دریای اندیشه

تصویب آیین نامه اعطای تابعیت ایرانی به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی وثبت نام فرزندان مادران ایرانی دارای همسر خارجی برای دریافت شناسنامه بطور رسمی در کشور نزدیک به یک سال است که کلید خورده و قرار بر این شد که از این پس به فرزندان مادران ایرانی که پدران غیر ایرانی دارند ، با در نظر گرفتن شرایطی تابعیت ایران اعطا شود .
به گزارش دریای اندیشه؛سال هاست مادران ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده اند غم هویت فرزندان خود را دارند ،لذا می توان گفت که تصویب این آیین نامه تحولی بزرگ محسوب می شود و با دریافت تابعیت و شناسنامه ایرانی برای کودکانی که خواهان دریافت تابعیت کشورمان هستند از حقوق و تکالیف اتباع ایرانی برخوردار خواهند شد.
در ابتدا برای آشنایی بیشتر به مواردی اشاره می شود که خواندن آنها خالی از لطف نیست:
تابعیت از موضوعات احوال شخصی بوده و عبارت است از رابطه ی سیاسی و معنوی که شخص را به دولت معینی مرتبط می کند ،هر فردی که  دارای تابعیت مشخص باشد تبعه است همچنین کسی که تابعیت هیچ کشوری را ندارد بدون تابعیت خواهد بود.
دولت ها به دو طریق تابعیت کشور خود را به افراد داده یا آن را تحمیل می کنند ؛ یعنی سیستم اعطای تابعیت به دو صورت است :الف) سیستم خون ب) سیستم خاک 
سیستم خون : سیستمی که در آن تابعیت از طریق نسب به فرزند منتقل می شود . سیستم خاک : همان تابعیت ارضی است که از طریق محل تولد فرد مشخص خواهد شد, یعنی هرکس در قلمرو هر کشوری به دنیا بیاید ، تبعه آن محسوب می شود. اما نکته ی قابل توجه در تابعیت ، تغییر تابعیت در ازدواج است, دولت های مختلف در رابطه با ازدواج افراد با تابعیت های متفاوت 2 روش را در پیش می گیرند ، استقلال تابعیت و وحدت تابعیت که مختصری نیز به این موارد می پردازیم.
در استقلال تابعیت: هر زن و مردی که دارای تابعیت متفاوتی هستند و با یکدیگر ازدواج می کنند ، تابعیت خود را حفظ کرده و تابعیت هیچ کدام بر دیگری تحمیل نمی شود اما در وحدت تابعیت: وضعیت این است که بعد از ازدواج تابعیت یکی از آن ها بر دیگری تحمیل می شود. لذا قانون کشورمان سیستم خون را اعمال می کند و درباره تابعیت بعد از ازدواج مرد ایرانی با زن خارجی ، روش وحدت را پذیرفته است ولی در مورد ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی ، طبق ماده 987 قانون مدنی ، زن ایرانی پس از ازدواج با تبعه خارجی به تابعیت ایرانی خود باقی خواهد ماند مگر این که تابعیت مرد به زن تحمیل شود .
تابعیت در ایران از طریق نسب پدر قابل انتقال است و انتقال تابعیت از طریق مادر ایرانی به فرزند به صراحت در قانون ذکر نشده است, سالیان زیادی، مادران ایرانی که با مردان خارجی ازدواج می کردند ، با فراز و نشیب های متعددی روبرو بودند و تنها گاهی مواقع موفق می شدند برای فرزندان خود شناسنامه بگیرند.
وضعیت حقوقی فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مسئله ای است که از سالیان دور مشکلات بسیاری را برای شناسنامه دار کردن آنها,مسائل تحصیلی و برخورداری از هرگونه حقوق شهروندی به وجود می آورده اما در حال حاضر با تصویب قانون جدید اعطای تابعیت فرزندان مادران ایرانی,این مادران تحت شرایطی می توانند برای فرزندان خود تابعیت ایرانی درخواست کنند.
بهره مندی کودکان بی هویت از خدمات آموزشی
همان گونه كه مي دانيم چندي پيش و بر اساس مجوز از سوي مقام معظم رهبري مشكل ثبت نام از كودكان بي هويت از بين رفت و اين كودكان نيز مي توانند از خدمات آموزشي كشور استفاده كنند، چرا كه تا چند سال گذشته كودكان بي هويت در مدارس كشور ثبت نام نمي شدند و در بسياري از موارد از تحصيل باز مي مانند هر چند بايد در نظر داشت كه اين مهم نمي تواند براي اين كودكان كافي باشد چراكه كودكان بي هويت نيز مانند ساير كودكان حق زندگي دارند و بايد از تمام امكانات بهره مند شوند.
 فرشید یزدانی حقوقدان کودک نیز در گفتگویی با «ایران»صدور شناسنامه برای فرزندان اتباع دارای مادر ایرانی را اقدام مهم دولت در راستای اجرای مفاد پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک دانست و بیان داشت: طبق مفاد 7 و 8  پیمان‌جهانی حقوق کودک داشتن هویت برای کودکان یکی از حقوق مسلم کودکان است. ثبت تولد بعد از به‌دنیا آمدن کودک و ارائه شناسنانه و مدارک هویتی یکی از نشانه های مهم هویت و حقوق مسلم کودکان است که البته بخش مهمی از حقوق اجتماعی و اقتصادی کودکان را شامل می شود.
وی همچنین اظهار کرد: در سال‌های گذشته کودکانی که حاصل ازدواج مرد خارجی و زن ایرانی بودند از حقوق حداقلی شهروندی برخوردار نبودند. این کودکان به دلیل نداشتن شناسنامه از حق آموزش، سلامت و حمایت اجتماعی محروم بودند که به نوعی محرومیت مضاعفی برای این کودکان محسوب می‌شد که این مسأله موجب می‌شد بحث تشخص‌یابی و هویت‌یابی کودکان دچار بحران شود.
به گفته مهدی محمودی مدیرکل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور در گذشته و در سال ۸۵ ماده واحده‌ای در قانون وجود داشت که بر اساس آن به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که بالای ۱۸ سال سن داشتند شناسنامه اعطا می‌شد این قانون خلاءهایی داشت که مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت قانون اعطای تابعیت به همه فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی توسط مجلس شورای اسلامی و همکاری سایر نهادها تصویب و به همه استان‌های سراسر کشور ابلاغ و اعلام شد و این افراد می‌توانند هم بصورت حضوری و هم غیر حضوری اقدام به دریافت شناسنامه کنند.
سید سلمان سامانی معاون هماهنگی و سخنگوی وزارت کشور اظهار داشت: به منظور سهولت در ارائه خدمات به فرزندان دارای مادر ایرانی و همچنین رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی به دلیل شیوع بیماری کرونا نسبت به راه اندازی فرایند ثبت نام از متقاضیان در وب سایت اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی به آدرس www.bafia.ir برای تشکیل پرونده اقدام شده است.
معاون هماهنگی وزارت کشور یادآور شد: همچنین جهت تسریع و تسهیل در فرایند انجام کار و پیشگیری از تراکم جمعیت در ادارات کل اتباع و مهاجرین خارجی استانداری های سراسر کشور و پیشگیری از گسترش بیماری کرونا ,تشکیل پرونده متقاضیان در استان‌هایی که دارای دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجی هستند واگذار شده است و همچنین در استانهای فاقد دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجی ترتیبی اتخاذ شده تا علاوه بر اداره کل اتباع و مهاجرین خارجی در مرکز استان ,فرمانداری ها نیز بتوانند نسبت به دریافت مدارک و مستندات درخواست کنندگان و تکمیل و ارسال پرونده به استانداریها اقدام کنند.
افراد متقاضی دریافت شناسنامه چند دسته‌اند؛ دسته نخست مدارک اقامتی پدر خارجی آنها در ایران تکمیل است و مادر هم ایرانی است که بالطبع، کار این دسته افراد سریعتر انجام می‌شود و در این رابطه نیز نخستین شناسنامه در تاریخ ۲۴ آبان‌ماه 1399صادر شد که متعلق به دو کودک که پدر عراقی و مادر ایرانی داشتند، پدر پزشک و مادر از شهدای مدافع سلامت بود.
و دسته دیگر نیز افرادی هستند که مادر شناسنامه ایرانی دارد اما مدارک اقامتی پدر تکمیل نیست، این افراد نیازمند آن است که به دادگاه ارجاع ‌شوند.
۱۲۵۲ مادر در استان هرمزگان برای دریافت تابعیت فرزندان شان مراجعه کردند
مدیر امور اتباع و مهاجرین استانداری هرمزگان در مصاحبه اختصاصی با روزنامه دریای اندیشه اظهار داشت: به موجب ابلاغيه مورخ 13/3/1399 هيئت وزيران اتباع خارجي داراي مادر ايراني ,در سراسر كشور از جمله  هرمزگان این افراد مي توانند با مراجعه به ادارات اتباع محل سكونت خود تقاضاي دريافت شناسنامه نمايند که در مرحله اول مدارك هويتي مادر ايراني در دفاتر اتباع بررسي و بعد از تاييد اصالت شناسنامه به ٤ دفتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجي مستقر در سطح استان هدايت مي گردند و پس از طی مراحل اداری و اخذ استعلامات لازم ، در نهايت مجوز صدور شناسنامه صادر و ثبت احوال استان نسبت به صدور شناسنامه متقاضي اقدام خواهند کرد.
ارسلان بهاری میمندی تصریح کرد: تاکنون 1252 مادر ایرانی برای دریافت تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در این استان مراجعه نموده اند که جمعيت مشمول حدود ٤٠٠٠ فرزند داراي مادر ايراني و پدر خارجي مي باشد, مابقي افراد در حال تكميل مدارك مورد نياز هستند و دفاتر خدمات امادگي لازم به منظور پذيرش پرونده همه متقاضيان را دارند.
وی  اذعان داشت:تا كنون ٤٠٢ نفر از اين تعداد موفق به اخذ شناسنامه شده اند که تابعيت اكثر این متقاضيان كشور افغانستان مي باشد . 
مدیر امور اتباع و مهاجرین استانداری هرمزگان همچنین در ادامه بیان داشتند :که سير مراحل اداري برای دريافت شناسنامه نيز معمولا بین ٥ يا ٦  ماه زمان بر خواهد بود.
در پايان بايد خاطر نشان كرد كه تنها گناه كودكان بي هويت ازدواج مادرشان با يك مرد خارجي است كه اين كودكان بي‌هويت نه تنها فاقد شناسنامه هستند بلكه از يارانه و بسياري امكانات ديگر نيز محروم خواهند شد و حتي در بعضی از موارد اقامت آنها در ايران جرم محسوب مي‌شود و به دليل اين موضوع مجازات مي‌شوند كه اين خود تنها يكي از مشكلات كودكان بي شناسنامه است و با تصویب این آیین نامه کم کم بتوان مشکلات این قشر از جامعه را برطرف کرد.

طیبه زردشت