛ زکات: پرداخت بخشی از دارایی به نیازمندان؛حج: حج رفتن به مکه برای کسانی که توان مالی و جسمی دارند.
اعتقاد به روز قیامت:شیعه و سنی هر دو به رستاخیز و روز قیامت اعتقاد دارند و باور دارند که همه انسان‌ها در آن روز برای حساب و کتاب احضار خواهند شد.

اقدامات پیشنهادی برای تقویت وحدت
گفتگوی بین‌مذهبی:برگزاری نشست‌ها و کنفرانس‌های بین‌مذهبی به منظور تبادل نظر و تقویت روابط بین علمای شیعه و سنی.
آموزش و آگاهی‌بخشی: تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی درباره اشتراکات و اهمیت وحدت اسلامی در مدارس و دانشگاه‌ها.
همکاری در فعالیت‌های اجتماعی: انجام فعالیت‌های اجتماعی مشترک مانند کمک به نیازمندان و اجرای برنامه‌های خیریه.
ترویج فرهنگ مدارا و احترام: ترویج فرهنگ مدارا، احترام و تفاهم بین پیروان دو مذهب از طریق رسانه‌ها، کتب و سخنرانی‌ها.